Stanisław Wyspiański to jeden z tych nielicznych twórców, których możemy nazwać osobowością renesansową – czyli twórcą wszechstronnym, który pragnął i umiał w dziele swojego życia połączyć kilka dziedzin sztuki w świetną całość. Wyspiański stworzył nowy teatr, nowy typ dramatu w Polsce, taki, jakiego przed nim nie było i jakiego nikt już później nie stworzył. Ojciec Wyspiańskiego był rzeźbiarzem, a osobowość artysty kształtowały Kraków i ówczesna Galicja. Kraków – jako zbiór pamiątek, miasto symbol historii Polski, Galicja – jako kolebka ruchu chłopskiego. Wmieszany w to wszystko, niezwykle pracowity, rozmiłowany w antyku młody artysta pragnął dzieła całościowego – syntezy sztuk. Osiągnął swój cel. Dziś jawi się Wyspiański jako: malarz, grafik, dramaturg, reformator teatru, a także poeta.
Wyspiański we wszystkich dziedzinach sięgał po następujące tematy:
- antyk – Akropolis, Noc listopadowa,
- historia Polski – Bolesław Śmiały, Legenda,
- wielka tradycja romantyczna – Wyzwolenie, Noc listopadowa,
- problematyka moralna – Klątwa.
Wyspiański malował:
- obrazy nawiązujące do mitologii,
- portrety dzieci, dziewcząt i kobiet – np. Macierzyństwo, Portret Elizy Pareńskiej,
- postacie mitologiczne, fantastyczne,
- freski,
- pejzaże – Widok na kopiec Kościuszki.
- Wykonywał witraże – słynny projekt Bóg Ojciec – stań się, witraże w kościele Franciszkanów w Krakowie,
Jako dramaturg Wyspiański pozostawił słynne:
- Wesele, Wyzwolenie,
- Noc listopadową,
- Warszawiankę.
Realizują one zresztą ideę, jaką sformułował artysta jako reformator teatru (koncepcja teatru ogromnego.
Polegała na tym, by:
- przeżycie teatralne było czymś na kształt przeżycia religijnego, mistycznego, by teatr przypominał świątynię,
- wznowić romantyczną tradycję dramatu otwartego,
- wyjść poza ustalone konwencje teatru – ukazywać przenikanie się przestrzeni, jednoczesność różnych scen, zmianę perspektywy.
Stanisław Wyspiański (1869-1907)
– najważniejszy dramaturg Młodej Polski.
- Autor koncepcji teatru ogromnego – reformator polskiego dramatu.
- Twórca teatru symbolicznego i poetyckiego.
- Wybitny scenarzysta, malarz, poeta.
- Ulubione tematy: antyk, Kraków, historia Polski.
- Najważniejsze dzieła: Wesele, Noc listopadowa, Wyzwolenie, Warszawianka.
- Dzieła malarskie – cykl Macierzyństwo, portrety dzieci, witraże.
- Twórca, który podejmował tematy wyzwolenia narodowego.
- Twórca w duchu neoromantyzmu – w największym stopniu spośród artystów epoki.
Zobacz:
Sylwetka twórcza i dorobek pisarski Stanisława Wyspiańskiego
Sylwetka twórcza i dorobek pisarski Stanisława Wyspiańskiego