Terminem tym określa się twórczość poetów, którzy w dobie romantyzmu tworzyli na terenie kraju, na ziemiach polskich, nie zaś na emigracji. Należy sobie uświadomić, że Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński i Cyprian Kamil Norwid pisali swoje główne dzieła za granicą. Tymczasem to jeszcze nie cały romantyzm. Na terenach rozbiorowej Polski także istniało życie literackie, była grupa poetów, którzy kraju nie opuścili, i ich dorobek literacki nazywa się romantyzmem krajowym. Wyraźne rozróżnienie na literaturę emigracyjną i krajową nastąpiło po ogromnej fali popowstaniowej emigracji.
Poezja romantyzmu krajowego dzieli się na dwa nurty:
- Nurt poezji tyrtejskiej (o wymiarze patriotycznym, wzywający do walki o niepodległość).
- Nurt liryki wiejskiej (sławiący krajobraz wsi polskiej, odwołujący się do poezji ludowej).
Uwaga!
Bardzo ważna w literaturze polskiej doby romantyzmu jest tematyka patriotyczna. Sprawa odzyskania niepodległości stała się w okresie romantyzmu, szczególnie po upadku powstania listopadowego, zagadnieniem najważniejszym. Szczególna sytuacja Polski – brak państwowości, niewola, polityka wynaradawiania, represje zaborców, emigracja – sprawiła, że nie było tematu ważniejszego. Gra szła o najwyższą stawkę – ocalenie tożsamości narodowej. To, że Polacy po 123 latach niewoli ją zachowali, w znacznej mierze jest zasługą twórców epoki romantyzmu. Poruszali oni w swoich utworach problemy patriotyzmu i walki o wolność. Starali się odpowiedzieć na trudne pytania – dlaczego nie umiemy odzyskać wolności, jak to uczynić, jak można walczyć z silniejszym przeciwnikiem, jaki jest sens cierpienia narodu. Pisali o pięknie ojczystej ziemi, o tęsknocie do kraju i panujących w nim zwyczajów. Zagrzewali do walki.
Zobacz:
Jakie szczególnie uderzające utwory tyrtejskie romantyzmu krajowego możesz wymienić i omówić?
Scharakteryzuj sielsko-liryczny nurt w polskim romantyzmie krajowym