Który skrzywdziłeś
Który skrzywdziłeś człowieka prostego
Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,
Gromadę błaznów wokół siebie mając
Na pomieszanie dobrego i złego,
Choćby przed tobą wszyscy się skłonili,
Cnotę i mądrość tobie przypisując,
Złote medale na twoją cześć kując,
Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,
Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta.
Możesz go zabić – narodzi się nowy.
Spisane będą czyny i rozmowy.
Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy
I sznur i gałąź pod ciężarem zgięta.
Washington D.C., 1950
Test z wiersza
1. Czy określenie „człowiek prosty” ma w tym wierszu znaczenie pejoratywne (negatywne)?
A. Tak, oznacza człowieka krzywdzącego innych swym chamstwem i brakiem wrażliwości.
B. Nie, oznacza po prostu niewinnego, słabego człowieka, krzywdzonego przez innych i niebędącego w stanie się bronić, przypominającego biblijnych maluczkich.
Odp. B.
2. Wiersz nie jest:
A. refleksją o charakterze moralnym,
B. wyrazem solidarności z „ty” lirycznym,
C. bezpośrednim zwrotem do osoby,
D. wyrazem przekonań mówiącego w wierszu.
Odp. B.
3. Na obecność „ty” lirycznego wskazują:
A. formy trybu przypuszczającego i 1. osoby liczby pojedynczej,
B. formy 3. osoby liczby mnogiej,
C. formy trybu rozkazującego, zaimki „tobą”, „twoją”, „tobie” i formy 2. osoby liczby pojedynczej,
D. imiesłowy.
Odp. C.
4. Mówiący w wierszu najbardziej przypomina:
A. biblijnego proroka,
B. kronikarza,
C. reportera nadającego relację na gorąco,
D. człowieka wyznającego najskrytsze uczucia.
Odp. A.
5. Pierwsza strofa charakteryzuje:
A. mówiącego w wierszu,
B. poetę,
C. „ty” liryczne i otoczenie „ty” lirycznego.
Odp. C.
5. Jak nazwałbyś ludzi opisanych w pierwszej i drugiej strofie:
A. konformistami,
B. ludźmi bezkompromisowymi moralnie,
C. antagonistami „ty” lirycznego,
D. antagonistami mówiącego w wierszu.
Odp. A.
6. Mówiący w wierszu:
A. solidaryzuje się z postawą ludzi opisanych w drugiej strofie,
B. chce upodobnić się do ludzi opisanych w drugiej strofie,
C. uważa, że ma prawo do oceny moralnej innych,
D. wstrzymuje się od oceny.
Odp. C.
7. Wiersz przedstawia poetę jako:
A. konformistę,
B. jedynego sprawiedliwego, który ocala wartości i pamięć o krzywdach,
C. oderwanego od rzeczywistości artystę,
D. krzywdziciela, niewrażliwego na los innych.
Odp. B.
8. Jak nazwałbyś państwo, w którym żyją opisane w wierszu postacie?
A. Rządzone sprawiedliwie.
B. Demokratyczne.
C. Totalitarne.
Odp. C.
9. „Ty” liryczne cechuje:
A. bezkompromisowa postawa moralna,
B. relatywizm moralny,
C. krytycyzm,
D. skłonność do poświęceń.
Odp. B.
10. Wiersz składa się z:
A. jednego zdania,
B. czterech zdań,
C. trzynastu zdań.
Odp. B.
11. W utworze:
A. dominują przerzutnie,
B. dominują pytania retoryczne,
C. całostki składniowe pokrywają się z wersami.
Odp. C.
12. Wiersz Miłosza nawiązuje do biblijnych słów:
Lecz kto by się stał powodem upadku jednego
z tych małych, którzy wierzą we mnie, takiemu lepiej byłoby kamień młyński zawiesić u szyi
i utopić go w otchłani morskiej.
Utwór noblisty:
A. polemizuje z tymi słowami,
B. buntuje się przeciw tak surowej karze dla winnych,
C. potwierdza słowa Biblii i uzupełnia je.
Odp. C.
Czy znasz te słowa?
- Antagonista to przeciwnik
- Konformista to człowiek dostosowujący się do wszystkiego, moralna chorągiewka.
Czy znasz to sformułowanie?
Relatywizm moralny – głoszenie względności, umowności wartości moralnych.
Przypomnij sobie
- Przerzutnia to rozbicie w wierszu całostki składniowej, zdania, czyli inaczej przeniesienie do kolejnego wersu części zdania (części całostki). Takie rozbicie nadaje wierszowi niepokój, dynamikę.
- Pytanie retoryczne to pytanie, które nie wymaga odpowiedzi, jest jedynie ozdobnikiem, nadaje temperaturę emocjonalną wierszowi czy przemówieniu.
Czy znasz to słowo?
Polemizować znaczy nie zgadzać się z czymś, dyskutować o czymś, przeciwstawiać się jakiejś tezie w dyskusji.
Jakich kwestii dotyka wiersz?
- Moralności.
- Kary i odpowiedzialności za własne czyny.
- Roli poety w społeczeństwie (w tym wypadku totalitarnym).
- Władzy, tyranii, totalitaryzmu.
- Odwagi i konformizmu.
- Cierpienia i krzywdy.
Przypomnij sobie
„Ty” liryczne to osoba, do której zwracamy się w wierszu.
Zobacz:
Poezja Miłosza obszarem zagadnień uniwersalnych. Rozwiń temat, odwołując się do twórczości poety.