Skrótowce

Skrótowce – wyrazy utworzone z pierwszych liter, głosek lub sylab kilkuwyrazowych nazw instytucji, organizacji, firm, państw, partii politycznych, np.:

• PAN – Polska Akademia Nauk,
• UJ – Uniwersytet Jagielloński,
• SKS – Szkolny Klub Sportowy,
• RP – Rzeczpospolita Polska.

W zależności od tego, w jaki sposób zostały utworzone lub jak je wymawiamy, skrótowce dzielimy na:

• literowce – wyrazy składające się z pierwszych liter wyrazów wchodzących w skład skróconej nazwy, np.
  • SKS – wymawiamy es ka es, bo S to es, K to ka, S to es;
    literowce wymawiamy tak, jakbyśmy odczytywali nazwy liter je tworzących; akcentujemy ostatnią sylabę.

• głoskowce – wyrazy składające się z pierwszych głosek wyrazów tworzących pełna nazwę, np.
  • PAN (Polska Akademia Nauk) – wymawiamy jako pan,
  • GUS (Główny Urząd Statystyczny) – wymawiamy jako gus; czytaj głoski jak jeden wyraz.
    Uwaga! W literowcach (SKS) i głoskowcach (PAN) wszystkie litery (poza przyimkami i spójnikami) są wielkie.

• sylabowce – wyrazy składające się z początkowych sylab lub innych grup głosek wyrazów tworzących skracaną nazwę, np.
  • Polfa (Polska Farmacja); czytaj sylaby i grupy głosek jako jeden wyraz: polfa.

• skrótowce mieszane – wyrazy powstałe w sposób niejednolity, z kombinacji pierwszych liter, sylab, głosek, grup głosek, np.
  • Cepelia (Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego);
    czytaj grupę głosek Centrala+ nazwę litery Przemysłu (pe) + pierwsze głoski kolejnych wyrazów Ludowego i Artystycznego (lia)= cepelia.

Odmiana skrótowców

• Skrótowce zakończone na samogłoskę -a odmieniają się jak rzeczowniki żeńskie (np. Polfa – Polfy (jak kobiety),

• Skrótowce zakończone na spółgłoskę jak rzeczowniki męskie (np. ZUS – ZUS -em (jak obrusem), PSL – PSL -em (jak motelem), OBOP (Ośrodek Badania Opinii Publicznej), OBOP -u, OBOP -owi, OBOP -em, OBOP -ie.

• Nieodmienne są skrótowce zakończone w wymowie na: e, i, o, u, np.
  – PZU (Powszechny Zakład Ubezpieczeń) – wymawiamy pezetu.

• Skrótowce zachowują formy gramatyczne (liczbę i rodzaj) głównego członu nazwy instytucji, np.
  • PCK (Polski Czerwony Krzyż) zorganizował zbiórkę odzieży. (Krzyż zorganizował),
  • PKP (Polskie Koleje Państwowe) podniosły ceny biletów. (Koleje podniosły),
  • PKO (Polska Kasa Oszczędności) sponsorowała szkolne zawody sportowe. (Kasa sponsorowała).

Zobacz:

Skróty

Skróty i skrótowce. Podstawowe informacje.