Jego rola w literaturze polskiej
- Henryk Sienkiewicz jest jednym z polskich laureatów literackiej Nagrody Nobla – oprócz Władysława Reymonta, Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej.
- Do dnia dzisiejszego pozostał niezrównanym mistrzem scen batalistycznych – jego bardzo plastyczny opis bitwy pod Grunwaldem zawarty w Krzyżakach silnie zapada w pamięć i oddziałuje na wyobraźnię, podobnie jak obraz Jana Matejki.
- Jest twórcą najpopularniejszych powieści w dziejach literatury polskiej. Jego powieść dla dzieci pt. W pustyni i w puszczy, Trylogia i, oczywiście, Krzyżacy – są znane znakomitej większości Polaków. W czym tkwi sukces tych dzieł? W wartkiej, żywej akcji i sylwetkach bohaterów. W ich konstrukcji pisarz nawiązywał do utrwalonych w literaturze polskiej i europejskiej wzorców postaci (Kmicic – Jacek Soplica, Zagłoba – Falstaff, żołnierz samochwał). Kmicic, Zagłoba, Bohun – takich bohaterów się nie zapomina…
- Urozmaica proste schematy akcji (bardzo często pojawia się u niego porwanie panny, zazdrosny rywal i bieg z przeszkodami do ołtarza… – ale wszystkie jego powieści czyta się szybko i łatwo, przy okazji łykając trochę wiedzy na temat realiów epoki), barwna akcja przesłania niedostatki prawdy historycznej. Niejednokrotnie są to nawet przekłamania, jak w przypadku patetycznie przez niego ujętej obrony Jasnej Góry w Potopie. Ale wszystko to mu wybaczamy, bo Trylogia podporządkowana była zamysłowi krzepienia serc. I krzepi je aż do dziś.
O Sienkiewiczu napisali
Aleksander Świętochowski
Mickiewicz po napisaniu „Pana Tadeusza” byłby się zadowolił dziesiątą częścią tej sławy, którą Sienkiewiczowi wypłacano od razu, a raczej zdyskontowano tak łaskawie, że mu z niej trzeźwiejsza krytyka kiedyś znaczną przewyżkę strąci. (…) Sienkiewicz przerabia ją [historię] wielokrotnie, i to nie dla celów artystycznych, lecz stronniczych.
Stefan Żeromski
Henryk Sienkiewicz posiadał od natury niezwykły dar słowa. Dziś, gdy sztuka pisarska nadzwyczajnemu uległa udoskonaleniu (…), nie widać już może tak wyraźnie tego znaczenia, jakie dla rozwoju artystycznej prozy polskiej miały pierwsze cztery tomy jego „Pism”.
Jan Kasprowicz
Postaci nadludzkie, nierzeczywiste!
Wykrzyknik ten słyszymy niejednokrotnie i dzisiaj, i to nie jako wyraz uwielbienia dla tej bogatej galerii Jurandów, Jaremów, Kmiciców, Wołodyjowskich, Podbipiętów, ale w formie wyrzutu, że postaci te rozpierają szablon, w jaki dzisiejsze oko nasze zamyka ludzi dzisiejszych.
Te dzieła zawsze z nim skojarz
- Latarnik – nowela, powstała w 1880 r., pierwodruk w Niwie w 1881 r.
- Szkice węglem – nowela opublikowana po raz pierwszy na łamach Gazety Polskiej w 1887 r.
- Janko Muzykant – nowela po raz pierwszy wydrukowana w Kurierze Warszawskim w 1879 r.
- Ogniem i mieczem – I część Trylogii, 1883-1884 r.
- Potop, 1886 r.
- Pan Wołodyjowski, 1888 r.
- Bez dogmatu, 1890 r. – jeden z pierwszych w literaturze polskiej utworów krytykujących postawę dekadencką.
- W pustyni i w puszczy, 1911 r. – powieść dla dzieci i młodzieży.
- Krzyżacy, 1900 – powieść historyczna.
- Quo vadis, 1895-1896 r. (w 1905 r. ta powieść przyczyniła się do uzyskania przez Sienkiewicza Nagrody Nobla).
Zobacz: