Epos to główny gatunek epiki do czasu powstania powieści. Jest to rozbudowany utwór wierszowany, który ukazuje dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W przypadku Iliady tłem fabuły jest wojna trojańska, natomiast bohaterowie legendarni to np. Achilles, Agamemnon, Parys, Helena, a także bogowie greccy. Źródłem eposu są mity i podania, Iliada np. wywodzi się z mitu o jabłku niezgody.

Cechy gatunkowe eposu

  • Inwokacja – czyli rozbudowana apostrofa umieszczona we wstępie utworu, skierowana do bóstwa, z prośbą o pomoc w tworzeniu dzieła. W Iliadzie autor zwraca się do Muzy, bogini, która poddaje pieśń śpiewakom: Gniew, bogini, opiewaj Achilla, syna Peleusa.
  • Równoległość dwóch płaszczyzn: świata bogów i świata ludzi. W Iliadzie fabuła przebiega w świecie bogów (bogowie także walczą po dwóch stronach wojny trojańskiej, np. Atena decyduje o zwycięstwie Achillesa nad Hektorem) oraz w świecie ludzi i ludzkich uczuć – dowodem jest np. miłość Parysa do Heleny.
  • Narrator eposu ujawnia swoje uczucia tylko w inwokacji, potem jest obiektywny, wszechstronny i zdystansowany wobec wydarzeń.
  • Wydarzenia są opisane stylem podniosłym, patetycznym, dostosowanym do wagi opisywanych wypadków, co widać wyraźnie w sposobie opisu walczących w pojedynku Achillesa i Hektora.
  • Szczegółowy, realistyczny opis przedmiotów i sytuacji (realizm szczegółu). Wspaniałym przykładem realizacji tego punktu jest opis tarczy Achillesa. Homer opisuje nie tylko kolejne działania jej twórcy – Hefajstosa, lecz również sceny przedstawione na płaskorzeźbie. Są one opisane tak, że można je z łatwością odtworzyć. Jest to dziesięć scen – obrazów z życia. Znajdujemy tu wyobrażenie ziemi, nieba, morza, dwóch miast i życia w nich – śluby, uczty, waśnie handlarzy itp.
  • Opisy scen batalistycznych – sceną taką jest np. pojedynek Hektora z Achillesem, obraz oblężenia grodu, zasadzki i bitwy.
  • Porównanie homeryckie – jest to porównanie, którego drugi człon jest tak rozbudowany, że stanowi odrębną, epizodyczną scenkę. Przykładem może być porównanie walczących (Achillesa i Hektora) do orła i gołębicy, umieszczone w pieśni 22. pt. Pojedynek.
  • Epizodyczność akcji. Epizod to odstępstwo od toku głównej akcji, opisanie wydarzenia mniej istotnego, pobocznego, nie związanego bezpośrednio z fabułą. Przykładem może być dokładny opis tarczy Achillesa.
  • Miarą wierszową eposu homeryckiego jest heksametr. Heksametr to wers, który składa się z sześciu (heks = 6) stóp metrycznych: daktyli lub spondejów.

Uwaga!
Typowym dla eposu zabiegiem stylistycznym stosowanym w Iliadzie jest wykorzystanie epitetów stałych, zwanych – zdobniczymi. Epitet taki służył pokazaniu kunsztu stylistycznego, umiejętności niezwyczajnego, bogatego i plastycznego wysłowienia. Bogom nadawał Homer przydomki będące właśnie epitetami stałymi.

Stałe epitety nadane bogom przez Homera:

  • Achilles prędkonogi
  • Apollo srebnołuki
  • Apollo zdalekocelny
  • Zeus gromowładny
  • Hera wolooka

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Opisz cechy eposu homeryckiego na podstawie Iliady

Co to jest epos homerycki?

Przedstaw konstrukcję eposu na przykładzie Iliady

Z jakiego mitu wywodzi się Iliada i jakich wydarzeń dotyczy?

Iliada – epos Homera

Epos

Jaki wzorzec rycerza proponuje Iliada Homera? Odwołaj się do przykładów postaci z eposu.