Jego rola w literaturze europejskiej
- Bohaterowie Dostojewskiego miotają się między moralnym upadkiem a najwyższymi uczuciami, szczęściem a nędzą, wiarą a niewiarą. Ciągłe rozdarcie, popadanie ze skrajności w skrajność, poddawanie się władzy potężnych uczuć – bywa określane jako dostojewszczyzna.
- W swych dziełach Dostojewski realizował model powieści polifonicznej (patrz niżej).
- Postacie Dostojewskiego muszą z reguły zmagać się z „przeklętymi pytaniami” (z ros. „proklatyje woprosy”). Jest to zbiór niezwykle ważnych problemów moralnych i filozoficznych, wobec których bohaterowie są z reguły bezradni. Te pytania dotyczą kwestii istnienia Boga i jednolitego porządku moralnego, poddania ewangelicznemu nakazowi miłości bliźniego, cierpienia, grzechu, pychy.
- Jego powieści miały ogromny wpływ na późniejszych pisarzy i filozofów. Według Ryszarda Przybylskiego: Naszą epokę literacką otworzyła twórczość autora „Zbrodni i kary” pełna niepokojącej i męczącej wiedzy o człowieku.
- Wpływy Dostojewskiego można znaleźć w dziełach Josepha Conrada, André Gide’a, Tomasza Manna i wielu innych.
- Dążenie do poznania człowieka, odsłonięcia motywów jego postępowania, nierzadko skomplikowanych, jest jedną z największych zasług Dostojewskiego. Pisarz pokazał bogactwo ludzkiej psychiki i możliwość przemiany wewnętrznej.
Zawsze możesz o nim pisać:
- W dziełach Dostojewskiego często panuje mroczy klimat – budują go obrazy nędzy, brudu, ciemnych zaułków miasta, zakazanych dzielnic, cierpienia, choroby.
- Bohaterowie Dostojewskiego często stoją między złem a dobrem, są cierpiący, poszukują sensu życia, nierzadko błądzą.
- Zbrodnia i kara jest przełomowym utworem w twórczości pisarza. Pojawiające się w niej motywy winy, kary i cierpienia rozwinął w późniejszych dziełach – Idiocie, Biesach i Braciach Karamazow.
- Tematem jego dzieł są podstawowe problemy światopoglądowe i moralne XIX-wiecznej Europy. Jego dziedzictwo znajdziemy w koncepcjach XX-wiecznych egzystencjalistów.
- Zwrócił powieść realistyczną w kierunku penetracji ludzkiej psychiki.
Zobacz:
Co możesz powiedzieć o sylwetce twórczej Fiodora Dostojewskiego?