Część I

Oto tekst dotyczy sztuki dziennikarskiej, a ściślej – gatunku publicystycznego, zwanego reportażem. Przypomnij sobie zatem wszystko, co wiesz na ten temat (dodajmy, że w szkole piszemy reportaż przeważnie w formie relacji z uroczystości szkolnej, wycieczki, obejrzanego filmu czy spektaklu). A teraz przeczytaj uważnie tekst:

Pan Tadeusz – w powijakach
(fragmenty)

Turowa Wola, 31 lipca 1988
Do Turowej Woli, gdzie kręcone są zdjęcia do „Pana Tadeusza” jadę z Dorotą Zawadzką, rzecznikiem prasowym filmu. Od razu dowiaduję się, że na rozmowę z Andrzejem Wajdą nie mam szans. – Reżyser jest bardzo skupiony na pracy. Bardzo dużo czasu poświęca na rozmowy z Allanem Starskim, Pawłem Edelmanem, Adkiem Drabińskim, z aktorami. (…) Alicja Bachleda-Curuś, odtwórczyni roli Zosi, też nie godzi się na rozmowę – jest to jeden z jej pierwszych dni zdjęciowych i prosiła, żeby na razie jej nie przeszkadzać. (…) Na planie wszyscy już są. Trwają próby sceny, w której Tadeusz prosi Zosię o rękę.

– Może mnie bierzesz, Zosiu, nie tak z przywiązania, ale stryj i ciotka cię do tego skłania – pyta Tadeusz w poemacie. Na planie Tadeusz w ułańskim mundurze i Zosia w prostej wiejskiej sukience. Wyglądają uroczo. Andrzej Wajda skupiony, uważnie obserwuje próbę na monitorze. – Ala musi iść kroczek przed nim – komentuje reżyser i dorzuca – Alu, patrz na niego. Potem podchodzi do aktorów i udziela im wskazówek. Coś pokazuje i tłumaczy. Znowu próba. Akcja. – Nie stójcie tak ciasno… Chryste, trochę dalej… – słychać głos reżysera. – Teraz za daleko, jak na intymny dialog. Mów mu do lewego ucha – to uwaga do Alicji. (…)

Poszukiwania Zosi trwały ponad dwa miesiące. – Na castingu zjawiło się 1700 dziewczyn – opowiada Dorota Zawadzka – Ewa Andrzejewska, szukając odpowiedniej dziewczyny, jeździła po całej Polsce. (…) Alicja Bachleda-Curuś, ostatecznie wybrana do roli Zosi, podbiła serca dziennikarzy już podczas pierwszej konferencji prasowej, na której została przedstawiona. – Zosia wydaje mi się zjawą – mówiła wtedy Alicja. – Jest delikatna, wrażliwa. Myślę, że rzuca czar na wszystkich, nie do końca zdając sobie z tego sprawę. (…) Kończy się przerwa, za chwilę aktorzy i ekipa zmobilizują siły, aby kręcić scenę powrotu z grzybobrania. Grzybobranie, jeden z najciekawszych fragmentów naszego narodowego poematu, stanie się także jedną z najważniejszych sekwencji w filmie. Jej powstawaniu towarzyszyły zabawne perypetie. – Mieliśmy problem z grzybami. Nigdzie nie można było ich dostać: ani przy drodze, ani na skupie – opowiada pracownik odpowiedzialny za rekwizyty. – Wreszcie zdobyliśmy trochę. Jest ich naprawdę niewiele, w dodatku nie wyglądają zbyt świeżo. – Damy tym z przodu, reszta będzie miała puste kosze – krzyczy ktoś z planu. – Dobrze, że najważniejsze sceny z grzybobrania już nakręciliśmy, tam były ładne grzybki. Co się z nimi stało? Mój rozmówca wskazuje palcem na brzuch. (…) Jeszcze raz próba przejścia od bramy do dworku. Z boku przyglądają się mamy, których dzieci biorą udział w scenie. – Dzieci bardzo to przeżywały. W końcu nie co dzień mają okazję zagrać w filmie – mówi jedna z nich. Ujęcie. – Zrobiłbym to jeszcze raz – słychać głos Andrzeja Wajdy – może będzie żywsze. Efekty jego pracy ocenimy za kilka miesięcy, gdy film wejdzie na ekrany.

 

1. Co to jest reportaż? Wybierz poprawną odpowiedź. (1 pkt)
A. szkic krytycznoliteracki, naukowy (albo publicystyczny), napisany z dużą swobodą twórczą, polotem, prezentujący oryginalny, często subiektywny punkt widzenia autora.
B. sprawozdanie publicystyczne oparte na materiałach bezpośrednio zebranych przez autora (autentycznych), czerpanych z najrozmaitszych dziedzin życia.
C. rozmowa z kimś na określony temat, zwykle przeznaczona do publikacji w prasie lub przedstawienia w radiu, telewizji.

2. Przed Tobą kilka pytań, które odnoszą się do reportażu. Podkreśl właściwe odpowiedzi. (7 pkt)
Czy jego treścią są autentyczne wydarzenia? TAK NIE
Czy tekst stanowi logiczną całość? TAK NIE
Czy autor jest subiektywny, stronniczy? TAK NIE
Czy tekst zawiera elementy fikcyjne? TAK NIE
Czy jego treścią są nierealne (fantastyczne) przygody? TAK NIE
Czy relacja ma charakter dokumentalny? TAK NIE
Czy autor ocenia i komentuje fakty? TAK NIE

3. Które z niżej podanych cech powinien, Twoim zdaniem, mieć dobry reporter? Podkreśl te, które uważasz za niezbędne. (6 pkt)
A. ciekawość świata i ludzi
B. egoizm
C. samodzielność w podejmowaniu decyzji
D. nieśmiałość
E. wytrwałość
F. bierność, powolność w działaniu
G. cierpliwość
H. odporność na stresy
I. punktualność
J. obowiązkowość

4. Kto jest reżyserem filmu „Pan Tadeusz”? (1 pkt)

5. Określ, na czym polega praca reżysera, używając do tego celu pięciu czasowników (w trzeciej osobie liczby pojedynczej). (3 pkt)
Wzór: pisarz

  • sporządza (notatki)
  • redaguje (teksty)
  • zapamiętuje (informacje)
  • wymyśla (fabułę utworu)
  • pisze (teksty np. na komputerze)

6. Wyobraź sobie, że jesteś spikerem radiowym. Jutro odbędzie się premierowy pokaz filmu „Pan Tadeusz” – w kilku wybranych kinach. Twoim zadaniem jest przygotowanie krótkiej informacji reklamowej (do wygłoszenia przez radio). Napisz około 5 zdań. (4 pkt)
Uwaga!
Pamiętaj, że celem reklamy jest zdobycie jak największej liczby klientów. Powinieneś więc zwrócić uwagę słuchaczy na datę premiery, podkreślić zalety filmu i skłonić przyszłych widzów do obejrzenia go!

7. Znajdź fragment „Pana Tadeusza”, dotyczący grzybobrania. Jakie rodzaje grzybów opisuje autor? (Wymień co najmniej 5 rodzajów). (5 pkt)

8. Alicja Bachleda-Curuś określiła, jaka powinna być Zosia. Które z poniższych określeń nie odnoszą się do jej portretu Zosi? (3 pkt)
A. wrażliwa
B. bezmyślna
C. rzuca czar na wszystkich
D. o gołębim sercu
E. wydaje się zjawą
F. beztroska.

9. Co oznacza wyraz „casting”? (1 pkt)

10. Czy znasz narodową epopeję? Jeśli tak, to odpowiedz na kilka pytań: (6 pkt)
A. Kto zagrał na rogu, a kto na cymbałach?
B. W którym rozdziale znajdziemy słynny dwuwiersz: O, gdybym kiedy dożył tej pociechy, żeby te księgi zbłądziły pod strzechy?
C. Jakiego rodzaju pokrewieństwo łączy Jacka Soplicę z Sędzią?
D. Kto tańczył w pierwszej parze poloneza (W XII księdze)?
E. W jakiej epoce powstał gatunek, nazwany później epopeją (początkowo eposem)?
F. Kto kryje się pod pseudonimami: Półkozic, Szczerbiec, Rębajło, Klucznik?

 

Część II

11. Wybierz poprawne odpowiedzi. (4 pkt)

scenariusz
A. tekst literacki, rozpisany na dialogi, który jest podstawą dzieła filmowego, spektaklu
B. zapis projektu, np. realizowanego filmu, który zawiera listę ponumerowanych ujęć, dialogi, przebieg akcji, rodzaje planów, ruchy kamery, efekty dźwiękowe
C. plastyczna oprawa, stanowiąca tło wydarzeń rozgrywających się w filmie, sztuce (pejzaż, dekoracje, wystrój wnętrz)

rekwizyt
A. odwzajemniona wizyta u kogoś
B. kontroler, inspektor
C. konkretny przedmiot, wykorzystywany w przedstawieniu teatralnym lub w filmie

szlagier
A. człowiek ciągle palący papierosy
B. popularna piosenka, melodia, kasowy film, przebój
C. rodzaj żwiru przeznaczonego do budowy autostrad

landszaft
A. np. kiczowaty obraz bez wartości artystycznej, bohomaz
B. np. pamiątka z wakacji nad morzem
C. np. żartobliwa nazwa starego samochodu

12.
I. Określ, na czym polega zasadnicze podobieństwo poniższych par różnych wyrazów. (8 pkt)
A. litr i centymetr
B. wiersz i obraz
C. małpa i kot

II. Jakie podobieństwa dostrzegasz w poniższych szeregach antonimów?
D. chory i zdrowy
E. więcej i mniej
F. wewnątrz i na zewnątrz

III. Określ, na czym polegają różnice między poszczególnymi synonimami w szeregach:
G. lenistwo i bezczynność
H. ubóstwo i nędza

13. Zapowiadającej pogodę „Chmurce” pomieszały się kartki ze znanymi przysłowiami – prognozami na zimę. Uporządkuj je. (6 pkt)
Wskazówka:
Przysłowia rymują się!
A. późna zima a) to w lecie sucho
B. im więcej zimą wody b) prędko wiosna przed nami
C. kiedy luty pofolguje c) sierpień zbierać co nie ma
D. gdy nie wymrozi zima d) długo trzyma
E. gdy luty z burzami e) tym więcej wiosną pogody
F. w zimie odkryte ucho f) marzec zimę zreperuje

14. Twoja starsza siostra musi napisać podanie do dyrektora szkoły. Przed nią leży pusta kartka. Sporządź dla niej schemat podania, umieszczając w odpowiednich miejscach kartki poniższe informacje: (7 pkt)

  • imię, nazwisko, dokładny adres nadawcy pisma (A)
  • szczegółowe przedstawienie swojej sprawy (B)
  • krótkie sformułowanie prośby (C)
  • miejscowość, data (D)
  • pełna nazwa i adres adresata pisma (E)
  • własnoręczny podpis (F)
  • informacje o dokumentach dołączanych do pisma, tzw. załącznikach (G)

15. W ciągu 5 minut postaraj się ułożyć jak najwięcej zdań, składających się tylko z trzech wyrazów, które zaczynają się od liter: m, z, s. (5 pkt)
Wzór:
litery: b, n, k – Bożena niesie kłódkę.
Brat nienawidzi kotów…

16. Wykorzystując swoją gramatyczną wiedzę, spróbuj rozwiązać zagadki: (2 pkt)
A. Piła, piła, ale nie wypiła. Dlaczego?
B. Co można umyć, a co zmyć – nie używając wody ani żadnego innego rozpuszczalnika?

17. Jakie cechy głosek sprawiły, że zmieniły się znaczenia par wyrazów? (2 pkt)

  • bóg – buk
  • kod – kot

18. Poniżej znajdują się nazwy zespołów muzycznych, które należy uszeregować – od najbardziej licznych do najmniejszych. (6 pkt)
A. trio
B. kwintet
C. orkiestra symfoniczna
D. sekstet
E. kwartet
F. orkiestra kameralna

19. Uzupełnij zdania odpowiednimi formami wyrazów w nawiasach: (3 pkt)
A. Jutro pojedziemy do (Bonn) albo do (Tokio).
B. W (Liverpool) zatrzymał się przez miesiąc, ale później wyruszył do (Bazylea).
C. Znad (Karpaty) wędruje pochmurny niż.

20. Kuba pomieszał notatki i teraz nie wie, które z cech może przypisać Balladynie, bohaterce dramatu Juliusza Słowackiego, a które jej siostrze, Alinie. Uporządkuj notatki Kuby. (8 pkt)
Cechy:
leniwa, pracowita, miła, bezinteresowna, zazdrosna, pogodna, kochająca ludzi, mściwa, uczciwa, bez skrupułów, dobra, łagodna, zbrodniarka, okrutna, obojętna.
A. Alina …………………………………
B. Balladyna …………………………

21. Jakie błędy występują w poniższych zdaniach: (2 pkt)
A. Strasznie pani dziękuję, pani Alicjo!
B. Ależ potwornie proszę!

22. Zdanie „Dlaczego nie zamknąłeś drzwi?!” jest zdaniem: (1 pkt)
A. pytającym
B. oznajmującym
C. pytającym wykrzyknikowym
D. rozkazującym wykrzyknikowym

23. Nazwiska twórców znajdziesz po lewej stronie. Obok umieszczono nazwiska wybitnych przedstawicieli różnych dziedzin i różnych epok. Przyporządkuj każdemu z nazwisk po lewej stronie wybrane nazwiska, znajdujące się po prawej – według zasady: muszą żyć w tej samej epoce historycznej. (3 pkt)

A. Bolesław Prus 1. Henryk Sienkiewicz
2. Czesław Miłosz
3. Władysław Jagiełło
4. Jan Sebastian Bach
5. Sokrates
6. Eliza Orzeszkowa

B. Jan Kochanowski 1. Leonardo da Vinci
2. Mikołaj Rej
3. Mikołaj Kopernik
4. Ignacy Jan Paderewski
5. Wisława Szymborska
6. Juliusz Słowacki

C. Cyprian Kamil Norwid 1. Adam Mickiewicz
2. Antonio Vivaldi
3. Ignacy Krasicki
4. Robert Schumann
5. Maria Konopnicka
6. Fryderyk Chopin

24. W czworokącie ukryte są (w poziomie albo w pionie) pojęcia z dziedziny muzyki. Znajdź je. (12 pkt)

25. „Ogniem i mieczem” i „Pan Tadeusz” to dwie ekranizacje polskiej klasyki. Ale polska literatura pojawia się na ekranach już od lat. Uzupełnij tabelę, wpisując inne znane Ci ekranizacje. (6 pkt)

1 B.
Żeby coś dobrze napisać – reporter musi się sporo nabiegać, obejrzeć miejsca wydarzeń, o których chce pisać, przeprowadzić wiele rozmów. Najważniejsze jednak – to znaleźć „gorący” temat (tzn. taki, który zainteresuje czytelników).
Takich zabiegów nie wymaga natomiast pisanie eseju (A), czyli szkicu publicystycznego albo literackiego, ale przyszłego eseistę, powinny cechować: twórczy polot, duża swoboda w wypowiadaniu własnych sądów i… oryginalność.
2.
Polecenie sprawdza wiedzę na temat reportażu. Wystarczy jednak dokładnie przeczytać nasz tekst wstępny, by wiedzieć, że reportaż to obiektywna relacja (w tym przypadku – z filmowego planu), w której autor nie ocenia, nie komentuje faktów, pisze na podstawie własnych obserwacji.
3. A, C, E, G, H, I, J
Bez wyżej wymienionych cech prawdopodobnie nie będziemy dobrymi reporterami, dziennikarzami. Dlaczego? Jeśli ktoś jest powolny w myśleniu i działaniu, a przy tym nieśmiały – trudno mu będzie nawiązywać kontakty z ludźmi, przeprowadzać wywiady, szukać ciekawych tematów. Zauważ jednak, że wiele gwiazd filmu, estrady w wywiadach mówi, że na początku kariery były nieśmiałe, zakompleksione. To praca nad sobą sprawiła, że zmieniły swój wizerunek, podejście do życia. I te słowa dedykuję tym, którzy marzą o karierze (przez duże K).

4. Andrzej Wajda
Nazwisko tej wybitnej w dziejach kina postaci trzeba koniecznie zapamiętać! Przypomnijmy, że wyreżyserował m.in. „Kanał”, „Popiół i diament”, „Ziemia obiecana”.

5. reżyser

  • kieruje (procesem powstawania filmu, widowiska),
  • udziela (wskazówek aktorom, kamerzystom),
  • decyduje (praktycznie o wszystkim),
  • tłumaczy (jak powinny wyglądać poszczególne sceny),
  • odpowiada (za całość).

Uff! Reżyser to osoba bardzo zajęta. Dba o to, by wszyscy pracowali na pełnych obrotach i w odpowiedni sposób.
6.
Dziś zaczynamy program od zaproszenia Państwa do kilku warszawskich kin, a okazja ku temu jest nie byle jaka. Już jutro w „Lunie” i „Sawie” odbędą się premierowe pokazy głośnego filmu Andrzeja Wajdy, „Pan Tadeusz”, opartego na motywach naszej epopei. W rolach głównych występują m.in. Daniel Olbrychski, Grażyna Szapołowska, Krzysztof Kowalewski, Alicja Bachleda-Curuś. Świetne, żywe dialogi, barwne plenery, a przede wszystkim,wartko tocząca się akcja – zapewniają niepowtarzalne przeżycia! Bilety na premierę możecie jeszcze dziś wykupić w kasach „Luny” i „Sawy”. Ten film musi obejrzeć każdy! Naprawdę warto!
Tego typu informację redagujemy w różny sposób, każdy ma jakieś swoje pomysły, a wszystko zależy od twórczej inwencji. Pamiętajmy jednak o pewnych zasadach:

  • tekst ma być zaproszeniem, ogłoszeniem reklamowym, więc potencjalnych odbiorców sztuki trzeba zachęcić do pójścia do kina, teatru, na koncert;
  • wymieniamy zalety filmu (chyba, że tworzymy antyreklamę, wtedy przedstawiamy same wady produktu!);
  • podajemy nazwiska aktorów, producentów;
  • nie zapominamy o sprawach prozaicznych – miejscu, dacie i godzinie spektaklu.

7. Wymienimy wszystkie: lisice, borowiki, rydze, muchomory, surojadki, koźlaki, lejki, bielaki, purchawki
Wrażliwi na literaturę czytelnicy „Pana Tadeusza” dostrzegli piękno tego opisu, w którym znać rękę mistrza. Opis grzybobrania jest ważny, bowiem szkoła często do niego powraca. A przy okazji warto zwrócić uwagę na to, że niektóre nazwy grzybów są dziś nieznane, (np. lisice, lejki)?

8. B, D, F.
Polecenie odwołuje się do tekstu reportażu. Należy wyłowić z niego te cechy Zosi, o których wspomina Alicja Bachleda-Curuś. Logicznie – pozostałe stwierdzenia są błędne (choć mogą do obrazu niezwykłego dziewczątka pasować (np. „o gołębim sercu”, „beztroska”). Ale nie ma ich w wypowiedzi Alicji, a o to chodziło w poleceniu.

9. casting – to przesłuchanie, które pozwala dobrać obsadę ról w filmie.
„Polacy nie gęsi i swój język mają” – chciałoby się powiedzieć za ojcem naszej poezji, Mikołajem Rejem. Skoro jednak te obco brzmiące zapożyczenia muszą do naszego języka wchodzić – niechże wchodzą. Ale tylko tam, gdzie naprawdę nie mamy własnych dobrych odpowiedników.
10.
A. Wojski grał na rogu, a Jankiel – na cymbałach
B. w „Epilogu”
C. Sędzia jest bratem Jacka Soplicy
D. Podkomorzy z Zosią
E. w starożytności (epos homerycki)
F. Gerwazy
Tym razem – sprawdzian z wiedzy o „Panu Tadeuszu”, ale bardzo łatwy. Okazuje się, że szczegóły i szczególiki – trzeba mieć w pamięci. Wymagają ich poloniści, mogą wymagać także srodzy egzaminatorzy, ale tylko w odniesieniu do wielkich dzieł naszej literatury (epopeja narodowa do nich niewątpliwie należy).

11. scenariusz – A, rekwizyt – C, szlagier – B, landszaft – A
A teraz – wyrazy obce, trudne, niezwykłe. Scenariusz łatwo odróżnić od scenopisu – zapisu projektu i scenerii – plastycznej oprawy, stanowiącej tło wydarzeń np. w filmie, sztuce. Z kolei rekwizyt nie oznacza odwzajemnionej wizyty (czyli rewizyty), różni się też od rewidenta (kontrolera, inspektora).
12.
A. jednostki miary, pojemności
B. wytwory myśli ludzkiej
C. zwierzęta, ssaki
D. stan zdrowia
E. ilości
F. wskazanie miejsca
G. lenistwo to cecha charakteru, polegająca na stałej niechęci do pracy (inaczej stan próżnowania), z kolei bezczynny jest np. człowiek nie mający konkretnego zajęcia w danej chwili,
H. ubóstwo – nie jest „jeszcze” nędzą, a więc całkowitym brakiem możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Tym razem – zagadki sprawdzają umiejętność prawidłowego kojarzenia faktów, godzenia pozornych sprzeczności, myślenia abstrakcyjnego. Dodam, że tego typu polecenia można spotkać w psychologicznych testach, które badają np. poziom inteligencji przyszłych licealistów.
13.
A – d Późna zima, długo trzyma.
B – e Im więcej zimą wody, tym więcej wiosną pogody.
C – f Kiedy luty pofolguje, marzec zimę zreperuje.
D – c Gdy nie wymrozi zima, sierpień zbierać co nie ma.
E – b Gdy luty z burzami, prędko wiosna przed nami.
F – a W zimie odkryte ucho, to w lecie sucho.
Znów popularne przysłowia, związane z czasem zimowym. W dawnej Polsce często układano takie rymowane prognozy pogody, nawet na każdy miesiąc w roku. Dziś – możemy je znaleźć w domowych kalendarzach.
14.


Właśnie tak wygląda schemat zwykłego podania, które przyjdzie Ci niedługo napisać, np. do dyrektora wybranej szkoły z prośbą o zaliczenie w poczet licealistów!
15.
Marianna zapytała siostrę. Mam złotą skrzynkę. Mikołaj zaśpiewał serenadę. Miotacz zasłonił sygnał.
I tak dalej, i tak dalej. Jeżeli udało Ci się wymyślić w ciągu pięciu minut powyżej pięciu zdań – GRATULACJE! Ćwiczenie zmusza do myślowego wysiłku, kojarzenia, uczy koncentracji i skupienia.
16.
A. Piła może być rzeczownikiem, a wtedy nie uda się nam niczego wypić. Można jedynie na niej zagrać (albo coś przepiłować).
B. zmyć hańbę – czyli zadośćuczynić, odkupić wyrządzone komuś zło, zmyć głowę – zrobić komuś wymówkę, zwymyślać go, umyć ręce od czegoś – uciec od odpowiedzialności.
17.
O znaczeniu wyrazów decyduje w tym przypadku dźwięczność lub bezdźwięczność końcowych spółgłosek.
Dźwięczne spółgłoski rozpoznajemy najłatwiej metodą „na dotyk”, tzn. dotykamy palcem wskazującym do krtani i wymawiamy głoskę. Jeżeli wyczuwamy drgania – to znak, że głoska jest dźwięczna, jeśli nie – bezdźwięczna.
18.
C, F, D, B, E, A – czyli orkiestra symfoniczna, orkiestra kameralna, sekstet, kwintet, kwartet, trio.
Ile osób liczą poszczególne zespoły muzyczne? Trio – trzy osoby, kwartet – cztery, kwintet – pięć, sekstet – sześć, orkiestra kameralna zazwyczaj kilkanaście, a orkiestra symfoniczna – kilkadziesiąt. Terminy wywodzą się z języka łacińskiego. Nazwy: trio, kwartet, kwintet, sekstet – mogą oznaczać zarówno zespoły, składające się z trzech, czterech, pięciu, czy też sześciu muzyków, jak i utwory muzyczne, układane na odpowiednią ilość głosów lub instrumentów.
19.
A. Jutro pojedziemy do Bonn albo do Tokio.
B. W Liverpoolu zatrzymał się przez miesiąc, ale później wyruszył do Bazylei.
C. Znad Karpat wędruje pochmurny niż.
Odmiana nazw miejscowości i krajów sprawia niektórym dużo kłopotu. Jak poprawnie mówić o łańcuchach górskich? Wątpliwości pojawiają się przy dopełniaczu, jeśli nazwa występuje tylko w liczbie mnogiej. Do wyboru mamy tu dwie możliwości: końcówkę -ów albo postać bezkońcówkową: Alp, Bieszczad (albo Bieszczadów), Kordylierów, Sudetów… Z kolei nazwy miejscowe obce odmieniamy, ale tylko wtedy, kiedy są przyswojone, spolszczone, np. do Paryża, Londynu, Norymbergii.
20.
Alina Balladyna

 pracowita  leniwa
 dobra  zazdrosna
 uczciwa  bez skrupułów
 bezinteresowna  mściwa
 kochająca ludzi  zbrodniarka
 miła  okrutna
 pogodna  obojętna
 łagodna

Dla odmiany – krótki sprawdzian z wiedzy o bohaterkach literackich, dwóch córkach wdowy, które pewnego dnia wyruszyły na poszukiwanie malin. Ten, kto czytał „Balladynę” Juliusza Słowackiego, z pewnością zgodzi się z naszą opinią na temat zbrodniczej i okrutnej Balladyny.
21.
A. Bardzo pani dziękuję, Alicjo!
B. Ależ bardzo proszę!
Urządzono mi kiedyś imieninową niespodziankę, witając w zacnym gronie tortem i owacjami, na co odpowiedziałam: „strasznie dziękuję. Do dziś pamiętam tę niezręczną sytuację. Lepiej więc stopniować nasze podziękowania, mówiąc np. dziękuję – bardzo, ogromnie, serdecznie. A strasznie można się bać… albo wyglądać.
22. C.
Dla odmiany – rodzaje zdań. Przypomnijmy, że zdania oznajmujące, rozkazujące, pytające, które mają silne zabarwienie uczuciowe – nazywamy wykrzyknikowymi. W naszym przykładzie mamy do czynienia z takim właśnie zdaniem, bowiem ktoś pyta, wykrzykując przy tym i okazując negatywne emocje.
23.
A – 1, 6;
B – 1, 2, 3;
C – 1, 4, 6;
Zadanie zajmujące i ciekawe, bowiem przy okazji przypominamy sobie wiadomości związane z poszczególnymi epokami w dziejach literatury.
Bolesław Prus był wybitnym pisarzem epoki POZYTYWIZMU, więc trudno byłoby pomylić tę osobistość z żyjącym poetą Czesławem Miłoszem (Nagroda Nobla 1980!), czy też Bachem (znamy go z utworów organowych) albo starożytnym filozofem, Sokratesem.
Kochanowski z kolei – otwiera poczet wielkich twórców RENESANSU (wspólnie z Rejem – ojcem narodowej poezji), dlatego nie pasują tu ani poetka Szymborska (niedawna noblistka), ani romantyczny Słowacki.
Mamy jeszcze C. K. Norwida, który jest zaliczany do twórców ROMANTYZMU i pasują do niego romantyczne nazwiska typu: Chopin, Schumann i, oczywiście, nieodwołalnie, niezaprzeczalnie – Mickiewicz.

24. musical, klarnet, rondo, etiuda, opera, tuba, baryton, suita, cytra, partytura, aranżacja, miniatura,
Czy udało się odnaleźć wszystkie pojęcia? Doskonale! Powiedzmy zatem, czego dotyczą:

  • musical – to najczęściej komedia muzyczna o prostej fabule, z tańcami i śpiewem, która wywodzi się z USA;
  • opera jest z kolei utworem dramatycznym, składa się z partii wokalnych, instrumentalnych, czasem również baletowych (inaczej – może to być instytucja, która zajmuje się wystawianiem oper, mówimy przecież: Idziemy do opery, gmach opery);
  • etiuda – w muzyce to najczęściej krótkie dziełko przeznaczone do ćwiczenia techniki gry lub śpiewu, wprawka, a w innych dziedzinach sztuki etiudy bywają krótkimi utworami literackimi, filmowymi, teatralnymi (np. etiuda reżyserska, filmowa);
  • suita – to utwór instrumentalny złożony z kilku lub kilkunastu tańców, które melodycznie ze sobą kontrastują;
  • rondo w terminologii muzycznej oznacza średniowieczną formę pieśni tanecznej, z powracającym refrenem (przedzielonym kupletami), występującą samodzielnie albo jako ostatnia część koncertu, sonaty;
  • partytura – jest zapisem nutowym wszystkich głosów instrumentalnych i wokalnych utworu, a są one tu ustawiane według określonego porządku;
  • tuba – to m.in. dęty instrument muzyczny w postaci długiej zwiniętej metalowej rury z szeroką, skierowaną ku górze czarą głosową;
  • miniatura – m.in. krótki utwór muzyczny, mający zwartą, zwięzłą formę;
  • aanżacja – czyli przystosowanie utworu do wykonania w pewien określony sposób;
  • klarnet – drewniany dęty instrument muzyczny;
  • baryton – głos męski pośredni między tenorem a basem;
  • cytra – instrument strunowy, szarpany.

25.

Tabelę można było uzupełnić wieloma filmami, niekoniecznie musiały znaleźć się wśród nich koniecznie te, choć są to wybitne ekranizacje. Pamiętaj, że tak jak w książce ważny jest autor, tak w filmie najważniejszą osobą jest reżyser i trzeba go podawać przy ekranizacjach. A oto inne propozycje:
• W. Szekspir „Romeo i Julia” – reż. Baz Luhrmann
• K. Makuszyński „Szatan z siódmej klasy” – M. Kaniewska
• K. Makuszyński „Panna z mokrą głową” – K. Tarnas
• H. Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy” – reż. Wł. Ślesicki
• E. Burnett „Tajemniczy ogród” – reż. A. Holland

A teraz obliczamy:

112 – 108 pkt – celująca
107 – 97 pkt – bardzo dobra
96 – 84 pkt – dobra
86 – 63 pkt – dostateczna
62 – 40 pkt – dopuszczająca
39 – 0 pkt – niedostateczna

 

Zobacz:

Test 20

Test 21