Na podstawie przeczytanego fragmentu i znajomości bohaterów omów motywy postępowania wiejskiej społeczności w stosunku do Jagny.
Wdarli się do chałupy kiej burza, jaże zadygotały ściany, Dominikowa zastąpiła drogę, to ją stratowali, Jędrzych skoczył bronić i w oczymgnienie zrobili z nim to samo, wreszcie Mateusz chciał ich powstrzymać przed komorą i chociaż prał drągiem, chociaż bronił całą mocą, ale nie wyszło i Zdrowaś, już leżał kajś pod ścianą z rozbitym łbem i nieprzytomny. Jagusia była zaparta w alkierzu, a kiej wyrwali drzwi, stała przytulona do ściany i nie broniła się, nie wydała nawet głosu, blada była kiej trup, a w oczach szeroko rozwartych gorzało ponure płomię grozy i śmierci.
Sto rąk wyciągnęło się po nią, sto rąk głodnymi, chciwymi pazurami chyciło ją ze wszystkich stron, wyrwało niby kierz płytko wrośnięty w ziemię i powlekło w opłotki.
– Związać ją, wyrwie się jeszcze i ucieknie – rozrządziła wójtowa.
Na drodze stał już gotowy wóz, nałożony świńskim nawozem po wręby desek i zaprzężony we dwie czarne krowy, rzucili ją na gnój związaną niby barana i ruszyli wśród piekielnego zamętu; urągliwe wyzwiska, śmiechy i przekleństwa posypały się na nią kiej grad po stokroć zabijający (…).
– Poganiaj, Pietrek, prędzej – przynaglali rozglądając się niespokojnie po niebie, przycichli jakoś, szli bezładnie bokami drogi, bo środkiem był srogi piasek, że tylko niekiedy co tam któraś zawziętsza dopadłszy wozu ulżyła se pokrzykując zajadle:
– Ty świnio! ty tłumoku! A do sołdatów, łajdusie zapowietrzony!
– Używałaś, to nażrej się teraz wstydu, posmakuj zgryzoty! – darły się nad nią.
Pietrek, parobek Borynów, któren powoził, bo żaden drugi nie chciał, szedł przy wozie, smagał krowy, a skoro jeno upatrzył porę, szeptał do niej litośnie:
– Już niedaleczko… pomsty za taką krzywdę… ścierpcie ino…
Zaś Jagusia w postronkach, na gnoju, zbita do krwi, w porwanym odzieniu, pohańbiona na wieki, skrzywdzona ponad człowiecze wyrozumienie i nieszczęsna ponad wszystko, leżała jakby już nie słysząc ni czując, co się dzieje dokoła, tylko żywe łzy nieustanną strugą ciekły po jej twarzy posiniaczonej, a niekiedy wzniesła się pierś niby w tym krzyku skamieniałym.
– Prędzej, Pietrek! prędzej! – wołali coraz częściej, rosła w nich bowiem niecierpliwość, jakby opamiętanie, że już prawie w dyrdy dosięgli granicznych kopców pod samym lasem. Podnieśli deski woza i wraz z gnojem jak to ścierwo obmierzłe rzucili, jaże ziemia pod nią jęknęła, padła wznak i nawet się nie poruszyła. Dopadła jej wójtowa i kopnąwszy nogą zawrzeszczała:
– A wrócisz do wsi, to cię zaszczujemy psami! – podniesła jakąś grudę czy kamień i grzmotnęła w nią z całej siły – za krzywdę moich dzieci!
– Za wstyd całej wsi! – biła ją druga.
– Byś sczezła na wieki!
– By cię święta ziemia wyrzuciła!
– Byś zdechła z głodu i pragnienia!
Biły w nią głosy, grudy ziemi, kamienie i przygarście piachu, a ona leżała kiej kłoda, zapatrzona jeno w rozkolebane nad sobą drzewa.
1. Usytuuj dzieło w czasie i epoce
Panoramiczna powieść ukazująca życie chłopów, nagrodzona literacką Nagrodą Nobla w 1924 roku, wydana została w 1909 roku. Akcja rozgrywa się we wsi Lipce, ale daje uniwersalny i ponadczasowy obraz wsi.
2. Co musisz pamiętać o lekturze?
Jagna
- piękna i życzliwa ludziom dziewczyn;
- córka Dominikowe;
- żona najbogatszego gospodarza we wsi – Macieja Boryny, a później wdowa po nim;
- zakochana w Antku, synu Macieja;
- potępiona przez społeczność wsi jako niemoralna rozpustnica;
- wprowadza konflikty na płaszczyźnie moralnej;
- odmienna od reszty mieszkańców wsi, inna niż wszystkie kobiety;
- Jagna jest kością niezgody pomiędzy ojcem a synem, a także innymi bohaterami.
Chłopi
- To niezwykle szczegółowa i barwna panorama społeczno-obyczajowa wsi.
- Zawiera naturalistyczną koncepcję człowieka, która nakazuje traktować go jako integralną część natury.
- Postać Jagny wprowadza konflikty na płaszczyźnie moralnej. Bohaterka łamie prawa ustanowione przez społeczność – płaci za to poniżeniem i wygnaniem.
Omów motywy postępowania wiejskiej społeczności
- Wyjdź od zachowań Jagny, innych od obowiązujących w społeczności.
- Zwróć uwagę na zazdrość innych kobiet.
- Nie zapomnij o tym, że bohaterka „odbierała” mężczyzn innym kobietom.
- Pamiętaj o szczególnie żywym usposobieniu Jagny, jej namiętności i silnym popędzie seksualnym.
- Spróbuj zanalizować, dlaczego miała takie wyjątkowe powodzenie u płci przeciwnej.
- Podkreśl jasno określone zasady współżycia w społeczności Lipiec, które Jagna łamała.
3. Co wyczytasz z przytoczonego tekstu?
- Społeczność wiejska działa w grupie przeciw jednostce.
- Kobietami kierują emocje: chęć zemsty, zazdrość, nienawiść.
- Kobiety widzą w pohańbieniu Jagny sprawiedliwość.
- Pietrek pociesza Jagnę.
- Narrator sytuuje się po stronie bitej Jagusi.
Zobacz: