Wywiad jest to ciąg pytań zadawanych przez pewną osobę innej osobie – najczęściej sławnej, zasłużonej dla kultury lub po prostu takiej, która przeżyła coś ciekawego. Ta rozmowa może być wyemitowana w TV lub w radiu albo spisana i opublikowana (w internecie, w czasopiśmie itd.).
Cele wywiadu
Wywiad może mieć różne cele. Najlepiej uświadomić sobie, jaki cel nam przyświeca, co chcemy wydobyć od rozmówcy i jakie są oczekiwania naszych czytelników. Co ich może najbardziej zainteresować?
- Wywiad dziennikarza z politykiem może mieć na celu ujawnienie pewnych informacji lub postaw, które bez tej rozmowy pozostałyby w ukryciu.
- Wywiad studentów lub licealistów z artystą czy naukowcem – ma na celu podanie ciekawych informacji, zadanie pytań, na które odpowiedzi wzbogaciłyby wiedzę odbiorców, np. na temat najnowszych osiągnięć genetyki, zapożyczeń we współczesnej polszczyźnie czy najnowszej płyty danego wykonawcy, trasy jego tournée.
Autoryzacja
- Swój wywiad przypuszczalnie nagrywałeś na dyktafon. Teraz musisz go spisać. Oczywiście, starannie, pomijając niezręczności językowe Twoje lub rozmówcy.
- Potem musisz spisaną wersję tego wywiadu wysłać do rozmówcy. Może zechce coś poprawić, zrezygnować z któregoś pytania? W końcu musi dbać o swój wizerunek.
Przed wywiadem
- Przeczytaj informacje dotyczące Twojego rozmówcy, jego życia i działalności. Zajrzyj do internetu, przejrzyj publikacje, które wyszły spod pióra tej osoby – książki, artykuły, eseje… Po co? Być może, nasunie Ci się jakieś ciekawe pytanie. Poza tym lepiej wiedzieć, z kim się rozmawia, znać jego poglądy.
- Gdy przyjdzie Ci przeprowadzić wywiad np. z muzykiem, zorientuj się, jakie jego płyty są dostępne na rynku, przejrzyj ich recenzje. Może nawet posłuchaj kilku kawałków! Będzie Ci się lepiej rozmawiało, poczujesz się pewniej sam na sam z wielką osobistością. A i Twojemu rozmówcy będzie przyjemniej, gdy zobaczy, że przygotowałeś się do rozmowy. Możesz liczyć na większą otwartość i mniej sztampowe odpowiedzi.
- Postaraj się dotrzeć do wywiadów z daną osobą, które przeprowadzali Twoi poprzednicy. Oczywiście, nie da się nie powtarzać niektórych pytań… Ale postaraj się dodać kilka własnych, niebanalnych – rzecz jasna nieingerujących zbytnio w życie prywatne rozmówcy, lecz dotyczące jego działalności.
- Przygotuj listę pytań, jednak bądź gotów na jej drobną modyfikację. Rozmówca może powiedzieć coś, co Cię zainteresuje i może być interesujące dla czytających wywiad. Zadaj wtedy pytania dotyczące tego zagadnienia.
- Pamiętaj o tzw. dramaturgii wywiadu. Po pytaniach łatwych, oczywistych, powinny pojawić się kłopotliwe, trudne. Na koniec zostaw pytanie zasadnicze, podsumowujące całą rozmowę.
Co musi znaleźć się w wywiadzie?
Tytuł
Nie wystarczy napisać: Wywiad z Małym Księciem lub Rozmowa z Michałem Żebrowskim. Wywiad jest artykułem i już tytułem musi zachęcać do przeczytania.
Oto przykładowe tytuły:
- Nie lubię ról banalnych. Wywiad z Michałem Żebrowskim.
- Ciągle gdzieś mnie goni po świecie. O wędrówkach, ideałach i starej zbroi z Don Kichotem rozmawia Kasia Nowak.
- Marzę o spokojnym domu. Rozmowa z Józefem Skawińskim.
Podziękowania
Piszesz je na końcu wywiadu. Przykładowo:
- Dziękuję bardzo za poświęcenie nam czasu. Życzę powodzenia.
Ważne!
- Nikt na co dzień nie posługuje się zdaniami wielokrotnie złożonymi. To nie jest naturalne.
Zamiast zdania
Wiele razy zastanawiałem się, jak rozwinie się moja kariera i zawsze dochodziłem do wniosku, że najważniejsze w życiu jest realizowanie wytyczonych planów, których przecież człowiekowi nigdy nie brakuje i które sprawiają, że mobilizujemy się do działania nawet na przekór losowi.
Napisz
Wiele razy zastanawiałem się, jak rozwinie się moja kariera. Zawsze dochodziłem do wniosku, że najważniejsze w życiu jest realizowanie wytyczonych planów. Planów nigdy nam przecież nie brakuje. To one mobilizują nas do działania.
- Wywiad musi być wiarygodny, ale nie zapisuj przerywników typu yyyy…, noooo…, eeee… Nie będzie to wyglądało zbyt estetycznie.
Nie bój się, tematów Ci nie zabraknie.
Sam decydujesz, o czym będzie wywiad. Oto przykładowe tematy do rozmowy z Małym Księciem
- Czy planuje następną podróż?
- Jak ocenia mieszkańców Ziemi?
- Jak układają się jego stosunki z Różą?
A z Antygoną możesz porozmawiać
- o tym, jak ocenia sytuację kobiet w XXI wieku
- jej relacjach z ojcem,
- życiu w starożytnych Tebach.
Uwaga!
Jeżeli Twoim rozmówcą jest bohater literacki, wcale nie musisz ograniczać się jedynie do pytań związanych z treścią utworu. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby trochę pofantazjować. Ważne jednak, żeby przedstawiony w wywiadzie bohater był taki, jak w książce. Tzn. jeżeli Ania z Zielonego Wzgórza jest romantyczką, to nie możesz jej przedstawić jako wampa.
Cechy dobrego wywiadu
Konkretny
Zdecyduj, o czym będziesz rozmawiać. O życiu osobistym czy zawodowym? O marzeniach, planach na przyszłość? A może namówisz rozmówcę na wspomnienia z dzieciństwa? Wszystko zależy od tego, kto będzie udzielał ci wywiadu.
- Dobry przykład:
– Chciałabym Panią zapytać o wrażenia z podróży do Afryki.
- Zły przykład:
– To może pani powie coś czytelnikom o sobie.
Jakiej właściwie odpowiedzi oczekuje dziennikarz? Osoba udzielająca wywiadu może mieć wrażenie, że dziennikarzowi wcale nie zależy na tej rozmowie.
Pomysłowy
Co chciałbyś przekazać czytelnikom swojego wywiadu? Chcesz opowiedzieć o życiu prywatnym znanego pisarza? A może przybliżyć jego poglądy?
- Dobry przykład:
– Czy zdarzyła się Panu na scenie jakaś wpadka?
To pytanie zdecydowanie bardziej zainteresuje czytelników i rozluźni atmosferę wywiadu.
- Zły przykład:
– Którą rolę wspomina Pan najlepiej?
To nie jest złe pytanie, ale trochę oklepane. Lepiej zapytać o coś ciekawszego.
Wyczerpujący
Jeżeli podejmujesz jakiś temat, drąż go do końca. Oczywiście, jeśli jest ciekawy.
Pytania, które pomogą Ci drążyć temat:
– Ja jednak chciałabym wrócić do problemu…
– Czytelnicy bardzo chcieliby dowiedzieć się…
– Czy mógłby Pan udzielić nam dokładniejszych informacji? To bardzo interesujący temat.
– Czy jest jakiś szczególny powód, dlaczego nie chce Pani mówić na ten temat?
- Dobry przykład:
– Czego Pan najbardziej nie lubi?
– Nie cierpię zazdrości. Takiej nieuzasadnionej zazdrości.
– Czy zdarzyło się kiedyś panu spotkać kogoś zbyt zazdrosnego?
– Owszem, miałem niemiłą przygodę.
– Czy mógłby nam Pan o niej opowiedzieć?
- Zły przykład:
– Czego Pan najbardziej nie lubi?
– Nie cierpię zazdrości. Takiej nieuzasadnionej zazdrości. Kiedyś miałem dosyć niemiłą przygodę. Otóż zdarzyło się, że jedna z moich wielbicielek przyszła do garderoby po występie i…
– Aha. To może przejdziemy do następnego pytania.
Pamiętaj! Absolutnie nie przerywaj swojemu rozmówcy, jeżeli chce powiedzieć coś interesującego.
Musi charakteryzować rozmówcę, a nie pytającego.
Pamiętaj! W wywiadzie ważniejsze są odpowiedzi niż pytania.
- Dobry przykład:
– Chciałbym teraz zapytać o to, jak spędza Pani wolny czas?
– Spaceruję, spotykam się z przyjaciółmi. Czasem wyjeżdżam w góry.
– A na co dzień? Jakieś relaksacyjne zajęcia?
– Chyba pieczenie ciast działa na mnie tak uspokajająco. Naprawdę to lubię.
- Zły przykład:
– Chciałbym teraz zapytać o to, jak spędza Pani wolny czas. Bo na przykład ja najchętniej spaceruję z psem lub jeżdżę na rowerze. Lubię też oglądać telewizję, ale tylko ambitne programy. Od czasu do czasu piekę ciasto – to też dla mnie forma relaksu. A Pani?
– Ja też chętnie spaceruję i oglądam telewizję.
Zobacz: