1. Światopogląd barokowy nawiązuje do:
a) renesansowego,
b) średniowiecznego,
c) antycznego.
2. Barok w Polsce można podzielić na trzy fazy. Jakie?
a) ……………………………………………………………………………………………………….
b) ……………………………………………………………………………………………………….
c) ……………………………………………………………………………………………………….
3. Słowo „barocco”, od którego pochodzi nazwa epoki, oznacza:
a) perłę o niezwykłych kształtach,
b) nurt filozoficzny głoszący, ze człowiek wobec wszechświata to krucha trzcina,
c) styl w sztuce charakteryzujący się przerostem formy nad treścią,
d) muszlę o nieregularnych kształtach.
4. Obejrzyj rzeźbę Ekstaza św. Teresy Lorenzo Berniniego i wymień przynajmniej pięć cech, jakimi charakteryzuje się sztuka baroku:
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
e) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
5. Przypisz twórców ich dziełom:
a) Torquato Tasso ………………………..
b) Molier ……………………………………..
c) Jean Racine …………………………….
d) Miguel Cervantes ……………………..
e) Luis de Gongora ………………………
f) Calderon de la Barca …………………
g) Lope de Vega ………………………….
h) Nicolas Boileau ……………………….
i) Jean de la Fontaine ………………….
j) Pierre Cornaille ………………………..
k) William Szekspir ……………………..
l) John Milton ……………………………..
m) George Herbert ……………………..
1. poezja metafizyczna,
2. Książę Niezłomny,
3. Rodryg, ostatni z Gotów,
\4. Don Kichot z Manchy,
\5. Sztuka poetycka,
\6. Bajki, głównie zwierzęce,
7. Fedra,
8. Cyd,
9. Świętoszek,
10. Jerozolima Wyzwolona,
11. Raj utracony,
12. Hamlet,
13. poezja metafizyczna.
6. Które z wymienionych cech przypisałbyś manieryzmowi?
a) umiłowanie formy,
b) wyrafinowanie formy,
c) styl wysoki,
d) występowanie neologizmów,
e) ekspresja,
f) wątki fantastyczne.
7. Dlaczego XVII wiek możemy nazwać epoką filozofów?
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………
8. Przypisz filozofów głoszonym przez nich teorią:
a) Baruch Spinoza ……………………………………………………..
b) Gottfried Leibniz …………………………………………………….
c) Błażej Pascal …………………………………………………………
d) Kartezjusz ……………………………………………………………..
1. Myślę, więc jestem.
2. Żyjemy na najlepszym z możliwych światów.
3. Wolność polega na zrozumieniu zewnętrznych konieczności i reguł funkcjonowania przyrody.
4. Człowiek jest myślącą trzciną.
9. Wymień przynajmniej trzy komedie Moliera i ich głównych bohaterów:
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
10. Barok polski można podzielić na trzy nurty. Wymień je i jeden krótko scharakteryzuj.
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………….
11. Których z wymienionych pisarzy przypisałbyś do nurtu dworskiego?
a) Jana Chryzostoma Paska
b) Jana z Kijan
c) Jana Andrzeja Morsztyna
d) Wacława Potockiego
e) Daniela Naborowskiego
12. Przeczytaj sonet Do trupa Jana Andrzeja Morsztyna i na jego przykładzie i wymień znane ci barokowe środki stylistyczne:
Do trupa
Leżysz zabity i jam też zabity,
Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości,
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
Ty jawne świece, ja mam płomień skryty.
Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty,
Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności,
Ty masz związane ręce, ja, wolności
Zbywszy, mam rozum łańcuchem powity.
Ty jedna milczysz, a mój język kwili,
Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze,
Tyś jak lód, a jam w piekielnej śrzeżodze.
Ty się rozsypujesz prochem w małej chwili,
Ja się nie mogę, stawszy się żywiołem
Wiecznym mych ogniów, rozsypać popiołem.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………….
13. Transakcja wojny chocimskiej to:
a) tragedia
b) barokowy epos
c) tragikomedia
d) pamiętnik
14. Oto najważniejsze tematy podejmowane w literaturze baroku. Jacy pisarze i w jakich utworach podejmowali te tematy.
a) człowiek i jego kondycja we wszechświecie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) miłość ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) ojczyzna i troska o jej los ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
d) nierówność społeczna i nietolerancja wyznaniowa ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
15. Jakie style barokowe cechuje:
a) piękno, lekkość, wdzięk małych form …………………………………………………………………………………………………………………;
b) dysharmonia, kontrast, bogactwo formy ……………………………………………………………………………………………………………..;
c) ornamentyka, wyrafinowana forma, wątki fantastyczne ………………………………………………………………………………………….
16. Komedie Moliera to:
a) komedie charakterów,
b) komedie obyczajowe,
c) komedie intrygi,
d) komedie klasyczne
17. Motyw „vanitas” nawiązujący do biblijnej Księgi Koheleta można odnaleźć w twórczości polskiego poety barokowego.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
18. Co to jest sarmatyzm? Jakimi cechami powinien być obdarzony sarmata?
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
19. Wymień trzech malarzy, rzeźbiarzy barokowych.
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
20. Wisława Szymborska w swoim wierszu opisuje kobiety z płócien jednego z malarzy barokowych. Którego?
Córy baroku. Tyje ciasto w dzieży,
parują łaźnie, rumienią się wina,
cwałują niebem prosięta obłoków,
rżą trąby na fizyczny alarm
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
21. Stanisław Grochowiak w wierszu Lekcja anatomii opisuje obraz Rembrandta van Rijn. Jaki?
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
22. Z jaką filozofię głoszoną w baroku kojarzysz poglądy głoszone przez bohaterów poezji Zbigniewa Herberta – (Pan Cogito) i Mirona Białoszewskiego (Wywód jestemu).
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
23. Jan Andrzej Morsztyn łączył w wierszach miłość i śmierć. Jakich znasz współczesnych poetów, którzy w swojej twórczości również zestawiają kontrastowo te tematy. Dla ułatwienia podam cytaty.
la zakochanych to samo staranie – co dla umarłych
Desek potrzeba zaledwie też sześć,
Ta sam ilość przyćmionego światła
Dla zakochanych te same zasługi co dla umarłych.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
kiedy umrę kochanie
gdy się ze słońcem rozstanę
i będę długim przedmiotem raczej smutnym
czy mnie wtedy przygarniesz
ramionami ogarniesz
i naprawisz co popsuł los okrutny […]
patrząc w płomień kochanie
myślę – co się też stanie
z moim sercem miłości głodnym
a ty nie pozwól przecież
żebym umarła w świecie
który ciemny jest i który jest chłodny
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
24. Jarosław Rymkiewicz w swoim wierszu Daphnis w drzewo bobkowe przemieniła się: nawiązuje do utworu o tym samym tytule powstałym w baroku. Kto był jego autorem?
Drewnem jest też albo w drzewo się przemienisz
Sucha korą się otulisz Dafnis biała
Drżąca w liściach drżącym liściem się ociemniasz
Będziesz Dafnis ale będziesz zbyta ciała.
Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……
Odpowiedzi
1. b);
2.
a) koniec lat 80. XVI w. – lata 20. XVII w. – faza wstępna – prebarok;
b) lata 30. XVII w. – 1700 r. – rozkwit baroku;
c) lata 1700 – 1730 – schyłek epoki.
3. a);
4.
a) tematy: mistycyzm, ekstazy, cierpienie, religia;
b) wyrażanie uczuć w sztuce (ekspresjonizm);
c) malarskość;
d) nawrót do teocentryzmu;
e) dysharmonia (twarz w ekstazie skupiona – szaty i ułożenie ciała ruch, ekspresja).
5.
a) 10,
b) 9,
c) 7,
d) 4,
e) 13,
f) 2,
g) 3,
h) 5,
i) 6,
j) 8,
k) 12,
l) 11,
m) 1,
6. b, e, f:
7.
W wieku XVII żyli wielcy filozofowie, których teorie wpłynęły na rozwój nauki i myśli filozoficznej.
Na przykład: B. Pascal, Kartezjusz, B. Spinoza, G. Leibniz, F. Bacon, Galileusz, J. Locke.
8.
a) 3,
b) 2,
c) 4,
d) 1;
9.
Skąpiec – Harpagon;
Mizantrop – Alcest;
Mieszczanin szlachcicem – Jourdain;
10.
a) nurt dworski,
b) nurt sarmacki,
c) nurt plebejski,
Nurt dworski reprezentują: Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski. Poezja miała zaskakiwać odbiorcę, dowodzić mistrzostwa autora, bawić; wzór dla twórców tego nurtu stanowiła poezja zachodnia (Marino).
11. c, e;
12.
paradoks – wskazanie podobieństwa między człowiekiem zakochanym a trupem; anafora – powtórzenia zaimka „ty”; hiperbole – „rozum łańcuchem spowity”; kontrasty – zestawienie tematów miłość i śmierć, brzydota,
13. b;
14.
a) Mikołaj Sęp-Szarzyński
Sonety IV i V,
Daniel Naborowski Marność,
Hieronim Morsztyn Światowa rozkosz,
Wacław Potocki Człowiek;
b) Daniel Naborowski Do Anny,
Jan Andrzej Morsztyn Do trupa;
c) Wacław Potocki Nierządem Polska stoi, Pospolite ruszenie, Zbytki polskie, Transakcja wojny chocimskiej;
d) literatura plebejska,
Wacław Potocki Nierządem Polska stoi, Kto mocniejszy ten lepszy;
15.
a) rokoko
b) barok
c) manieryzm
16. b;
17. Daniela Naborowskiego (Marność).
18. Sarmatyzm – całość elementów tworzących kulturę szlachty ziemiańskiej w Polsce przedrozbiorowej. Sarmata to postawny szlachcic, dumny, waleczny, kłótliwy, skłonny do bójki i lubiący alkohol. Kultywuje tradycję, przekonany o świetności polskiego ustroju – jest zwolennikiem złotej wolności szlacheckiej.
19. Caravaggio, Berninii, Rembrandt van Rijn, Velazquez, El Greco, Rubens, Nicolas Poussin.
20. Rubensa
21. Lekcja anatomii doktora Tulpa
22. Kartezjusza, który głosił pochwałę rozumu, powiedział „myślę, więc jestem”, co po łacinie brzmi „cogito ergo sum”.
23.
Stanisław Grochowiak,
Halina Poświatowska
24. Samuel Twardowski
Zobacz: