Pochodzenie języka polskiego

Na kształtowanie się różnych języków miały wpływ takie czynniki, jak

  • rozpad wielkich wspólnot,
  • wędrówki ludów,
  • uwarunkowania geograficzne (np. góry czy bagna oddzielające tereny różnych plemion).

Etapy kształtowania się polszczyzny

  • Język praindoeuropejski, którym posługiwała się wspólnota praindoeuropejska, żyjąca ok. 3000 lat p.n.e. nad dolną Wołgą. Z czasem nastąpił jej rozpad, a wędrujące plemiona, szukające lepszych warunków życia, zasiedliły Europę i część Azji. Właśnie pochodzenie od jakiegoś wspólnego prajęzyka tłumaczy podobieństwa między niektórymi wyrazami polskimi i np. angielskimi czy niemieckimi (por. woda, water, wasser), a nawet formami z łaciny, greki czy języków Indii.
  • Język prasłowiański, którego używała wspólnota prasłowiańska, istniejąca między III w. p.n.e. a III w. n.e. Później miał miejsce kilkusetletni okres wędrówek, a w jego wyniku wyodrębniały się pomniejsze grupy językowe.
  • Kształtowanie się państwa polskiego (od ok. IX wieku).

 

Miejsce polszczyzny wśród języków słowiańskich

W wyniku rozpadu wspólnoty prasłowiańskiej powstały trzy wyraźne grupy:

  • języki wschodniosłowiańskie: rosyjski, białoruski, ukraiński,
  • języki południowosłowiańskie: bułgarski, serbski, chorwacki, słoweński, macedoński,
  • języki zachodniosłowiańskie: polski, czeski, słowacki, górnołużycki, dolnołużycki, dialekty połabskie i pomorskie (dziś już nieistniejące).

Uwaga

  • Ważnymi dla powstania języka polskiego wydarzeniami były zjednoczenie plemion przez Mieszka I oraz przyjęcie chrześcijaństwa (966 r.). Scalanie plemion w jedno państwo było długotrwałym procesem i wiązało się z ujednoliceniem gwar, jakimi te grupy etniczne wcześniej się porozumiewały. Zdaniem językoznawców największe podobieństwa były między językami Polan, Ślężan i Wiślan i właśnie te gwary są uznawane za „właściwą pierwotną Polskę językową”. Początkowo polski pozostawał długo językiem mówionym, polszczyzna literacka zaczęła się kształtować dopiero w XV wieku.
  • Wciąż widoczne są podobieństwa pomiędzy językami wywodzącymi się z prasłowiańskiego, co tłumaczy pewną łatwość porozumiewania się z przedstawicielami innych narodów słowiańskich (najwięcej wspólnego ma polski z językami Czechów czy Słowaków).

Zobacz:

Jak powstawał język polski?

Język polski na tle innych języków słowiańskich.

1. Do jakiej grupy językowej należy język polski? Wymień języki najbliżej z nim spokrewnione.

2. Wymień języki obce, które w przeszłości oddziaływały na język polski. Podaj przykłady wyrazów zapożyczonych z tych języków.