Relacje rodzice – dzieci w dziełach Sofoklesa.
Zacznij od stwierdzenia faktu.
W Królu Edypie powiązania rodzinne są bardzo powikłane. Sami bohaterowie bywają zaskakiwani odkryciem pokrewieństw. Nie zmienia to faktu, że mamy do czynienia z tragedią rodzinną, opowieścią o klątwie ciążącej nad rodem; zresztą – mit o rodzie Labdakidów należy do mitów genealogicznych, czyli opisujących losy danego rodu.
Rozważ problem ojców w całej historii.
Ojców mamy aż trzech, przy czym Edyp występuje w roli i ojca, i brata. Kolejni ojcowie to Lajos, który decyduje się porzucić nowo narodzone dziecko w górach. Polibos, który przygarnia podrzutka. Sam Edyp to ojciec czworga dzieci spłodzonych z własną matką. Wszyscy cierpią za przewinienia ojca rodu – Labdakosa. Mamy więc do czynienia z ojcostwem surowym i okrutnym, ale i z miłością ojcowską – Edyp myśli o dzieciach, gdy sam przegrał już wszystko. Warto uświadomić sobie, że w dziełach sztuki często przedstawiany jest z Antygoną, która towarzyszy ślepcowi w podróży. Jest ona symbolem dobrej córki. W rzeczywistości mamy do czynienia z pewną niezgodnością – Antygona w utworze jest małą dziewczynką, a w malarstwie – dorosłą panną. W późniejszej literaturze niejednokrotnie pojawi się temat ojca – jest nim Kochanowski w Trenach, król Lear, Goriot…
Rozważ powiązania rodzeństwa.
Dwie siostry – Antygona i Ismena mają zupełnie inne osobowości, W Antygonie Sofokles kreuje ich sylwetki, korzystając z prawa kontrastu. Bracia Polinejkes i Eteokles pokłócą się o tron, co doprowadzi ich do wojny i śmierci. Fakt, że cała czwórka jest zarazem rodzeństwem swojego ojca – Edypa – zdaje się umykać odbiorcy.
Uwaga!
Matka i żona, Jokasta, jest najmniej charakterystyczną postacią. Nie ujawnia uczuć dotyczących dzieci. Jest przecież także matką odrzuconego Edypa, jest matką dzieci z nim spłodzonych – a to on martwi się o ich los. Przypisał jej Sofokles zaledwie instrumentalną rolę, ale i tak doceniamy go za fakt, że zamieszczał w sztukach role kobiece, choć grali je mężczyźni.
Zobacz: