-
Noc listopadowa Wyspiańskiego
Dramat narodowy, którego treścią jest powstanie listopadowe. Jest ważny w literaturze polskiej. Zwłaszcza że Wyspiański stwarza oryginalną wizję – miesza mitologię z historią Polski, do powstańczej Warszawy sprowadza greckich bogów, oczywiście zaangażowanych w wielkie powstanie, które kończy się jak wiemy klęską, w tym dramacie jednak pojawia się, jak w Weselu, motyw uśpionej nadziei – przywołany za sprawą mitu o Korze i Demeter. Ten mit wyjaśnia następstwo pór roku, zamieranie natury zimą i odradzanie się życia wiosną. Kora porwana przez władcę Hadesu może przebywać na ziemi tylko trzy czwarte roku – na zimę wraca do władcy zaświatów. Uśpiony naród też musi przeczekać zimowe miesiące – ale wiosna, „jutrzenka swobody”, wreszcie przyjdzie.
-
Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego
Dramat, którego główny bohater ma na imię Konrad – coś nam mocno przypomina. Słusznie. To wyraźna aluzja do Konrada Mickiewiczowskiego – i do Dziadów jako dramatu romantycznego. Konrad zstępuje na ziemię polską, by dokonać wyzwolenia. Odrzuca jednak stare mity – np. poezję. „Poezjo precz, ty jesteś tyranem” – mówi. Widzi możliwość wyzwolenia w mocy czynu, chce Polski realnej, nowoczesnego państwa. Rozmaite poglądy zakorzenione w świadomości narodowej reprezentują w dramacie Maski – Konrad podejmuje walkę z nimi. Wyzwolenie jest rozprawą z narodowymi mitami, swoistą propozycją odrzucenia symboli „trumiennego Wawelu” dla idei czynu.
-
W sieci Jana Augusta Kisielewskiego
To już dramat naturalistyczny, pokazujący konflikt frapujący młodopolskich twórców: sztuka a życie, ideały a rzeczywistość, artysta a filister. Bohaterką jest „szalona Julka” z pewnej mieszczańskiej rodziny. Julka jest artystką, chce malować, pragnie porzucić swoje środowisko, by oddać się sztuce. W upojenie wprawia ją Szał Podkowińskiego – niemal widzi na nim siebie w uniesieniu twórczym. Niestety! Znalazł się akurat bardzo poczciwy i zamożny kandydat do ręki panny Julii – a rodzina ujrzała w nim wybawcę ze swoich kłopotów. Julka buntuje się, ale w końcu ulegnie sile rzeczywistości – porzuci marzenia o sztuce i wyjdzie za mąż.
Zobacz:
Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej
Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej