Dzieło to, podzielone na części, powstawało w różnych latach i w różnych miejscach Europy. Dlatego też poszczególne części Dziadów mają swoje nazwy pochodzące od miejsca powstania, np. Dziady wileńsko-kowieńskie, Dziady drezdeńskie.
Przebiegało to następująco:
- Dziady część II i IV powstały kolejno w latach 1820–1823 w Kownie i Wilnie, są to tzw. Dziady wileńsko-kowieńskie lub „wczesne”.
- Dziady część III powstały w Dreźnie (zwane drezdeńskimi) w 1832 r. (już podczas Wielkiej Emigracji).
Uwaga! Część I Dziadów – zamysł, który Mickiewicz początkowo realizował jeszcze w dobie wileńsko-kowieńskiej, lecz nie ukończył, zrezygnował z zamiaru opublikowania tej części.
Części II, IV i III (taką zachowują kolejność) mają podtytuł Poema i poprzedza je wiersz pt. Upiór. Kończy dzieło Ustęp. Dziady Adama Mickiewicza, szczególnie część III, należą do najważniejszych utworów polskiej literatury. Oddziaływały na szereg późniejszych pokoleń pisarskich, kształtowały świadomość patriotyczną Polaków.
Dramat romantyczny
- Dramat romantyczny łączył niemal wszystkie rodzaje literackie ze wszystkimi rodzajami sztuki (synkretyzm).
- Odwoływał się do plastyki i muzyki.
- Uchodził za niesceniczny, nie tyle ze względu na techniczne trudności z wystawieniem, ale przede wszystkim dlatego, że był adresowany do czytelników.
Charakterystyczne cechy dramatu romantycznego:
- przemieszanie scen realistycznych z fantastycznymi,
- nieprzeciętny bohater, którego monologi stają się samodzielnymi partiami lirycznymi,
- w niezależnych opowieściach bohaterów dramat splata się z liryką i epiką,
- odrzucenie wymogów dramaturgii klasycznej
- nierespektowanie trzech jedności,
- nieprzestrzeganie zasady decorum przez przemieszanie partii tragicznych z komicznymi,
- otwarta kompozycja.
Nowa, romantyczna forma dramatu służyła innemu niż dawniej postrzeganiu rzeczywistości, historii i człowieka. Odmienność tego spojrzenia na świat wynikała z odrzucenia racjonalizmu i uznania metafizycznego porządku rzeczy.
Uwaga! Wątek narodowo-wyzwoleńczy
W twórczości romantyków wątek narodowo-wyzwoleńczy był bardzo istotny. Taka wizja literatury ukształtowała się pod wpływem historii. W tej epoce w całej Europie dochodziło do zrywów wolnościowych:
- 1821 – powstanie w Grecji,
- 1825 – powstanie dekabrystów w Rosji,
- 1848 – Wiosna Ludów.
Polska znajdowała się w sytuacji szczególnej, bo od 1792 była pod zaborami.
Dziady to jeden z najważniejszych polskich dramatów narodowych, choć oprócz tematu patriotycznego podejmuje też problematykę filozoficzną, moralną, psychologiczną. Dla Polaków pozostanie jednak przede wszystkim dramatem o cierpieniu w niewoli i walce z zaborcą. Warto pamiętać, że Dziady wystawione w teatrze, często były wydarzeniem politycznym: w roku 1968 w reżyserii Kazimierza Dejmka stały się początkiem wydarzeń marcowych.
Zobacz:
Krótko scharakteryzuj poszczególne części Dziadów Mickiewicza
Udowodnij, że Dziady Adama Mickiewicza są dramatem romantycznym