Renesansowa mapa Europy
Włochy
Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w.
Tu działa:
- Dante Alighieri,
- Giovanni Boccaccio,
- Francesco Petrarka,
- Niccolò Machiavelli,
- Lodovico Ariosto.
Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł.
Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja.
Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie.
.
Francja
Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu z rozkazu Katarzyny Medycejskiej.
Piszą
- Michał Montaigne – autor Essais (Próby – pierwsze eseje),
- François Rabelais – twórca Gargantua i Pantagruel (ludowa kultura śmiechu)
- Pierre Ronsard – poeta, twórca grupy poetyckiej Plejady.
.
Anglia
- Od czasów Henryka VIII mamy anglikanizm – król jest głową Kościoła.
- Od połowy wieku XVI – epoka elżbietańska, czyli czasy panującej królowej Elżbiety I, córki Henryka VIII. Londyn największym miastem Europy i najważniejszym światowym portem. Tu powstaje pierwszy angielski teatr stały – The Globe.
- Tu tworzy i wystawia sztuki William Szekspir.
Inni ważni pisarze:
- Christopher Marlowe (pierwszy, długo przed Goethem pisze dzieje Fausta),
- Tomasz Morus pisze Utopię.
- Ośrodkami myśli są uniwersytety w Cambridge i Oksfordzie.
Holandia
Tu działa Erazm z Rotterdamu, jeden z czołowych myślicieli epoki. Autor słynnej Pochwały głupoty, rzecznik irenizmu – czyli przeciwnik kłótni, waśni i wojen.
Portugalia
Stąd wyrusza na podbój świata Krzysztof Kolumb – chce znaleźć krótszą drogę do Indii. Znajdzie – nowy kontynent – Amerykę.
Niemcy
- Tu w 1450 r. Gutenberg zakłada pierwszą drukarnię.
- To w Niemczech tworzą mistrzowie: Dürer, Bosch.
- Źródło reformacji. Tu Marcin Luter przybija na drzwiach kościoła 95 tez ulepszenia Kościoła i zaczyna nieodwracalny ruch reformatorski.
Polska
- Renesansowa Polska jest mocarstwem europejskim.
- Stolica: Kraków Jagiellonów. Tu rozwija się prężnie Akademia Krakowska.
- Kopernik ogłasza w 1543 r. rewolucyjne dzieło O obrotach sfer niebieskich.
- Tworzy pierwszy wieszcz – Jan Kochanowski, działa Towarzystwo Nadwiślańskie skupiające pisarzy epoki, rzeźbi Wit Stwosz, do reform nawołuje Andrzej Frycz-Modrzewski.
Myśl epoki
-
Erazm z Rotterdamu
myśliciel holenderski
Miłośnik myśli klasycznej, uczonych dysput i znakomitego jadła był duchownym. Wiele podróżował. Pochłaniał księgi. Sam napisał wiele, m.in. Pochwałę głupoty i Dialogi. Nie interesował się sztuką. Głosił irenizm, czyli pochwałę zgody, pokoju, a potępienie kłótni, waśni i wojen.
-
Niccoló Machiavelli
Włochy
Autor słynnego i kontrowersyjnego Księcia.
Makiawelizm jest doktryną pouczającą rządzących co do sposobu sprawowania władzy w imię dobra publicznego i racji stanu. Otóż głosi on zasadę „cel uświęca środki” oraz dopuszcza podstęp, zdradę, przebiegłość, użycie siły, podporządkowanie jednostki, a nawet okrucieństwo – jeśli tylko potrzebne są państwu. Dlatego wielu późniejszych myślicieli uznawało makiawelizm za nieetyczny.
-
Tomasz Morus
Anglia
„Utopia” to nazwa wyspy, którą wymyślił Morus, na której to umieścił „ustrój doskonały”. Stworzenie fikcyjnej doskonałości pozwoliło mu gruntownie skrytykować rzeczywistość. Głosił: egalitaryzm (równość ludzi i ich równe prawa), a nawet zniesienie prawa własności, także równoprawność różnych wyznań. Morus został ścięty, gdy nie uznał Henryka VIII za zwierzchnika Kościoła. Termin utopia, utopijny – do dziś oznacza nierealny, nieosiągalny ideał.
Literatura renesansowej Europy
Włochy
- Dante Alighieri, Boska Komedia;
- Giovanni Boccaccio, Dekameron;
- Francesco Petrarca, Sonety do Laury;
- Niccoló Machiavelli, Książę;
- Lodovico Ariosto, Orland szalony;
- Torquato Tasso, Jerozolima wyzwolona;
- Baltazar Castiglione, Il Corteziano (Dworzanin);
- Giorgio Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów.
Francja
- Pierre Ronsard, poezje;
- François Rabelais, Gargantua i Pantagruel;
- Michel Montaigne, Próby.
Anglia
- William Szekspir, tragedie: trzy części Henryka VI i Ryszard III, Romeo i Julia, Hamlet, Otello, Król Lir, Makbet; Antoniusz i Kleopatra; komedie: Stracone zachody miłości, Sen nocy letniej, Jak wam się podoba, Wieczór Trzech Króli, Burza.
- Thomas More (Morus), Prawdziwie złota książeczka o najlepszym urządzeniu rzeczypospolitej i o nowej wyspie Utopii.
Zobacz: