Z pewnością można tę książkę wykorzystać przy wielu tematach, na przykład:

  • Motyw podróży w literaturze – przy tym temacie wykorzystasz przygodowe aspekty książki, czyli podróż Marlowa wzdłuż rzeki Kongo, perypetie z parowcem, atak tubylców i inne nie­bez­pie­czeń­stwa, które czyhały na podróżników na każdym kroku.
  • Egzotyka – zwróć uwagę na afrykański pejzaż, plemienne zwyczaje tubylców, ich stroje i ozdoby, przyjrzyj się wyraźnie murzyńskiej kochance Kurtza.
  • Problem istoty zła – temat trudny, filozoficzny ale postać Kurtza będzie tutaj świetnym przy­kła­dem, by pokazać, do czego zdolny jest człowiek.
  • Bohaterowie działający poza prawem – znów możesz przywołać postać Kurtza, zanalizujesz motywy jego postępowania, zaprezentujesz demoniczną osobowość bohatera.
  • Filmowe ekranizacje dzieł literackich – to ogromne pole do popisu: wiadomo, że na podstawie Jądra ciemności powstał słynny film Coppolli Czas Apokalipsy, tyle że reżyser przeniósł akcję filmu w realia wojny wietnamskiej, rolę Kurtza zagrał Marlon Brando. Skomentuj nowe, autorskie pomysły reżysera, oceń kreację Brando. Jest również druga ekranizacja Jądra ciemności w reżyserii Nicolasa Roega, bar­dziej wierna oryginałowi z Johnem Malkovichem w roli głównej. Porównaj film z literackim pier­wo­wzo­rem.
  • Nowatorstwo w prozie XX wieku – możesz wykorzystać książkę Conrada również jako przykład ciekawych rozwiązań formalnych w prozie. Zwróć uwagę na kompozycję szkatułkową, podobną do tej, jaką zastosował autor w Lordzie Jimie. Oceń zasadność użycia tego typu konstrukcji, zwróć uwagę na funkcję, jaką spełnia w powieści Conrada.

 

„Ten człowiek tkwił w nieprzeniknionej ciemności”. – mówi Marlow o Kurtzu. Jakie refleksje na temat człowieka budzi w Tobie postać Kurtza?

Komentarz:
Temat niewątpliwie na esej. Nie narzuca dyscypliny, jeśli idzie o formę wypowiedzi. Powinieneś natomiast wykazać się pogłębioną refleksyjnością, błyskotliwością sformułowań, lekkim, swobodnym stylem.

  • Pamiętaj – nie musisz konstruować dokładnej charakterystyki bohatera, ale pewne cechy jego oso­bo­wo­ści i zachowania uczynić przedmiotem refleksji ogólnej. Postać Kurtza to jedynie pretekst do rozważań na temat zła, niemożności poznania prawdy o człowieku itp.
  • Zacznij od interpretacji cytatu, to wyznaczy dalszy kierunek wywodu.
  • Zauważ – „nieprzenikniona ciemność” to wyrażenie symboliczne; ciemność budzi grozę, kojarzy się ze złem! W tym miejscu otwiera się przestrzeń do rozważań na temat ciemnej strony ludzkiej natury, pokładów zła, jakie tkwią w człowieku. Zwróć uwagę – Kurtz przybył do Afryki, żeby zdobyć fortunę, w rzeczywistości obok pieniędzy zdobył władzę absolutną. Przedstaw zatem Kurtza jako człowieka pozbawionego jakichkolwiek hamulców moralnych, zastanów się, do czego może prowadzić nie­ogra­ni­czo­na wolność, odrzucenie zasad, przekonanie o własnej boskości. Przyjrzyj się zmianom, jakie zaszły w psychice bohatera. Rozważ, w jakim stopniu warunki zewnętrzne zadecydowały o tak drastycznej przemianie osobowości Kurtza?
  • Zwróć uwagę na inne znaczenie słów Marlowa o Kurtzu – „nieprzenikniona ciemność” to również wielka niewiadoma, tajemnica. Nie ulega kwestii, że masz do czynienia z postacią tajemniczą, o której w gruncie rzeczy nic nie wiesz na pewno.
  • Zwróć uwagę na sposób prezentacji Kurtza: wiele się o nim mówi, a samego bohatera poznajesz bezpośrednio dopiero w końcowych partiach książki, kiedy majaczy w gorączce. Ta metoda wpro­wa­dze­nia postaci do utworu buduje wokół niej aurę zagadkowości, a jednocześnie jest wyrazem pewnej filozofii: służy ukazaniu prawdy, że człowieka nie można poznać do końca. Wykorzystaj wcześniej wykonane ćwiczenie domowe: przywołaj jak najwięcej opinii różnych postaci o Kurtzu.
  • Zastanów się, co z tego wynika? Otrzymujesz w gruncie rzeczy bardzo rozchwiany, niestabilny portret bohatera – dla jednych skutecznego handlowca, szlachetnego misjona rza niosącego postęp, dla innych tyrana, szaleńca lub geniusza, a może wręcz Boga. Pisarz, tworząc Jądro ciemności, świadomie daje dowody swojej bezradności wobec kreowanej postaci. Portret Kurtza składa z różnych, czasami najbardziej sprzecznych osądów innych osób. To spostrzeżenie stwarza pole do postawienia ko­lej­nych pytań: Gdzie szukać prawdy o człowieku? Na ile można się do niej przybliżyć? Jak dalece zawierzyć opiniom innych ludzi? Zauważ przy tym – Kurtz przeraża ale jednocześnie intryguje, bo mimo namacalnych dowodów szaleńczego okrucieństwa pozostaje postacią do końca nieodgadnioną i niepoznaną. To chyba najcenniejsza refleksja na temat człowieka, jaką przynosi lektura Jądra ciemności.

 

„Przenikaliśmy wciąż głębiej i głębiej w jądro ciemności”. Podróż i jej sens w powieści Josepha Conrada.

Komentarz:
Temat dotyczy nośnego w literaturze toposu podróży. Jego atrakcyjność odkryło wielu twórców z oczywistych skądinąd względów: podróż jest okazją do poczynienia różnego typu ob­ser­wa­cji, ukazania obrazu świata w bardziej panoramicznym wymiarze, wprowadzenia czytelnika w przeróżne zakątki naszej ziemi. Podróż bywa również w literaturze symbolem, metaforą, nie zawsze musi dotyczyć konkretnej przestrzeni geograficznej.

  • Zauważ, w powieści Conrada mamy do czynienia zarówno z podróżą w sensie dosłownym, jak i metaforycznym. Ukryte treści sugeruje przecież cytat zawarty w temacie i od jego interpretacji możesz zacząć swoją pracę.
  • Tak naprawdę, aby odpowiedzieć na pytanie o sens podróży w książce Conrada, należy roz­szy­fro­wać znaczenie tytułu: jądro ciemności to w sensie dosłownym centrum Czarnego Lądu, Kongo Bel­gij­skie, do którego podróżuje Marlow. W sensie przenośnym to przecież dusza człowieka, ciemna, nie­od­gad­nio­na zarazem barbarzyńska sfera ludzkiej natury zdolna czynić zło, gdy nadarzy się taka spo­sob­ność.
  • Pójdź tym tropem, przedstaw zatem Jądro ciemności jako powieść o:
    • 1) podróży naturalisty, który, wędrując w górę rzeki Kongo, podziwia dzikie, egzotyczne krajobrazy, obserwuje rytuały życia plemiennego, odczuwa atmosferę pierwotności i… obserwuje spustoszenia, jakie na czarnym kontynencie poczyniła polityka podbojów kolonialnych,
    • 2) podróży symbolicznej, poza konkretną czasoprzestrzeń – stopniowo i konsekwentnie odsłaniającej okrutną prawdę o człowieku we władzy uwolnionych, pierwotnych instynktów. Przywołaj w tym miejscu demoniczną postać Kurtza jako przykładu jednostki popadającej w obłęd.

Podsumuj swoje rozważania.
Zastanów się, które ze znaczeń wydaje Ci się bardziej atrakcyjne in­te­lek­tu­al­nie.

Przeczytaj podany fragment i dokonaj identyfikacji techniki opisu, jaką posłużył się autor. Uzasadnij jej funkcję.

W oddali można było rozróżnić ciemne ludzkie kształty, migające niewyraźnie na tle mrocznego lasu, a blisko rzeki dwie brązowe, wojownicze postacie, wsparte na wysokich włóczniach, stały w blasku słońca spokojne jak posągi; na głowach miały przybranie w fantastycznie upiętych, nakrapianych skór. A z prawej strony szła wzdłuż oświetlonego brzegu dzika i wspaniała postać kobieca.

  • Technika opisu: impresjonizm.
  • Funkcja: oddanie grozy, pierwotności, tajemniczości, egzotyki afrykańskiej dżungli i jej mieszkańców.

 

Przeczytaj podany fragment narracji i wskaż jej cechy. Ilu narratorów w nim występuje?

Opanowałem się i powiedziałem powoli:
– Ostatni wyraz, jaki wymówił, to było – pani imię.
Usłyszałem lekkie westchnienie i naraz stanęło mi serce, zatrzymane przez straszliwy krzyk uniesienia, krzyk niepojętego tryumfu i niewypowiedzianego bólu: – Wiedziałam, byłam pewna!… – Wiedziała. Była pewna. Słyszałem, jak płakała z twarzą ukrytą w dłoniach. Miałem wrażenie, ze dom runie, nim zdołam uciec, że niebiosa zwalą mi się na głowę. (…)
Marlow umilkł i siedział na uboczu, niewyraźny i milczący, w pozie zadumanego Buddy. Nikt się nie poruszył przez jakiś czas. – Straciliśmy początek odpływu – powiedział nagle dyrektor. Podniosłem głowę. Otwarte morze było zagrodzone czarną ławą chmur, a spokojny wodny szlak, wiodący do najdalszych krańców ziemi, ciągnął się mroczny, pod zasępionym niebem, zdając się prowadzić do jądra niezmierzonej ciemności.

Odpowiedź:

Podobnie jak w Lordzie Jimie Conrad nie organizuje tu przezroczystej, wszechwiedzącej narracji, lecz posługuje się głosem Marlowa – postaci funkcjonującej w świecie powieści. Wprowadza do utworu dwóch narratorów, budując skomplikowaną wielopoziomową konstrukcję, czego dowodem jest powyższy fragment. W tekście występują zatem:

  • narrator bezpośredni – rozpoczyna i kończy opowieść, przedstawiając sytuację, w której opowiada Marlow,
  • narrator subiektywny – jest nim kapitan Marlow, równocześnie bohater afrykańskiej historii, uczestnik wydarzeń, próbujący ogarnąć i zrozumieć fenomen Kurtza. Dla uzyskania większego stopnia wiarygodności i obiektywizmu na temat bohatera przytacza w swoim opowiadaniu o Kurtzu opinie innych osób.

 

Przywołaj opinie innych bohaterów o Kurtzu i wyjaśnij, dlaczego autor przedstawia tę postać z różnych punktów widzenia?

  • Fabrykant cegły:
    To nadzwyczajny człowiek- powiedział w końcu – On jest wysłannikiem litości i nauki, i postępu, i diabli wiedzą, czego tam jeszcze…
  • Marlow:
    Miał władzę pociągania za sobą pierwotnych dusz – przez swój czar czy też grozę – w straszliwy, szatański taniec na własną cześć; potrafił napełnić gorzkimi obawami małe duszyczki pielgrzymów…
    …jego dusza była obłąkana. Znalazłszy się w samotności wśród dziczy, zajrzała w głąb samej siebie i przebóg! Mówię wam, że oszalała.
  • Rosyjski marynarz:
    Z tym człowiekiem się nie rozmawia, jego się słucha!
    „Mówię panu – zawołał – że ten człowiek wzbogacił mi duszę!”
    „Oświadczył, że mnie zastrzeli, jeśli mu tych kłów nie dam i nie wyniosę się potem z kraju; że mnie zastrzeli, bo może to zrobić i ma na to ochotę, i nic go na świecie nie powstrzyma od zabicia, kogo mu się żywnie podoba”.
  • Narzeczona Kurtza:
    Czy można było ,nie stać się jego przyjacielem, jeśli go choć raz słyszało – mówiła dalej. – Pociągał ludzi ku sobie tym, co w nim było najlepsze. – To właściwość ludzi wielkich…
    Odpowiedź: Świadomie przyjęta różnorodność punktów widzenia ma na celu relatywizację sądów o Kurtzu, uzmysławia, że człowiek jest niepojętą tajemnicą, niczego nie da się o nim powiedzieć na pewno. Każda z wypowiedzi przybliża jakąś małą część prawdy o bohaterze, żadna jednak nie ma wymiaru prawdy ostatecznej, obiektywnej, taka bowiem po prostu nie istnieje. Niejednokrotnie sam Marlow zdradza swoją bezradność wobec rozwikłania zagadki Kurtza.

 

Wymień pracowników belgijskiej spółki handlowej i wyjaśnij, dlaczego autor nie nadał im konkretnych nazwisk?

  • dyrektor Spółki do Handlu z Kongiem Belgijskim
  • sekretarz spółki
  • urzędnik
  • doktor
  • szwedzki kapitan
  • główny księgowy spółki
  • dyrektor stacji centralnej
  • fabrykant cegły na stacji centralnej

Odpowiedź:
Bohaterowie funkcjonują w powieści jako określone typy, a nie charaktery, są anonimowi. Autor pozbawia ich osobowości, by uwydatnić specyfikę funkcjonowania bezosobowej biurokratycznej machiny wielkiego przedsiębiorstwa. Pracownicy spółki wrzuceni w jej tryby nie odczuwają potrzeby głębszych kontaktów z innymi ludźmi, są bezbarwni, jak marionetki wykonują rutynowe czynności.
Jak pisać o tej książce?

 

„Ten człowiek tkwił w nieprzeniknionej ciemności”. – mówi Marlow o Kurtzu. Jakie refleksje na temat człowieka budzi w Tobie postać Kurtza?

Komentarz:
Temat niewątpliwie na esej. Nie narzuca dyscypliny, jeśli idzie o formę wypowiedzi. Powinieneś natomiast wykazać się pogłębioną refleksyjnością, błyskotliwością sformułowań, lekkim, swobodnym stylem.

Pamiętaj – nie musisz konstruować dokładnej charakterystyki bohatera, ale pewne cechy jego osobowości i zachowania uczynić przedmiotem refleksji ogólnej. Postać Kurtza to jedynie pretekst do rozważań na temat zła, niemożności poznania prawdy o człowieku itp.

Zacznij od interpretacji cytatu, to wyznaczy dalszy kierunek wywodu.

Zauważ – „nieprzenikniona ciemność” to wyrażenie symboliczne; ciemność budzi grozę, kojarzy się ze złem! W tym miejscu otwiera się przestrzeń do rozważań na temat ciemnej strony ludzkiej natury, pokładów zła, jakie tkwią w człowieku. Zwróć uwagę – Kurtz przybył do Afryki, żeby zdobyć fortunę, w rzeczywistości obok pieniędzy zdobył władzę absolutną. Przedstaw zatem Kurtza jako człowieka pozbawionego jakichkolwiek hamulców moralnych, zastanów się, do czego może prowadzić nieograniczona wolność, odrzucenie zasad, przekonanie o własnej boskości. Przyjrzyj się zmianom, jakie zaszły w psychice bohatera. Rozważ, w jakim stopniu warunki zewnętrzne zadecydowały o tak drastycznej przemianie osobowości Kurtza?

Zwróć uwagę na inne znaczenie słów Marlowa o Kurtzu – „nieprzenikniona ciemność” to również wielka niewiadoma, tajemnica. Nie ulega kwestii, że masz do czynienia z postacią tajemniczą, o której w gruncie rzeczy nic nie wiesz na pewno.

  • Zwróć uwagę na sposób prezentacji Kurtza: wiele się o nim mówi, a samego bohatera poznajesz bezpośrednio dopiero w końcowych partiach książki, kiedy majaczy w gorączce. Ta metoda wprowadzenia postaci do utworu buduje wokół niej aurę zagadkowości, a jednocześnie jest wyrazem pewnej filozofii: służy ukazaniu prawdy, że człowieka nie można poznać do końca. Wykorzystaj wcześniej wykonane ćwiczenie domowe: przywołaj jak najwięcej opinii różnych postaci o Kurtzu.
  • Zastanów się, co z tego wynika? Otrzymujesz w gruncie rzeczy bardzo rozchwiany, niestabilny portret bohatera – dla jednych skutecznego handlowca, szlachetnego misjona rza niosącego postęp, dla innych tyrana, szaleńca lub geniusza, a może wręcz Boga. Pisarz, tworząc Jądro ciemności, świadomie daje dowody swojej bezradności wobec kreowanej postaci. Portret Kurtza składa z różnych, czasami najbardziej sprzecznych osądów innych osób. To spostrzeżenie stwarza pole do postawienia kolejnych pytań: Gdzie szukać prawdy o człowieku? Na ile można się do niej przybliżyć? Jak dalece zawierzyć opiniom innych ludzi? Zauważ przy tym – Kurtz przeraża ale jednocześnie intryguje, bo mimo namacalnych dowodów szaleńczego okrucieństwa pozostaje postacią do końca nieodgadnioną i niepoznaną. To chyba najcenniejsza refleksja na temat człowieka, jaką przynosi lektura Jądra ciemności.

 

„Przenikaliśmy wciąż głębiej i głębiej w jądro ciemności”. Podróż i jej sens w powieści Josepha Conrada.

Komentarz:
Temat dotyczy nośnego w literaturze toposu podróży. Jego atrakcyjność odkryło wielu twórców z oczywistych skądinąd względów: podróż jest okazją do poczynienia różnego typu obserwacji, ukazania obrazu świata w bardziej panoramicznym wymiarze, wprowadzenia czytelnika w przeróżne zakątki naszej ziemi. Podróż bywa również w literaturze symbolem, metaforą, nie zawsze musi dotyczyć konkretnej przestrzeni geograficznej.

  • Zauważ, w powieści Conrada mamy do czynienia zarówno z podróżą w sensie dosłownym, jak i metaforycznym. Ukryte treści sugeruje przecież cytat zawarty w temacie i od jego interpretacji możesz zacząć swoją pracę.
  • Tak naprawdę, aby odpowiedzieć na pytanie o sens podróży w książce Conrada, należy rozszyfrować znaczenie tytułu: jądro ciemności to w sensie dosłownym centrum Czarnego Lądu, Kongo Belgijskie, do którego podróżuje Marlow. W sensie przenośnym to przecież dusza człowieka, ciemna, nieodgadniona zarazem barbarzyńska sfera ludzkiej natury zdolna czynić zło, gdy nadarzy się taka sposobność.
  • Pójdź tym tropem, przedstaw zatem Jądro ciemności jako powieść o:
    • podróży naturalisty, który, wędrując w górę rzeki Kongo, podziwia dzikie, egzotyczne krajobrazy, obserwuje rytuały życia plemiennego, odczuwa atmosferę pierwotności i… obserwuje spustoszenia, jakie na czarnym kontynencie poczyniła polityka podbojów kolonialnych,
    • podróży symbolicznej, poza konkretną czasoprzestrzeń – stopniowo i konsekwentnie odsłaniającej okrutną prawdę o człowieku we władzy uwolnionych, pierwotnych instynktów. Przywołaj w tym miejscu demoniczną postać Kurtza jako przykładu jednostki popadającej w obłęd.

Podsumuj swoje rozważania.
Zastanów się, które ze znaczeń wydaje Ci się bardziej atrakcyjne intelektualnie.

 

Jądro ciemności można wykorzystać przy wielu tematach:

  • Motyw podróży w literaturze – przy tym temacie wykorzystasz przygodowe aspekty książki, czyli podróż Marlowa wzdłuż rzeki Kongo, perypetie z parowcem, atak tubylców i inne niebezpieczeństwa, które czyhały na podróżników na każdym kroku.
  • Egzotyka – zwróć uwagę na afrykański pejzaż, plemienne zwyczaje tubylców, ich stroje i ozdoby, przyjrzyj się wyraźnie murzyńskiej kochance Kurtza.
  • Problem istoty zła – temat trudny, filozoficzny ale postać Kurtza będzie tutaj świetnym przykładem, by pokazać, do czego zdolny jest człowiek.
  • Bohaterowie działający poza prawem – znów możesz przywołać postać Kurtza, zanalizujesz motywy jego postępowania, zaprezentujesz demoniczną osobowość bohatera.
  • Filmowe ekranizacje dzieł literackich – to ogromne pole do popisu: wiadomo, że na podstawie Jądra ciemności powstał słynny film Coppolli Czas Apokalipsy, tyle że reżyser przeniósł akcję filmu w realia wojny wietnamskiej, rolę Kurtza zagrał Marlon Brando. Skomentuj nowe, autorskie pomysły reżysera, oceń kreację Brando. Jest również druga ekranizacja Jądra ciemności w reżyserii Nicolasa Roega, bardziej wierna oryginałowi z Johnem Malkovichem w roli głównej. Porównaj film z literackim pierwowzorem.
  • Nowatorstwo w prozie XX wieku – możesz wykorzystać książkę Conrada również jako przykład ciekawych rozwiązań formalnych w prozie. Zwróć uwagę na kompozycję szkatułkową, podobną do tej, jaką zastosował autor w Lordzie Jimie. Oceń zasadność użycia tego typu konstrukcji, zwróć uwagę na funkcję, jaką spełnia w powieści Conrada.

Egzotyka

Przykład tematu prezentacji
Afryka i jej mieszkańcy jako temat literatury. Rozważ problem, odwołując się do wybranych utworów literackich.

Podpowiadamy

Temat obejmuje jedynie afrykański krąg kulturowy, jest więc znacznie zawężony. Zestaw ze sobą utwory, na przykład według kryterium gatunkowego. Zdecyduj się na powieść awanturniczo-przygodową. Ciekawe byłoby porównanie Jądra ciemności i Ziemi, planety ludzi, bo obydwa utwory ukazują kontynent z różnej perspektywy. W pierwszej książce zobaczysz Afrykę z bliska oczyma podróżnika, który obserwuje dzikość natury i pierwotne instynkty mieszkańców Czarnego Lądu. Motywów i wątków egzotycznych w tej powieści nie brakuje: sceneria afrykańskich lasów, żar tropików, kontakt z tubylcami to wystarczający materiał do rozważań. W przypadku Ziemi, planety ludzi piękno Afryki widziane jest z niecodziennej perspektywy, z oddalenia. Autor z zachwytem patrzy na całą ziemię. Podziwia jej urodę, egzotykę, niepojętą rozmaitość przyrody i kultury. Afryka jest dla Saint Exupéry’ego częścią bogactwa świata. Niewiele takich ujęć w literaturze, więc warto wykorzystać.

Zwróć uwagę na liczne podobieństwa, chociażby na fakt, że w obydwu utworach egzotyczna przestrzeń staje się wyzwaniem dla człowieka. Marlow walczy z upałem, trudami podróży, agresją tubylców, Saint Exupery – po katastrofie samolotu – z piaskiem pustyni, wiatrem, głodem, pragnieniem i własną słabością. Porównaj te doświadczenia i zwróć uwagę, że w obydwu przypadkach pobyt w Afryce staje się pretekstem do poczynienia różnych obserwacji, z których rodzi się głębsza refleksja nad światem i człowiekiem. Marlow rozmyśla nad ciemną stroną ludzkiej natury, bo dostrzega wkoło wyzysk, cierpienie czarnych mieszkańców Afryki i bezwzględność białych zdobywców. Saint Exupéry z racji swojego zawodu pilota patrzy na ziemię zupełnie inaczej, z dalekiej perspektywy. Jego spostrzeżenia niewiele się jednak różnią od tych, które poczynił Marlow. Podobnie jak bohater Jądra ciemności dostrzega piękno ziemi, widząc jednocześnie tę drugą stronę życia – materializm, dla którego ludzie są w stanie poświęcić tak wiele.

Inny ciekawy wariant realizacji tematu to zestawienie obrazów Afryki z różnych stuleci. Możesz w swojej prezentacji porównać na przykład Jądro ciemności z bardziej współczesnym utworem. Niezastąpiony w tym wypadku będzie Heban Ryszarda Kapuścińskiego, książka przekraczająca granice tradycyjnego reportażu. To obraz Afryki u progu XXI wieku – kontynentu nękanego wojnami, głodem, epidemiami… Zastanów się, analizując te obydwa teksty, na ile obraz Czarnego Lądu zmienił się w przeciągu przeszło stu lat, bo tyle mniej więcej dzieli te dwie książki. Wnioski nie będą pewnie optymistyczne.

 

Nowatorstwo w prozie XX wieku

Przykład tematu prezentacji
Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw zjawisko zacierania czystości gatunkowej w prozie XX wieku.

Podpowiadamy

Temat o charakterze teoretycznoliterackim, a więc tym samym będzie wymagał operowania określoną terminologią. Musisz się wykazać znajomością podstawowych pojęć, zwłaszcza znajomością gatunków literackich i ich charakterystyką.

Możesz wyjść od ogólnego stwierdzenia, że mniej więcej od początków romantyzmu pisarze przestają dbać o czystość gatunkową, poszukując nowych, ciekawszych rozwiązań artystycznych. Powstają wówczas pierwsze dzieła synkretyczne jako zapowiedź nowego typu literatury. Zrób spostrzeżenie, że to, co w XIX wieku było przejawem rewolucji artystycznej w wieku dwudziestym stało się niemalże normą. Zbierz argumenty, podając konkretne przykłady: Jądro ciemności, Ferdydurke, Ziemia, planeta ludzi, Inny świat, Heban itp. Zanalizuj te utwory pod kątem niejednorodności gatunkowej, czyli wskaż w nich elementy różnych gatunków literackich:

  • Jądro ciemności – wspomnienie, mikropowieść podróżniczo-przygodowa, opowiadanie, nowela, studium psychologiczne;
  • Ferdydurke – pamiętnik, parodia, powiastka filozoficzna, poemat dygresyjny;
  • Ziemia, planeta ludzi – powieść awanturnicza, reportaż, pamiętnik, esej, moralitet, powieść autobiograficzna;
  • Inny świat – pamiętnik, powieść autobiograficzna, studium socjologiczne, esej;
    Heban – reportaż, pamiętnik, powieść.

Zwróć uwagę na żywioł autobiografizmu we współczesnej prozie, nobilitację gatunków z pogranicza literatury i dokumentu. Zastanów się, na ile zjawisko przenikania się gatunków we współczesnej prozie to wynik eksperymentów literackich, a w jakim stopniu uwarunkowane zostało przez doświadczenia XX wieku; wojny, podboje kolonialne, totalitaryzm itp.? Refleksja na ten temat na pewno podniesie wartość Twojej prezentacji.

Zobacz:

Jądro ciemności – Joseph Conrad

Jądro ciemności Josepha Conrada

Joseph Conrad

Charakterystyka Kurtza bohatera Jądra ciemności Conrada