Nazwą literatury plebejskiej określamy nurt literatury mieszczańskiej, jeszcze inaczej sowizdrzalskiej. Jej twórcami byli mieszczanie, żacy czy ubodzy nauczyciele wędrujący za zarobkiem. Dlatego dużą część tej literatury stanowią utwory anonimowe, tym bardziej że bunt i krytyka w nich zawarte mogły ściągnąć na autora kary. Wśród znanych twórców literatury plebejskiej znajduje się Jan z Kijan, Walenty Roździeński – ten twórca opisywał pracę górników i robotników w kuźniach śląskich.
Literatura plebejska wytworzyła własny, specyficzny typ bohatera – sowizdrzała. To postać „ukuta” jeszcze w XV w. – błazen i wesołek, który pod maską szpetnego prostaka ukrywa wielką życiową mądrość. Jest to prześmiewca – osobowość niepokorna, pełna buntu i przekory wobec hierarchii i układów świata. Sowizdrzał jest brzydki i zaczepny, krytykuje rzeczywistość, którą ogląda. Przekonanie o wartości swojego umysłu daje się wyczuć we fragmentach Fraszek Sowiźrzała Nowego Jana z Kijan. Mówi Sowizdrzał: „Bym to miał, co król Salomon, te majętności, miałbym też był taki rozum i te mądrości”.
Czy wiesz, że…
Sowizdrzałowie, nauczyciele zwani klechami i żacy-korepetytorzy to zaczątek późniejszej inteligencji? Przecież utrzymywali się dzięki swojej wiedzy – i właśnie posiadane wykształcenie było dla nich największym powodem do dumy. W swojej literaturze próbowali też opisać nowy stan i jego prawa – na przykład w Synodzie klechów podgórskich (1607).
Czy wiesz, że…
Sowizdrzałowie, nauczyciele zwani klechami i żacy korepetytorzy to zaczątek późniejszej inteligencji? Przecież utrzymywali się dzięki swojej wiedzy – i właśnie posiadane wykształcenie było dla nich największym powodem do dumy. W swojej literaturze próbowali też opisać nowy stan i jego prawa – na przykład w Synodzie klechów podgórskich (1607).
Zobacz:
Dwory szlacheckie i dwory magnackie – dwa ośrodki twórczości barokowej