Mini-CV
- 1821 – Gustaw Flaubert przychodzi na świat w Rouen.
- 1839 – rozpoczyna studia w Paryżu, które wkrótce rzuca i osiedla się w Croisset.
- 1849 – podróż na Wschód.
- 1856 – wydanie Pani Bovary, proces i sława.
- 1880 – śmierć.
Gustaw Flaubert (1821-1880), wybitny pisarz francuski, którego twórczość budziła w ówczesnym świecie wiele kontrowersji. Stworzył własną koncepcję sztuki obiektywnej, przemawiającej samym obrazem, dążącej do piękna i prawdy (odtwarzającej życie w jego rzeczywistych przejawach). Uważany za ojca naturalizmu.
Na tle epoki
Gustaw Flaubert zaczął tworzyć, gdy powieść była już najważniejszym z istniejących gatunków literackich. Wyrósł na gruncie romantyzmu i realizmu. Wprowadził jednak do swych powieści swój własny styl – koncentrował się na szczegółach, a także na brzydocie i prozie życia. Stał się prekursorem i pierwszym naturalistą. Jego twórczość wywarła ogromny wpływ na współczesnych mu pisarzy i następne pokolenia.
Biografia
Gustaw Flaubert urodził się w 1821 roku w Rouen. Jego ojciec, sławny chirurg, był dyrektorem szpitala miejskiego. Młody Flaubert od dzieciństwa przyzwyczajony był do widoku chorych, umierających i trupów przeznaczonych do prosektorium. Od dziecka jednak obcował z literaturą i już jako mały chłopiec pisał małe sztuki teatralne do prywatnego użytku. Jako młodzieniec zakochał się dozgonnie w starszej o 13 lat Marii Schlesinger, żonie wydawcy nut. Po maturze odbył podróż w Pireneje i na Korsykę, po czym w 1840 roku wstąpił na wydział prawa w Paryżu. Stolica jednak nie podobała mu się, studia go nudziły. Po śmierci ojca zdecydował się rzucić wszystko i zamieszkać z matką w rodzinnym majątku Croisset niedaleko Rouen.
W 1846 roku poznał poetkę Luizę Colet, z którą nawiązał burzliwy, wieloletni romans. Odbywał także podróże, w czasie których doskonalił swój warsztat pisarski i zbierał obserwacje. Zastanawiał się także nad sensem sztuki pisarskiej. W 1849 roku odbył podróż na Wschód, która odmieniła jego życie. Miał lat trzydzieści i właściwie od tego momentu poświęcił się całkowicie pisaniu.
Rzadko opuszczał swą posiadłość, jedyny kontakt ze światem utrzymywał poprzez korespondencję, lub przez krótkie wizyty w Paryżu u przyjaciół – Teofila Gautier, George Sand, Iwana Turgieniewa, braci Goncourt, Ernesta Renana, Hipolita Taine’a. Odwiedzał także swą kochankę. Wkrótce całkowicie poświęcił się sztuce. Tak powstała jego pierwsza powieść – Pani Bovary. Wywołała od razu strasznie dużo zamieszania. Ludzie byli oburzeni, a pisarza oskarżano niemalże o pornografię. Proces sprawił, że czytelnicy z tym większym zainteresowaniem poświęcali się lekturze powieści, a sława Flauberta sięgnęła szczytu. Rozgłos wypędził go z Paryża. Osiadł na prowincji i starał się w swych późniejszych dziełach poruszać problemy współczesne, lecz pod płaszczykiem książek o przeszłości. Jego sława rosła. Pisarz przyjaźnił się z wieloma osobistościami, m.in. Napoleonem III. Flaubert pracował dniami i nocami. Jego organizm, wycieńczony pracą, bezsennością, zamkniętym trybem życia, w końcu odmówił posłuszeństwa.
Pisarz umarł w wyniku ataku apopleksji w 1880 roku. Flaubert był człowiekiem dobrym i szczodrym. Mimo sławy nie miał zbyt wielu pieniędzy, musiał nawet żyć z pensji rządowej – oddał wszystko na pokrycie bankructwa męża swojej siostry. Rozchwytywane książki nie przynosiły mu dochodów, o które po prostu nie potrafił walczyć.
Najważniejsze wydarzenia
Gustaw Flaubert urodził się w 1821 roku w Rouen, gdzie spędził dzieciństwo. W wieku 18 lat wyjechał na studia prawnicze do Paryża. Nie odnalazłszy się tam, po śmierci ojca, rzucił studia i zamieszkał z matką w Croisset. Tam zaczął pisać. Wdał się w burzliwy romans z poetką Luizą Colet. Po podróży na Wschód w 1849 roku poświęcił się całkowicie pisarstwu. Zmarł na atak apopleksji w 1880 roku.
Twórczość
Pierwszą powieścią Gustawa Flauberta była skandalizująca Pani Bovary (1856). Następnie opublikowane zostały Salambo (1862), Szkoła uczuć (1869), Kuszenie św. Antoniego (1874), Trzy opowieści (1877) oraz Bouvard i Pecuchet (1881).
Flaubert odkąd zamieszkał na prowincji bardzo rzadko bywał w Paryżu. Jego głównym łącznikiem ze światem była korespondencja, którą skrupulatnie i często prowadził. Jej bogaty wybór został pośmiertnie, kilkakrotnie – w coraz bardziej rozszerzanej wersji – wydawany.
Choć twórczość Flauberta budziła dużą niechęć i bulwersowała francuską opinię publiczną, został on szybko umieszczony w historii literatury jako spadkobierca realistycznej szkoły powieściowej Honoriusza Balzaka.
- Jednak Flaubert nie jest idealnym realistą: w jego powieści wiele jest elementów nasyconych wizjami artystycznymi, elementy romantyzmu i obiektywnej relacji odautorskiej splatają się ze sobą w jego twórczości.
- W prozie Flauberta naczelną rolę odgrywa postulat wnikliwej analizy psychologii postaci. Autor we wszystkich swych utworach przedstawił wnikliwe i wyraziste portrety bohaterów. Oczywiście, duży nacisk kładł także na zgodność przedstawionych wydarzeń z prawdziwym obrazem rzeczywistości. Starał się, aby każdy element świata przedstawionego był dopracowany do ostatniego szczegółu.
- Na dodatek, Flaubert opisując społeczeństwo francuskie, nie bał się dotykać problemów, które do tej pory stanowiły tabu obyczajowe. Opisywał obłudną mieszczańską moralność i prowincjonalną dwulicowość.
Flaubert został uznany za prekursora naturalizmu, który potrafił pchnąć schematyczny już realizm w stronę gwałtownych i drastycznych ujęć rzeczywistości.
Najważniejsze dzieła
Pierwszą i najciekawszą zarazem powieścią Gustawa Flauberta jest napisana w 1856 roku Pani Bovary. To prekursorska naturalistyczna powieść, której ukazanie się wzbudziło liczne kontrowersje i zbulwersowało mieszczańskie i arystokratyczne środowiska francuskie. Praca nad tą powieścią psychologiczną trwała aż sześć lat. A gdy wreszcie została opublikowana, wytoczono autorowi proces o szerzenie obscenicznych treści. Fabuła powieści jest prosta – oto widzimy znudzoną i rozczarowaną życiem kobietę, Emmę Bovary, żonę prowincjonalnego lekarza, która zarażona bakcylem sentymentalizmu, szuka miłości, rzucając się w ciąg absurdalnych i kompromitujących ją romansów. Bohaterka przepuszcza majątek i truje się, łamiąc serce i życie swemu kochającemu mężowi. Jednak sam sposób, w jaki Flaubert opisuje kobietę i jej otoczenie, jak stosuje całkowicie zobiektywizowaną narrację, sprawia, że jest to powieść wyróżniająca się wśród romansów i historii o nieszczęśliwej miłości. Niektórzy krytycy sytuowali Panią Bovary między romantyzmem a realizmem, choć potęga tej powieści polega na ukazaniu romantycznych mrzonek, których ofiarą pada Emma. Powieść ukazuje realistyczny obraz społeczeństwa na prowincji, a obiektywny sposób prowadzenia narracji (bez śladu zaangażowania autora) sprawia, że odbieramy ten opis jako oczywisty, a klęskę bohaterki uważamy za nieuniknioną. Zresztą wszystkie postacie występujące w powieści są interesujące, przez Karola Bovary, i jego matkę po aptekarza Homais. Właśnie ten sposób przedstawienia świata i życia na prowincji sprawia, że powieść jest nie tylko wciągająca, ale także aktualna.
Bowaryzm
Termin zaczerpnięty z powieści Flauberta, oznaczający ucieczkę od rzeczywistości w sferę iluzji, tworzenie lepszego, fikcyjnego wizerunku samego siebie. Ucieczka ta kończy się dla bohaterki tragicznie. Okazuje się, że zetknięcie się tych dwóch, nieprzystających do siebie światów, doprowadza kobietę do upadku i śmierci.
Zapamiętaj utwory
- Pani Bovary (1856) – najsłynniejsza powieść Flauberta. Opisuje życie prowincji francuskiej, demaskując społeczeństwo, zabijającą je nudę i ciasnotę horyzontów. Tytułowa bohaterka stała się symbolem wyrażającym ucieczkę od rzeczywistości w świat iluzji.
- Salambo (1862) – Flaubert po skandalu wywołanym Panią Bovary ukazuje barwnie dziele Kartaginy, opierając się na notatkach z podróży i studiów archeologicznych.
- Szkoła uczuć (1869) – bogata w elementy autobiograficzne powieść o pokoleniu młodzieży dorastającej w dobie romantyzmu.
- Kuszenie św. Antoniego (1874) – dramat filozoficzny.
- Trzy opowieści (1877) – różne opowiadania – jedno współczesne, inne historyczne (średniowiecze, antyk). Należą do kanonu nowelistyki.
- Bouvard i Pecuchet (1881) – powieść niedokończona, suma obserwacji świata mieszczańskiego.
Miejsca
- Rouen – tu spędza dzieciństwo, jego ojciec jest dyrektorem szpitala, a okna domu wychodzą na prosektorium.
- Paryż – Flaubert podejmuje studia, lecz życie w stolicy go nie interesuje. Po wyjeździe będzie przyjeżdżał do Paryża rzadko, tylko w odwiedziny do przyjaciół i kochanki.
- Croisset – posiadłość niedaleko Rouen, gdzie Flaubert zamieszkał z matką po śmierci ojca. Tu czuje się dobrze, może pracować. Tu właśnie powstają jego dzieła.
Ludzie
- Luiza Colet – poetka, prowadziła salony literackie. Połączył ich burzliwy, wieloletni romans.
Gustaw Flaubert był samotnikiem, choć miał wielu sławnych i wpływowych przyjaciół, takich jak Teofil Gautier, George Sand, Turgieniew, bracia Goncourt, Ernest Renana, Hipolit Taine.
Zajęcia
Gustaw Flaubert utrzymywał się z pisarstwa, choć słynne było to, że nie potrafił się targować o honoraria i często był przez swoich wydawców okradany. Ostatnie lata życia pobierał pensję rządową, by móc pisać, gdyż cały majątek oddał zadłużonemu mężowi siostry.
Jego 5 minut
Gustaw Flaubert stał się niezwykle popularny zaraz po ukazaniu się Pani Bovary. Dodatkowo jego sława wzrosła dzięki wytoczonemu mu procesowi o obrazę i naruszenie zasad moralności. Od tej pory wszyscy czekali na jego nowe powieści, którymi nie zawiódł swoich czytelników.
Zobacz:
Wyjaśnij znaczenie pojęcia bovaryzm na podstawie powieści pt. Pani Bovary Gustava Flauberta