Rysownik, dramaturg, felietonista, prozaik… I jeden z najbardziej lubianych. Za co? Za charakterystyczny dowcip, często oparty na absurdzie i purnonsensie!
Jego rola w literaturze polskiej
- To twórca zaangażowany nie tylko kulturalnie i społecznie (chociażby jako satyryk), ale także politycznie. W 1968 r. oficjalnie zaprotestował przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, za co odebrano mu polski paszport. Do 1971 r. zakazano rozpowszechniania jego utworów w kraju. W czasie stanu wojennego ostro protestował przeciwko represjom władz. Artysta przez wiele lat mieszkał za granicą.
- Jest laureatem licznych nagród, między innymi Nagrody im. Kościelskich.
- Zyskał dużą sławę międzynarodową – „Mrożeka” czytają np. Czeczeńcy. Za granicą jest znany przede wszystkim jako dramaturg. To jeszcze nie koniec wiadomości o sławie Mrożka poza granicami Polski. Został zaliczony do reprezentantów wschodnioeuropejskiego teatru absurdu. Pisał o nim Martin Esslin w słynnym, wiekopomnym dziele Teatr absurdu.
- W swoich utworach Mrożek łączy tradycję komedii z groteskową wizją świata totalitarnego i gorzką refleksją nad kryzysem humanistycznych wartości.
- Twórca twierdzi, że działalność publicystyczno-dziennikarska (współpracował z wieloma pismami, np. z „Przekrojem”, „Dziennikiem Polskim”) odegrała w jego biografii rolę „ćwiczenia stylistycznego” – poddał ją autoironicznej ocenie w rozrachunkowym opowiadaniu Jaworzno.
- Z dystansem ironisty ukazuje absurdalny, zniekształcony świat.
- Twórca chętnie uprawia satyrę społeczno-obyczajową, w której – jak to satyryk – okazuje się moralistą. Ostrze satyry wymierzone jest w schematyzację, prymitywizm myślowy, paradoksy cywilizacji, wulgarny dydaktyzm kawa na ławę.
Zawsze możesz o nim pisać
- Komizm w utworach Mrożka często ma charakter kabaretowy. Twórca chętnie parodiuje style: potoczny, urzędowy, moralizatorskiej literatury dla dzieci, dziennikarski itd., sięga po pastisz i łączy sprzeczne konwencje gatunkowe.
- Chętnie ośmiesza recepcję romantyzmu i jego współczesne rozumienie, np. w Śmierci porucznika, intertekstualnej sztuce, gdzie znajdziemy m.in. elementy II cz. Dziadów, Reduty Ordona czy Śmierci Pułkownika Adama Mickiewicza oraz w Indyku, ukazującym małą stabilizację i degradację romantycznego światopoglądu.
- Utwory dramatyczne Mrożka zbliżają się do moralitetu czy powiastki filozoficznej dzięki widocznej umowności zdarzeń.
Te dzieła zawsze z nim skojarz
Tomy opowiadań:
- w 1956 – Słoń
- w 1959 – Wesele w Atomicach
- w 1967 – Moniza Clavier
Dramaty:
- w 1958 – Policja
- w 1959 – Męczeństwo Piotra Oheya
- w 1960 – Indyk
- w 1962 – Zabawa
- w 1963 – Śmierć porucznika
- w 1964 – Tango
- w 1974 – Emigranci
- w 1983 – Letni dzień
- w 1993 – Miłość na Krymie
- w 2001 – Wielebni
Zobacz: