TEST

1. Przeczytaj fragment wiersza Jana Lechonia.

a)

Gdy do sali wszedł sejmowej z wielkim animuszem,
Gwałt uczynił pan Zagłoba białym swym kontuszem.
Za pas słucki rękę włożył, srebrną ma deliję,
Drzwi otwarły się z hałasem. Łuna, łuna bije!

A. Wskaż elementy szlacheckiego stroju wymienione w wierszu:

a) animusz, kontusz, pas słucki
b) kontusz, pas słucki, delija
c) animusz, kontusz, delija

B. Prezentację bohatera najlepiej określają sformułowania:

a) dumny Sarmata
b) szlachcic
c) poseł sejmowy
d) magnat

Odp.
A. b)
B. a)

b)

Zasępionych zastał w sali, zagadanych górnie.
Wieńce kokot na galeriach, posłów na koturnie,
Budżetowej gwar dyskusji, szelest enuncjacji
„Racja” – izba zawołała. „Nie ma – krzyknął – racji!”
Potracili głowy wszyscy, veto słysząc w sali.

A. Czy obraz sejmu jest pozytywny czy negatywny?

a) pozytywny: posłowie martwią się, dyskutują
b) negatywny: posłowie są zagadani, „na koturnie” (pyszni), niezgodni

B. Które słowa świadczą o użyciu przywileju liberum veto:

a) „Racja”
b) „Nie ma – krzyknął – racji!”
c) Budżetowy gwar dyskusji

C. Budżetowa dyskusja to:

a) dyskusja o pieniądzach
b) dyskusja o programie reform wojskowych
c) dyskusja o szkolnictwie
d) dyskusja o obsadzaniu stanowisk

Odp.
A. b)
B. b)
C. a)

2. Przeczytaj poniższy fragment:

W mecenacie sztuk z dworem prześcigali się magnaci. Ale Wawel w owym czasie to nie tylko centrum ruchu artystycznego, promieniujące na cały kraj. Był on także ośrodkiem życia towarzyskiego i ruchu umysłowego, które rozkwitły w owych latach z niespotykanym poprzednio ożywieniem. Obecność Bony i jej włoskiego fraucymeru sprawiła, iż subtelniały dawne, dość jeszcze grube obyczaje.
Maria Bogucka Dawna Polska

A. O jakie czasy chodzi?

a) schyłek średniowiecza
b) polski renesans
c) wiek XVII
d) wiek XVIII

B. Magnaci to:

a) dworacy
b) urzędnicy
c) możni panowie
d) krewni króla

C. Mecenat sztuk to:

a) urząd do spraw sztuki
b) opieka możnych i dworu królewskiego nad artystami
c) urząd prawniczy
d) związek adwokacki

D. Rozkwit ruchu umysłowego, o którym mowa to:

a) humanizm
b) reformacja
c) rozwój sztuk

Odp.
A. b)
B. c)
C. b)
D. a)

3. Jakie pojęcie definiuje poniższy tekst:

Głosił zdecydowaną wyższość szlachty nad innymi warstwami społecznymi, żywił się pogardą dla mieszczan, „kmiotków”, a jednocześnie pielęgnował wiarę w wyższość Polaków nad innymi narodami.

a) mecenat
b) sarmatyzm
c) humanizm
d) demokracja szlachecka

Odp. b)

4. Sarmata to:

a) gospodarz i wojownik zarazem
b) żołnierz
c) ziemianin
d) szlachcic zaściankowy

Odp. a)

5. Ustrój Polski przedrozbiorowej nazywano demokracją szlachecką, ponieważ:

a) szlachta reprezentowała interesy ludu
b) szlachta – jako stan – sprawowała rządy i wszyscy szlachcice byli sobie równi
c) rządy sprawował król wybrany spośród szlachty
d) szlachta mogła wybierać króla

Odp. b)

6. Dobierz określenia do odpowiednich wydarzeń historycznych:

a) potop
b) wojna z półksiężycem
c) złotej wolności źrenica
d) złoty wiek Polski

A. renesans
B. wojna z Turcją
C. wojna ze Szwecją
D. przywilej liberum veto

Odp.
a) – C
b) – B
c) – D
d) – A

7. Dobierz określenia nazwisk bohaterów do prawdziwych nazwisk

a) Mały rycerz
b) Ulisses polski
c) Hajduczek

A. Onufry Zagłoba
B. Baśka Wołodyjowska
C. Michał Wołodyjowski

Odp.
a) – C
b) – A
c) – B

8. Przeczytaj opisy siedzib:

Śród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju,
Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany,
Świeciły się z daleka pobielane ściany
Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni
Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni.
Pan Tadeusz

Dookoła starych, kiedyś kosztownych sztachet topole, kasztany i lipy ścianą gęstej zieloności zakrywały drewniane budynki. U zbiegu dwu dróg okalających trawnik i rosnące śród niego potężne grupy drzew i krzewów, stał dom drewniany także, nie pobielony, niski, ozdobiony wijącymi się po jego ścianach powojami, z wielkim gankiem i długim rzędem okien mających kształt nieco gotycki.
Nad Niemnem

AA. Elementy różniące te dwory to:
a) pierwszy ma pobielane ściany, drugi nie
b) pierwszy jest rezydencją, drugi dworkiem szlacheckim
c) pierwszy jest dworem szlacheckim, drugi rezydencją

BB. Elementy podobne to:
a) drzewa i krzewy – te same grupy
b) topole, zieleń drzew, fakt, że domy są drewniane
c) styl gotycki obu siedzib

Odp.
AA. a)
BB. b)

B. Pierwszy dwór jest zadbany, drugi ma już za sobą czasy świetności. Które fragmenty o tym świadczą?

a) ………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………

Odp.
a) Stał dwór szlachecki z drzewa, lecz podmurowany
Świeciły się z daleka pobielane ściany
b) Dookoła starych, kiedyś kosztownych sztachet topole…

C. Które elementy dowodzą, że mamy do czynienia z dworem ziemskim, a nie magnacką rezydencją?

a) obecność ganka
b) gotyckie okna
c) niski, drewniany dom wśród drzew
d) podmurowany dom

Odp.
c)

9. Dobierz wydarzenia historyczne do odpowiednich fragmentów gry Jankiela na cymbałach.

A.
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja, w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali;
Gdy przy tańcu śpiewano: Wiwat Król kochany!
Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat – wszystkie stany!

B.
Aż Klucznik pojął mistrza, zakrył ręką lica
I krzyknął: „Znam! Znam głos ten! To jest Targowica!”
I wnet pękła ze świstem struna złowróżąca.

C.
Słychać tysiące coraz głośniejszych hałasów
Takt marszu, wojna atak, szturm, słychać wystrzały
Jęk dzieci, płacze matek. – Tak mistrz doskonały
Wydał okropność szturmu, że wieśniaczki drżały,
Przypominając sobie ze łzami boleści
Rzeź Pragi, którą znały z pieśni i z powieści.

D.
Uderzenie tak sztuczne, tak było potężne,
Że struny zadzwoniły jak trąby mosiężne
I z trąb znana piosenka ku niebu wionęła
Marsz tryumfalny: jeszcze Polska nie zginęła!

a) uchwalenie Konstytucji 3 maja
b) klęska powstania kościuszkowskiego
c) zawiązanie konfederacji targowickiej
d) utworzenie Legionów Polskich we Włoszech

Odp.
A – a)
B – c)
C – b)
D – d)

10. Jakie obyczaje szlacheckie opisują poniższe fragmenty?

A.
Goście weszli w porządku i stanęli kołem,
Podkomorzy najwyższe brał miejsce za stołem,
Z wieku mu i z urzędu ten zaszczyt należy,
Idąc kłaniał się damom, starcom i młodzieży.

B.
Mężczyznom dano wódkę; za czym wszyscy siedli
I chłodnik zabielany milcząc żwawo jedli.
Po chłodniku szły raki, kurczęta, szparagi,
W towarzystwie kielichów węgrzyna, malagi.

C.
Dano trzecią potrawę. Wtem pan Podkomorzy,
Wlawszy kropelkę wina w szklankę panny Róży,
A młodszej przysunąwszy z talerzem ogórki,
Rzekł: „Muszę ja wam służyć, moje panny córki,
Choć stary i niezgrabny”. Zatem się rzuciło
Kilku młodych do stołu i pannom służyło.

D.
Natenczas Wojski chwycił na taśmie przypięty
Swój róg bawoli, długi, cętkowany, kręty
Jak wąż boa, oburącz do ust go przycisnął,
Wzdął policzki jak banię, w oczach krwią zabłysnął.

E.
Poloneza czas zacząć. Podkomorzy rusza
I z lekka zarzuciwszy wyloty kontusza
I wąsa podkręcając, podał rękę Zosi,
I skłoniwszy się grzecznie w pierwszą parę prosi.

a) obyczaj zakończenia polowania grą na rogu
b) obyczaj prowadzenia poloneza przez najważniejszą osobę
c) obyczaj kolejności podawania potraw
d) obyczaj zasiadania za stołem
e) obyczaj usługiwania pannom przez młodzieńców

Odp.
A – d)
B – c)
C – e)
D – a)
E – b)