Groteska jest jednym z najchętniej wykorzystywanych środków w twórczości Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Spróbuj odnaleźć jej elementy w V fragmencie „Zaczarowanej dorożki”.

Konstanty Ildefons Gałczyński

Zaczarowana dorożka

V
Allegro cantabile
Grzywa mu się i ogon bielą,
wiatr dmucha w grzywę i w biały welon.

Do ślubu w dryndzie jedzie dziewczyna,
a przy dziewczynie siedzi marynarz.

Marynarz łajdak zdradził dziewczynę,
myślał: Na morze sobie popłynę.
Lecz go wieloryb zjadł na głębinie.

Ona umarła potem z miłości,
z owej tęsknoty i samotności.

Ale że miłość to wielka siła,
miłość po śmierci ich połączyła.

Teraz dorożka zaczarowana
jedzie pan młody z ta młodą panną
za miasto, gdzie jest stara kaplica,
i tam, jak w ślicznej starej piosence,
wiąże im stułą stęsknione ręce
ksiądz, co podobny jest do księżyca.

Noc szumi. Grucha kochany z kochaną,
ale niestety co rano

przez barokowa bramę
pełne sznerklów i wzorów
wszystko znika na amen
in saecula saeculorum:
ZACZAROWANA DOROŻKA
ZACZAROWANY DOROŻKARZ
ZACZAROWANY KOŃ.

Jak zacząć?

Od informacji, że groteska jest jedną z kategorii estetycznych, sposobem przedstawiania świata w literaturze i innych dziedzinach sztuki odznaczającym się:

  • upodobaniem do fantastyki, dziwaczności, zjawisk przerażających, monstrualnych; wiąże się więc z brzydotą i karykaturą;
  • absurdalnością, brakiem jednolitej i logicznej zasady, mieszaniem różnych porządków motywacyjnych: baśniowego, mitologicznego, religijnego, psychologicznego, naturalistycznego, realistycznego, satyrycznego, itd.;
  • łączeniem sprzecznych jakości: komizmu z tragizmem, błazenady z powagą i rozpaczą, wzniosłości z trywialnością, estetyzmu z zaangażowaniem, itd.;
  • naruszeniem społecznych przekonań, zdroworozsądkowej słuszności, estetycznego decorum, panujących konwencji literackich; stąd związek z burleską, parodią, trawestacją;
  • niejednorodnością stylową, nieumiarkowaną i prowokacyjną inwencją słowną, mieszaniem mowy wykwintnej z wulgarną.

Groteska w Zaczarowanej dorożce

Rzeczywistość

  • osoby/ zwierzęta
    • marynarz
    • dziewczyna
    • konie
  • wydarzenia
    • ślub i podróż (radość, szczęście, miłość)
    • zdrada
    • śmierć z miłości (żal, ból, smutek, powaga, zaduma, rozpacz, cierpienie)
  • język
    • Allegro cantabile – szybko i śpiewnie
    • In saecula saeculorum (łac.) – na wieki wieków
    • Amen – niech się stanie

Fantastyka

  • osoby/ zwierzęta
    • ksiądz
    • wieloryb
  • wydarzenia
    • zjedzenie marynarza
    • ślub po śmierci (ironia, drwina, szyderstwo, parodia, zniekształcenie, żart, dziwaczność, ośmieszenie)
  • język
    • Drynda
    • Łajdak

Zobacz:

Groteska jako konwencja literacka w Szewcach Witkacego

https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-z-literatury-xx-wieku-c234-praca-domowa-w-liceum/realizm-groteska-ktory-ze-sposobow-przedstawiania-swiata-utworze-literackim-ci-najblizszy-swoj-wybor-uzasadnij-przykladzie-literatury-dwudziestolecia

Groteska w literaturze współczesnej