Historia
- 1700 r.: początek wielkiej wojny północnej między Rosją i Szwecją.
- 1701 r.: początek wojny sukcesyjnej hiszpańskiej.
- 1713 r.: południowe Niderlandy w rękach Habsburgów austriackich.
- 1713 r.: traktat rosyjsko-turecki w Adrianopolu.
- 1713 r: Anglia uzyskuje monopol na handel czarnymi niewolnikami.
- 1714 r.: ostateczny koniec wojny sukcesyjnej – przegrana Hiszpanii, zwycięstwo Anglii.
- 1719 r.: zniesienie poddaństwa chłopów w Prusach.
- 1721 r.: car Piotr I po zwycięstwie Rosji nad Szwecją w wielkiej wojnie północnej przybiera tytuł imperatora.
- 1734 r.: wojna rosyjsko-turecka.
- 1740-1748 r.: wojna o sukcesję austriacką.
- 1740 r.: Maria Teresa cesarzową Austrii.
- 1740 r.: Fryderyk II królem Prus.
- 1756 r.: wybuch wojny siedmioletniej między Austrią, Francją i Rosją a Prusami sprzymierzonymi z Anglią.
- 1762 r.: Katarzyna II carycą Rosji.
- 1763 r.: zwycięstwo Anglii w wojnie siedmioletniej i zdobycie przez nią, należącej dotąd do Francji, Kanady.
- 1772 r.: papież Klemens XIV dokonuje kasacji zakonu jezuitów.
- 1774 r.: klęska Turcji w wojnie z Rosją.
- 1774 r.: Ludwik XVI królem Francji.
- 1776 r.: ogłoszenie niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej (4 sierpnia) i wojna tychże z Anglią do roku 1783.
- 1780 r.: Józef II cesarzem Austrii.
- 1786 r.: po śmierci Fryderyka II królem Prus zostaje Fryderyk Wilhelm II.
- 1789 r.: George Washington pierwszym prezydentem USA.
- 1789 r.: zdobycie Bastylii (14 lipca) – wybuch rewolucji francuskiej, w tym samym roku uchwalenie Deklaracji praw człowieka i obywatela.
- 1789 r.: Jerzy Waszyngton pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych (30 czerwca).
- 1790 r.: Leopold II cesarzem Austrii.
- 1791 r.: uchwalenie konstytucji francuskiej.
- 1792 r.: ustanowienie republiki we Francji.
- 1793 r. we Francji: ścięcie Ludwika XVI; konstytucja jakobińska.
- Lata 1794-1795 we Francji: obalenie Robespierre’a, koniec terroru rewolucyjnego, ustanowienie Dyrektoriatu (funkcjonującego do 1799 r.).
- 1796 r. w Rosji: śmierć Katarzyny II, Paweł I carem.
- 1799 r. we Francji: zamach stanu – Napoleon Bonaparte konsulem.
- 1801 r.: Aleksander I carem Rosji.
- 1804 r.: Napoleon cesarzem.
- 1805 r.: zwycięstwo Napoleona nad Austrią i Rosją pod Austerlitz.
- 1806 r.: koniec Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
- 1807 r.: pokój w Tylży, wiążący sojuszem Francję i Rosję.
- 1809 r.: bitwa pod Wagram.
- 1812 r.: wyprawa Napoleona na Rosję.
- 1814 r.: abdykacja Napoleona i restauracja monarchii Burbonów.
- 1815 r.: sto dni Napoleona, bitwa pod Waterloo; kongres wiedeński (lata 1814-1815); powstanie Świętego Przymierza.
Literatura
- 1697 r. we Francji: Charles Perrault, Bajki Babci Gąski.
- 1719 r. w Anglii: Daniel Defoe, Przypadki Robinsona Cruzoe.
- 1726 r. w Anglii: Jonathan Swift, Podróże Guliwera.
- 1759 r. we Francji: Wolter, Kandyd.
- 1760 r.: Pieśni Osjana Jamesa Macphersona.
- 1761 r. we Francji: Jan Jakub Rousseau, Nowa Heloiza.
- 1764 r.: Horacy Walpole, Zamczysko w Otranto.
- 1765 r. w Anglii: sławne wydanie dzieł Szekspira pod redakcją Samuela Johnsona – początek ich nowej popularności.
- 1765 r. we Francji: Jan Jakuba Rousseau ukończył Wyznania.
- 1767 r. we Francji: Wolter, Prostaczek.
- 1768 r. w Anglii: Laurence Sterne, Podróż sentymentalna.
- 1773 r. we Francji: Denis Diderot, Kubuś Fatalista i jego pan; Diderot odwiedza Katarzynę II.
- 1774 r. w Niemczech: Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera.
- 1782 r.: Fryderyk Schiller, Zbójcy.
- 1784 r. we Francji: ukazuje się Wesele Figara Beaumarchais’go.
- 1791 r. we Francji: markiz Donatien de Sade, Justyna, czyli nieszczęścia cnoty – powieść niezwykle ostra i kontrowersyjna.
- 1794 r. w Niemczech: Fryderyk Schiller, Listy o wychowaniu estetycznym człowieka.
- 1806 r. w Niemczech: Johann Volfgang Goethe, Faust, część I.
Filozofia i nauki społeczne
- 1710 r. w Anglii: George Berkeley, Traktat o zasadach poznania ludzkiego.
- 1734 r. we Francji: Wolter, Listy filozoficzne.
- 1739 r. w Anglii: Dawid Hume, Traktat o naturze ludzkiej.
- 1746 r. we Francji: Denis Diderot, Myśli filozoficzne.
- 1748 r. we Francji: Monteskiusz, O duchu praw.
- 1748 r. we Francji: Julien de La Mettrie, traktat Człowiek maszyna.
- 1755 r. we Francji: Jan Jakub Rousseau, O początku i zasadach nierówności między ludźmi.
- 1762 r. we Francji: Jan Jakub Rousseau, Emil, czyli O wychowaniu oraz Umowa społeczna.
- 1763 r. we Francji: Wolter, Traktat o tolerancji.
- 1772 r.: Jan Jakub Rousseau, Uwagi nad rządem polskim.
- 1776 r. w Anglii: Adam Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów – początki nowoczesnej ekonomii politycznej.
- 1781 r. w Niemczech: Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu.
- 1798 r. w Anglii: powstaje teoria demograficzna Thomasa R. Malthusa. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów – początki nowoczesnej ekonomii politycznej.
- 1781 r. w Niemczech: Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu.
Architektura, sztuka, muzyka
- 1710 r.: ukończenie przez Christopera Wrena katedry Świętego Pawła w Londynie.
- 1711 r.: Antoine Watteau, Odjazd na Cyterę.
- 1716 r.: ukończenie Pałacu Letniego w Petersburgu.
- Lata dwudzieste i trzydzieste: powstają najważniejsze utwory Jana Sebastiana Bacha.
- 1726 r.: Antonio Vivaldi kończy cykl koncertów Cztery pory roku.
- 1741 r.: Fryderyk Haendel kończy oratorium Mesjasz.
- Lata 1762-1764: Jacques Ange Gabriel, pałacyk Petit Trianon w Wersalu.
- 1768 r.: Joseph Wright, Doświadczenie z pompą próżniową.
- 1770 r.: urodził się Ludvig van Beethoven.
- 1771 r.: Wolfgang Amadeusz Mozart komponuje pierwszą mszę.
- 1787 r.: Elisabeth Vigée-Lebrun, Maria Antonina z dziećmi.
- Lata 1787-1793: Antonio Canova, Amor i Psyche.
- 1791 r.: śmierć Wolfganga Amadeusza Mozarta.
- 1793 r.: Jacques-Louis David, Śmierć Marata.
- 1795 r.: Francisco de Goya, Portret księżnej Alba.
- 1797 r.: pierwsze wykonanie Stworzenia świata Josepha Haydna.
- 1824 r.: Ludvig van Beethoven ukończył IX symfonię.
Cywilizacja, nauka
- 1700 r.: powstanie Akademii Nauk w Berlinie.
- 1717 r.: powstanie Wielkiej Loży Masońskiej.
- 1724 r.: powstanie Akademii w Petersburgu.
- 1724 r.: powstanie giełdy w Paryżu.
- 1745 r.: wynalezienie kondensatora elektrycznego.
- 1748 r.: odkrycie ruin Pompei.
- 1751-1772 we Francji: wychodzą kolejne tomy Wielkiej Encyklopedii Francuskiej.
- 1752 r.: Beniamin Franklin wynalazł piorunochron.
- 1765 r.: wynalezienie maszyny przędzalniczej.
- 1768 r.: założenie Królewskiej Akademii w Londynie.
- 1777 r.: powstaje pierwsza gazeta codzienna we Francji – Le Journal de Paris.
- 1778 r.: powstaje opera La Scala w Mediolanie.
- 1781 r.: James Watt buduje pierwszą przemysłową maszynę parową.
- 1783 r.: pierwsza udana próba lotu balonu braci Montgolfier.
- 1786 r.: w Würzburgu – pierwszy system ulicznego oświetlenia gazowego.
- 1790 r.: wynalezienie maszyny do szycia.
- 1795 r.: rusza produkcja pierwszych konserw w puszkach.
- 1796 r.: wynalezienie litografii, prasy hydraulicznej, szczepionki przeciw ospie.
- 1800 r.: Alessandro Volta buduje pierwsze ogniwo galwaniczne.
- 1801 r.: Richard Trevithick buduje pierwszą lokomotywę parową
- • 1814 r.: George Stephenson buduje parowóz.
Zobacz:
Oświecenie w Polsce – datownik