Syzyfowie są wśród nas – wywiad z człowiekiem, któremu nadałbyś to miano. Porozmawiaj o sensie i wartości jego pracy.
Interpretacja tematu
Bardzo ważna, szczególnie w tym przypadku, jest interpretacja tematu wypracowania.
Aby jej dokonać, warto przypomnieć sobie, kim był Syzyf.
To człowiek ukarany przez bogów, który wykonywał bardzo żmudną i bezsensowną pracę. O czym może być więc to wypracowanie? O żmudnej, bezsensownej pracy.
Pewnych wskazówek udziela też druga część tematu – mamy rozmawiać o sensie i wartości czyjejś pracy.
Forma pracy
Temat określa wyraźnie, jaka ma być forma wypracowania. To ma być wywiad, czyli rozmowa.
Czy pamiętasz formę wywiadu?
Wywiad – dłuższa rozmowa ze znaną, wybitną lub ciekawą z jakichś względów osobą (np. znanym politykiem, wybitnym aktorem, strażakiem, który wyratował dziecko z płonącego domu). Zwykle rozmowę taką przeprowadza profesjonalny dziennikarz na potrzeby jakiejś stacji radiowej czy telewizyjnej bądź czasopisma.
Przypomnienie
Syzyf – mitologiczny bohater, ukarany przez bogów po śmierci za swe oszustwa i zuchwałość pracą bezsensowną i żmudną. W Hadesie wtaczał pod górę ciężki głaz, tuż u szczytu głaz spadał do podnóża góry i trud Syzyfa, mozolny i bezsensowny, zaczynał się od początku. Miał tak trwać bez końca.
Syzyfowa praca – bezsensowna, żmudna praca, niemająca końca i nieprzynosząca efektu.
Etapy pracy nad wywiadem
- Wybór rozmówcy – pomyśl, z kim porozmawiasz i o czym. Temat wyraźnie Cię ukierunkuje. Masz pisać o współczesnym Syzyfie. Kto mógłby nim być? Lekarz leczący nieuleczalnie chore dzieci. Górnik pracujący głęboko pod ziemią, by wydobywać węgiel, którego i tak nie opłaca się wydobywać. Pracownik upadającej firmy, pracujący społecznie, bez widoków na wynagrodzenie. Policjant niemający narzędzi do chwytania przestępców. Ksiądz pracujący w środowisku przestępczym. Dłużnik, któremu ciężko zapracowane pieniądze zabiera bank.
- Zbieranie informacji o rozmówcy – od znajomych rozmówcy, a jeśli to osoba publiczna – z agencji informacyjnych i mediów (prasa, radio, TV).
- Zdobycie kontaktu do rozmówcy (telefon, e-mail, telefon komórkowy).
- Kontakt z rozmówcą i umówienie się na rozmowę (telefoniczną lub lepiej przeprowadzoną osobiście) – uzgodnienie dokładnego terminu i miejsca spotkania oraz charakteru wywiadu (dotyczący życia osobistego, zawodowego, a może stosunku rozmówcy do jakiegoś problemu); ponowne potwierdzenie spotkania, jeśli ustalony termin wywiadu był zbyt odległy.
- Wnikliwsze prześledzenie materiałów dotyczących rozmówcy (informacji o nim w internecie, mediach, czytanie wywiadów z nim, weryfikacja złudzeń).
- Przygotowanie pytań do rozmówcy.
- Przygotowanie sprzętu, na który będziemy nagrywać (np. dyktafon, kamera).
- Sam wywiad (rozmowa), nagrywanie go podczas rozmowy.
- Odsłuchanie i spisanie wywiadu.
- Selekcja materiału – dokonanie skrótów, usunięcie zbędnych pytań, odpowiedzi nie na temat, powtórzeń.
- Konstrukcja wywiadu – ustawienie pytań w określonej kolejności, zgrupowanie obok siebie kwestii powiązanych tematycznie.
- Lektura wywiadu, poprawienie błędów, nieścisłości, weryfikacja dat, nazwisk we wszelkich dostępnych materiałach.
- Autoryzacja wywiadu, czyli udostępnienie rozmówcy zapoznania się z wywiadem (odczytanie, zostawienie tekstu).
- Naniesienie poprawek rozmówcy.
- Ponowna korekta błędów.
- Wymyślenie chwytliwego tytułu.
- Przedstawienie wywiadu gazecie lub innemu zleceniodawcy.
Zapamiętaj!
- Pytania nie mogą się zaczynać od tego samego słowa, np. co.
- Nie mów w czasie wywiadu: teraz chciałabym zapytać o… tylko pytaj!
- Zapis graficzny wywiadu powinien być taki:
Imię i nazwisko dziennikarza:… (tu treść pytania)
Współczesny Syzyf:…………. (tu treść odpowiedzi) - Każda nowa wypowiedź zaczyna się od nowego wersu.
Propozycje pytań do wywiadu ze współczesnym Syzyfem
– dłużnikiem, który mnóstwo pracuje, ale nic z tego nie ma, bo i tak jego pieniądze zabierze bank.
- Gdzie Pan pracuje i jakiego rzędu dochody uzyskuje Pan za tę pracę?
- Jaki procent Pana dochodów przeznacza Pan co miesiąc na spłatę bezsensownie zaciągniętych kredytów?
- Na co byłoby Pana stać, gdyby nie te kredyty?
- Na co zaciągnął Pan te kredyty? (przewidywane odpowiedzi: podróż marzeń i spełnianie innych marzeń, zakupoholizm, leczenie kogoś bliskiego, rozkręcanie działalności gospodarczej, ratowanie upadłej firmy)
- Co było przyczyną niespłacania kredytu? (przeinwestowanie, zbyt wysokie wydatki, choroba)
- Co chciał Pan osiągnąć, biorąc pożyczkę? (stabilizację finansową, szczęście, spełnić marzenia, dostać coś od życia, udowodnić coś sobie i innym)
- Co Pan „osiągnął”? (stresy, długi, frustrację)
- O czym Pan teraz marzy? (przypuszczalnie spokój lub duże pieniądze)
- Czy chciałby Pan cofnąć czas?
- Co uważa Pan za przyczynę swej sytuacji życiowej? Czy uważa Pan ją za karę? Jeśli tak, za co? (za lekkomyślność, nieodpowiedzialność, ale, być może, też nie jest to kara, a przyczyną była złośliwość losu)
- Czy Pana praca ma dla Pana jakąś wartość? ( tak – wartość samej pracy: zajmuję się tym, co lubię albo: nie – bo pracuję niemalże społecznie, wszystko idzie na spłatę kredytów, a nie czuję przyjemności z wydawania pieniędzy ani nie mogę kupić sobie niezbędnych rzeczy)
- Czy jeszcze raz pożyczyłby Pan duże pieniądze?
Wskazówki praktyczne
- Przemyśl, po co i z kim robisz wywiad. Ale także to – dla kogo go robisz. Co innego chciałby wiedzieć o dłużniku bankowiec, co innego psycholog, co innego gospodyni domowa.
- Zdobądź jak najwięcej informacji, konfrontuj je, np. przeczytaj kilka wywiadów z daną osobą, czasami zdarzają się w nich błędy; nie powtarzaj błędów innych dziennikarzy.
- Przygotuj się technicznie do rozmowy. Sprawdź sto razy dyktafon i to, czy na pewno masz kasetę, czy baterie są sprawne.
Przemyśl pytania, ale w toku rozmowy nie ograniczaj się do nich, słuchaj rozmówcy, bądź elastyczny i otwarty na niego. Pozwól biec jego myślom swobodnie. Może nie dowiesz się tego, o co pytasz, ale czegoś innego, równie ciekawego w zamian.
- Nie pozwalaj uciekać rozmówcy. Jeśli nie odpowie na jakieś pytanie, lecz zmieni temat, wysłuchaj go, a potem powróć do interesującego Cię wątku. Nie bądź jednak nachalny. Jeśli rozmówca wyraźnie nie życzy sobie jakiegoś pytania, odpuść mu. Może doceni Twą kulturę i na następne pytanie odpowie więcej.
- Staraj się być kontrowersyjny, a nawet ostry, ale nigdy agresywny.
- Zachowuj zasady kultury. Nie przerywaj rozmówcy lub przerywaj w kulturalny sposób.
- Myśl o czytelniku – nie rób zbyt długiego wywiadu – nikt go nie przeczyta.
- Uporządkuj pytania, zadbaj o konstrukcję – nie jest ważne, w jakiej kolejności zadawałeś pytania, ale porządek i logika wypowiedzi. Ktoś musi to zrozumieć! Może pierwsze pytanie stanie się ostatnim?
- Zlikwiduj powtórzenia: niech nie powtarzają się pytania i odpowiedzi, może niektóre dadzą się połączyć.
Unikaj powtarzania wyrazów, sprawdź daty i nazwiska w słowniku.
- Wymyśl chwytliwy tytuł. Powinien przyciągać. Być kontrowersyjny. Możesz szokować, dziwić. Fajnie, gdy jest bezpośrednim cytatem z wypowiedzi rozmówcy. Często trzeba ją podredagować lub skrócić.
- Nie zapomnij o autoryzacji. A jeśli nie autoryzujesz tekstu, opatrz go uwagą: wywiad nieautoryzowany i na wszelki wypadek zachowaj kasetę z nagraniem.
Zobacz:
Przeprowadź wywiad z bohaterem noweli Bolesława Prusa pt. Kamizelka.
Przeprowadź wywiad z bohaterem noweli Bolesława Prusa pt. Katarynka.