Kwestia niepodległości Polski rozdartej między zaborców była tym elementem, który sprawił, że romantyzm polski nie przeminął tak szybko jak w innych krajach, to wiadomo, że będzie to temat najważniejszy i podejmowany bardzo, bardzo często. Zresztą – walka o wolność może odbywać się na różne sposoby – metody patriotów są tak samo dyskutowane jak ich skuteczność.

Oto przekrojowy zestaw utworów podejmujących problem miłości do ojczyzny i walki o jej wyzwolenie:

Adam Mickiewicz

  • Konrad Wallenrod – walka metodą podstępu i zdrady, poświęcenie honoru i zbawienia dla sprawy kraju.
  • III część Dziadów – autor oddaje hołd męczeństwu młodzieży polskiej, przedstawia wywózki, więzienie, przesłuchania, przekrój społeczeństwa polskiego.
  • Pan Tadeusz – epopeja wracająca do chwil świetności Polski szlacheckiej i nadziei związanych z epoką Napoleona (słynny koncert Jankiela – obraz historii Polski).
  • Do Matki Polki – wiersz ukazujący typ osobowości młodego człowieka kraju wciąż pogrążonego w niewoli. Pewien model wychowawczy, który powinien przygotowywać takiego obywatela do tajności, spisku, buntu, więzienia, niewoli i haniebnej śmierci.

Juliusz Słowacki

  • Kordian – obraz i ocena powstania listopadowego i jego przywódców. Dyskusja o jednostkowym czynie i moralnym wymiarze zamachu na cara.
  • Grób Agamemnona – prócz nawiązań do starożytnej Grecji utwór zawiera obraz Polski rzeczywistej i idealnej, tej, która jest (obraz negatywny) i tej, jaką poeta pragnąłby widzieć.
  • Testament mój, Hymn (Smutno mi, Boże), Hymn (Bogarodzica! Dziewico!) – poeta zaznacza swoje uczucia do ojczyzny, tęsknotę, miłość, nawiązuje do alegorycznego ujęcia ojczyzny jako płynącego przez ocean statku.
  • Fantazy – mit Sybiraka – zesłańca, który poświęcił życie ojczyźnie.

Twórcy romantyzmu krajowego

  • Ci, którzy tworzyli poezję tyrtejską, nawołują do walki o wolność (Siemieński, Ehrenberg, Berwiński, Romanowski, Ujejski)
  • i drugie skrzydło – piewcy wsi polskiej i jej krajobrazu – (Lenartowicz i Syrokomla), wszyscy składali hołd ojczyźnie. Symbolem poezji patriotycznej romantyzmu krajowego może być słynny Chorał Ujejskiego.

Cyprian Kamil Norwid

– w wielu wierszach wyrażał tęsknotę za krajem, wywoływał mity historii Polski i jej bohaterów. Jednym z piękniejszych utworów patriotycznych jest Moja piosnka II:

Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba…
Tęskno mi Panie…

Inne: np. Bema pamięci żałobny-rapsod, Fortepian Szopena – przywołują cienie wielkich Polaków i zarazem wydarzeń historycznych – patriotyczno-wolnościowej tułaczki Józefa Bema, represji carskich w Warszawie (zdemolowanie pałacu Zamoyskich).

Powyższy zestaw to tylko wybór kilku nazwisk i utworów podejmujących temat ojczyzny i walki o wolność. Śmiało można uznać, że właśnie on dominował w polskim romantyzmie i nie ma twórcy, który nie nawiązywałby doń w swoich dziełach.

Uwaga
Hasło mesjanizmu narodowego, postrzeganie Polski jako narodu wybranego wywodzi się jeszcze z XVII wieku (pamiętasz poezję barokową?).
A jeszcze przed największymi sławami romantycznymi, w latach trzydziestych, Kazimierz Brodziński pisał o poświęceniu Polski, która jest,,Chrystusem cierpiącym narodów” i głosił jeszcze jedno wzniosłe porównanie: Polska –,,Kopernikiem w świecie moralnym” (ze względu na wysokie morale cierpiącego narodu).

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/romantyzm/c138-synteza-reomantyzmu/w-jakich-utworach-i-jak-realizuja-romantycy-haslo-mesjanizmu-narodowego

Bajronizm, wallenrodyzm, prometeizm, mesjanizm – wyjaśnij pojęcia, odwołując się do wybranych utworów literackich.

Przedstaw koncepcję mesjanizmu na przykładzie Widzenia księdza Piotra z III części Dziadów

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/romantyzm/c138-synteza-reomantyzmu/jakie-utwory-romantyczne-poruszaja-temat-walki-o-ojczyzne