1. Prawda czy fałsz?

P F
1. W romantyzmie rozegrała się tzw. walka klasyków z romantykami.
2. Klasyków reprezentował Mickiewicz, romantyków Słowacki.
3. Kazimierz Brodziński napisał rozprawę O klasyczności i romantyczności…
4. Maurycy Mochnacki poparł Brodzińskiego w polemice z klasykami.
5. Adam Mickiewicz studiował w Kownie i w Lozannie.
6. Adam Mickiewicz brał udział w powstaniu listopadowym.
7. Cyprian Kamil Norwid należy do prekursorów romantyzmu.
8. Wiersz Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie… obrazuje kult wybitnych jednostek typowy dla Norwida.
9. Fortepian Szopena opisany w wierszu Norwida znajdował się w paryskim mieszkaniu kompozytora.
10. Popularność Cierpień młodego Wertera spowodowała falę samobójstw wśród młodych ludzi.
11. Faust oddał diabłu za wieczną młodość i podróż w czasie słynny kamień filozoficzny.
12. W IV części Dziadów mamy do czynienia z trzema godzinami: przestrogi, miłoś­ci i wybaczenia.
13. W II części Dziadów mamy do czynienia z jednością miejsca, czasu i akcji.
14. Prototypem Doktora z III części Dziadów był ojczym Juliusza Słowackiego – Bécu.
15. Widzenie księdza Piotra można nazwać sceną profetyczną i mistyczną.
16. Romantyczny pojedynek bohatera z Bogiem w III części Dziadów ma miejsce w Wielkiej Improwizacji.
17. Ojciec Goriot Balzaka jest częścią większego cyklu powieści.
18. Lalka to polska powieść dojrzałego realizmu, można nazwać ją nowatorską i panoramiczną.
19. Wynalazek Geista to płyn lżejszy od powietrza.
20. Zagłoba był nazywany Ulissesem, ponieważ takie nosił drugie imię.
21. Andrzej Kmicic i Jacek Soplica są podobni, różni ich tylko finał biografii…
22. Trylogia powstała „ku pokrzepieniu serc” – to znaczy, aby wzmóc wiarę Polaków w odzyskanie niepodległości przez przypomnienie świetności historii ojczyzny.
23. Bohaterów Trylogii – Kmicica, Wołodyjowskiego, Skrzetuskiego, Zagłobę można nazwać sarmatami.
24. Justyna Orzelska z Nad Niemnem jest porte-parole autorki.
25. Nad Niemnem ma cechy powieści tendencyjnej, choć należy do dzieł realistycznych.
26. W Weselu Wyspiańskiego Chochoł okazuje się przebranym wójtem.
27. Chłopi Reymonta pokazują mentalność polskiego chłopa w XIX w.
28. Doktor Judym z Ludzi bezdomnych w Paryżu zachwyca się dziełami sztuki – m.in. posągiem Ateny Varvakeion.
29. Raskolnikow poprzez pobyt na zesłaniu i miłość Soni staje się innym człowiekiem, żałuje swojego czynu.
30. Zbrodnia i kara to powieść polifoniczna.

2. Połącz pojęcie z odpowiednią treścią.

1. scjentyzm …………..
2. mistycyzm ………….
3. prometeizm …………
4. utylitaryzm ………….

a) poświęcenie
b) użyteczność
c) łączność z bóstwem
d) nauka

3. Połącz pojęcie z epoką:

1. ludomania …………
2. irracjonalizm ………..
3. organicyzm ………….

a) pozytywizm
b) modernizm
c) romantyzm

4. Kto to powiedział? Podaj wydarzenia historyczne, których dotyczą te słowa.

a)
Nie wiedziałem, na com przysięgał, a gdym zmiarkował, że na zdradę ojczyźnie, na zgubę imieniowi polskiemu przysiągłem, tedym przysięgę złamał.

b)
Zły przykład dla Ojczyzny, zachętę do zdrady
Trzeba było okupić dobrymi przykłady,
Krwią, poświęceniem się…

c)
Widziałem wszystkie stare zbrodnie świata, ubrane w szaty świeże, nowym kołujące tańcem – ale ich koniec ten sam, co przed tysiącami lat – rozpusta, złoto i krew.

5. Poniżej przeczytasz notatki o powieś­ciach. Dopisz do notatek tytuły dzieł, o których traktują.

a)
Za dowód mistrzostwa pióra autora uznać możemy wprowadzony do powieści dwugłos narracji. Pozwala na oświetlenie ­wydarzeń z dwu stron, subiektywizm drugiego głosu łamie wszechwiedzę i przezroczystość trzecioosobowej narracji. ­Wielowątkowość powieści utrudnia wskazanie głównego tematu – będzie nim jednak uczucie i dzieje głównego bohatera na tle swoich czasów, w realiach dziewiętnastowiecznego miasta.

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b)
Powieść podejmuje temat idealizmu dużego formatu, opartego na prometejskim heroizmie, połączonym z cierpieniem. To nie jest misja ani zwykły obowiązek niesienia pomocy. Bohater pragnie spłacić „dług przeklęty”, uświęcić swój czyn dramatyczną opłatą – rezygnacją z własnego szczęścia.

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c)
W tytule powieści zamieszczono miejsce, w którym rzecz się rozgrywa – i przyznać trzeba, że przestrzeń odgrywa w utworze niebagatelną rolę. Tak jak pejzaż i uroda ziemi, na której przyszło żyć bohaterom, jak i podział na sferę sacrum i sferę codzienności, powiązaną z symboliką grobu. Przy tym sąsiadujące ze sobą rody – to już tradycja polskiej literatury, a waśnie między nimi klasycznie załagodzi ślub…

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

6. O jakich dramatach powiedziano te słowa?

a)
Siła tego dramatu tkwi w ukazaniu ludzkiego dążenia, pośród wielu sprzeczności, zaniechań i marzeń ku poznaniu.
(T. Miłkowski)

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b)
…arcywzorem polskiego dramatu romantycznego. Ich nowatorska śmiałość wynika w dużej mierze z połączenia w jednym utworze rzeczywistości ludzkiej, realnej i metafizycznego świata duchów, powiązanych wzajem swoistą wspólnotą interesów.
(Alina Witkowska)

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c)
Powiedział „nie” arystokracji i demokracji. (…) Znalazł się w ten sposób w swoistym punkcie zerowym.
(Maria Janion)

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

7. W każdym z poniższych fragmentów zawarta jest programowa myśl. Sformułuj ją jako hasło typowe dla danej epoki.

a)
Dziewczyna czuje – odpowiadam skromnie –
A gawiedź wierzy głęboko
Czucie i wiara silniej mówią do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko
(Adam Mickiewicz, Romantyczność)

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b)
Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe…
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę.
(Adam Asnyk, Daremne żale)

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c)
Cóż więc jest? Co zostało nam, co wszystko wiemy,
Dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza?
Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza,
Człowiecze z końca wieku?… Głowę zwiesił niemy
(Kazimierz Przerwa Tetmajer, Koniec wieku XIX)

Odp. …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

8. Zagadka snu. Jak postrzega i definiuje sen Mickiewicz?

A sen? – ach, ten świat cichy, głuchy, tajemniczy,
Życie duszy, czyż nie jest warte badań ludzi?
Któż jego miejsce zmierzy, kto jego czas zliczy?
Trwoży się człowiek śpiący – kto śmieje się, gdy zbudzi.
Mędrcy mówią, że sen jest tylko przypomnienie –
Mędrcy przeklęci!
Czyż nie umiem rozróżnić marzeń od pamięci?
Chyba mnie wmówią, że moje więzienie
Jest tylko wspomnienie!

Mówią, że senne uczucie rozkoszy i kaźni
Jest tylko grą wyobraźni; –
Głupi zaledwie z wieści wyobraźnię znają
I nam, wieszczom, o niej bają! (…)
Prędzej dzień będzie nocą, rozkosz będzie kaźnią,
Niż sen będzie pamięcią, mara wyobraźnią.
(Dziady cz.III)

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

e) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

9. Przekształć powyższe wnioski w część wypracowania, wskazując na romantyczny charakter myśli poety. Minimum 5 spójnych zdań.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

e) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

10. Na czym polega impresjonizm poniższego tekstu?

Ciemne chmury tworzyły jakby włok szeroki, który ciągnął się od jednego do drugiego krańca widnokręgu, i zwisał długimi matniami. Każde ich oko wytrząsało deszcz sypki, ciepły lecący jakoby puch. W głębi zostawał czysty przestwór, rozkoszna, seledynowa toń, w którą wcielała się purpura zorzy rannej. U samego brzegu dalekiego horyzontu pokazały się białe i rumiane obłoczki, budzące widokiem swoim dziwne wzruszenie, niby otwarte prześliczne oczy kobiece, gdy marzą. Było cicho, że dawało się słyszeć siąpanie cichego dżdżu w kałużach dziobatych od padających kropelek.
(Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni)

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

11. Porównaj powyższy fragment prozy (pkt 10.) ze strofą znanego wiersza Staffa.

O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze miarowo jednaki, niezmienny.
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno,
Płacz szklany, jęk szklany, a szyby w mgle mokną.

Wskaż podobieństwa:

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Wskaż różnice:

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

12. Wyobraź sobie, że to test czytania ze zrozumieniem. Wskaż trzy zabiegi, które czynią przywołany fragment powieści Żeromskiego (zadanie 10) prozą poetycką.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

Odpowiedzi

Zadanie 1
1 P, 2 F, 3 P, 4 P, 5 F, 6 F, 7 F, 8 P, 9 F, 10 P, 11 F, 12 F, 13 P, 14 P, 15 P, 16 P, 17 P, 18 P, 19 F, 20 F, 21 F, 22 P, 23 P, 24 F, 25 P, 26 F, 27 P, 28 F, 29 P, 30 P.

Zadanie 2
1d, 2c, 3a, 4b

Zadanie 3
1b, 2c, 3a

Zadanie 4
a) Andrzej Kimicic (przysięga w Kiejdanach dana Radziwiłłowi, najazd Szwedów w roku 1655),
b) Jacek Soplica (zabójstwo Stolnika podczas walki z Moskalami),
c) Hrabia Henryk (o rewolucji – wydarzenie abstrakcyjne, wzorowane przez Krasińskiego na Wielkiej Rewolucji Francuskiej).

Zadanie 5
a) Lalka
b) Ludzie bezdomni
c) Nad Niemnem

Zadanie 6
a) Faust Goethego
b) Dziady Mickiewicza
c) Nie-Boska komedia Krasińskiego

Zadanie 7

  • Spirytualizm, ludowość, uczuciowość – romantyzm odrzuca autorytet nauki i wiedzy na rzecz zaufania wierze, uczuciom i prostemu postrzeganiu świata.
  • Pozytywistyczna idea działania, budowania przyszłości – odrzucenie romantycznego lauru – mitu poezji i męczeństwa.
  • Pesymizm i dekadentyzm, niewiara w jakiekolwiek wartości jako los człowieka końca wieku XIX, postrzegany w duchu schopenhaueryzmu.

Zadanie 8
Klucz:
a) Sen to odrębny tajemniczy świat, kraina lęku i ciszy.
b) Sen jest rodzajem życia duszy, dziedziną warta badań.
c) Nie jest, jak chcą uczeni, przypomnieniem dnia czy grą wyobraźni.
d) To wieszcz a nie mędrzec rozumie istotę snu.
e) Sen jest więzieniem, światem marzeń, nie pamięci.

Zadanie 9
Przykład:
Refleksje na temat snu są myślami Konrada z III części Dziadów, więźnia, który właśnie się przebudził i rozważa oniryczną zagadkę.
Postrzega sen jako przejaw drugiego życia duszy – jest w tym romantyczny spirytualizm i mistycyzm.
Konrada fascynuje tajemniczość, cisza snu, postrzega go jako dziedzinę wartą odrębnych badań, jednak podaje w wątpliwość, czy można tak nieuchwytne zjawisko zmierzyć i zliczyć – to ukłucie w stronę racjonalistycznej wiary w naukę i jej metody.
Kwestionuje wersję uczonych, że sen to rodzaj wspomnienia i gra wyobraźni, jak na romantyka przystało – drwi z książkowej wiedzy i autorytetu mędrca, nazywa sen więzieniem, marzeniem.
Sobie jako wieszczowi przypisuje możliwość rozpoznania zjawiska, mędrców nazywa głupcami. Jest w tym i bunt, i romantyczny indywidualizm, postrzeganie siebie jako wieszcza, wybitnej jednostki.

Zadanie 10
a) Malarskie operowanie barwami: ciemność chmur, seledyn nieba, purpura zorzy, biel i róż obłoków (uwaga! słońce jest źródłem barw – tak jak chcieli malarze impresjonizmu).
b) Ulotność chwili, zmienność nieba.
c) Wizja subiektywna – obserwujemy pejzaż oczami narratora.
d) Nastrojowość sytuacji: cisza świtu, dźwięk dżdżu.

Zadanie 11
Wskaż podobieństwa:
a) motyw deszczu
b) szczegół: krople dżdżu
c) wykorzystanie dźwięku – onomatopeiczność tekstów
d) bardzo ważne: jasny wpływ impresjoniz­mu w obu tekstach

Wskaż różnice:
a) brak użycia barw we fragmencie wiersza
b) postrzeganie krajobrazu poprzez szybę w wierszu
c) zmienność pejzażu w prozie wobec monotonii obrazu w wierszu
d) różne nastroje tekstów – zachwyt, podziw, wzruszenie w tekście prozatorskim, znużenie, pesymizm, smutek w poetyckim

Zadanie 12
a) Epitety: sypki, ciepły, lecący, czysty przestwór, seledynowa toń.
b) Metafora: oko chmur.
c) Porównanie: niby prześliczne oczy kobiece, gdy marzą.