Dziecko i jego los to temat w pozytywizmie często podejmowany. Być może dlatego, że cierpienie niewinnego dziecka najbardziej porusza odbiorcę, że niedola dziecka, które całkowicie zależy od dorosłych, nie powinna nigdy mieć miejsca.
- Los Janka Muzykanta – chłopaczka utalentowanego muzycznie, który za drobne właściwie przewinienie został zakatowany, budzi grozę.
- Głodne i chore dzieci z obrazków poetyckich Marii Konopnickiej,
- dziewczynka z Dobrej pani Elizy Orzeszkowej, która została potraktowana jak małpka – dobra, gdy nowa, a gdy się znudzi – do wyrzucenia…
Jest więc w nowelistyce i w poezji pozytywizmu ukazana krzywda i niedola dziecka. Zdarza się też szczęśliwe zakończenie (Sieroca dola Prusa). Jest też wielka, pełna emocji przygoda – dzieje Stasia i Nel zagubionych w pustyni i w puszczy.
Oto wykaz tytułów tych utworów, które podejmują temat dziecka, jego losów, jego widzenia świata, przygód i nauki:
Eliza Orzeszkowa:
- A… b… c…
- Dobra pani
Henryk Sienkiewicz:
- W pustyni i w puszczy
- Janko muzykant
- Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela
Bolesław Prus:
- Antek
- Anielka
- Przygoda Stasia
- Sieroca dola
- Dzieci
- Grzechy dzieciństwa
- Katarynka
Maria Konopnicka:
- Nasza szkapa
- Jaś nie doczekał
- O Janku Wędrowniczku
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c140-pozytywizm-w-polsce/jakie-przyklady-nowel-pozytywistycznych-mozesz-podac-okresl-ich-problematyke
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c306-motywy-do-prac-pisemnych/dziecko
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c269-powtorka-z-polskiego/c276-pozytywizm/10-jaka-problematyke-poruszali-pozytywisci-w-nowelach
https://aleklasa.pl/matura/c317-nauka-o-jezyku/rozwoj-noweli-cechy-gatunkowe
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c269-powtorka-z-polskiego/c276-pozytywizm/problematyke-poruszali-pozytywisci-nowelach