Czy Bajki Ignacego Krasickiego są nadal aktualne?

I śmiech niekiedy może być nauką,
kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa
(Monachomachia)

Te słowa Ignacego Krasickiego nie pochodzą wprawdzie z „Bajek”, lecz świetnie ukazują siłę broni, jaką jest ośmieszenie. W „Bajkach” śmiech jest groźny, choć nie dotyczy nikogo konkretnego. Autor wyszydza pewne cechy, zachowania, zdarzenia, które, jak się okazuje, dziś także mają miejsce.

Krótkie, jasne, proste a zarazem precyzyjne utwory, jakimi są bajki Ignace­go Krasickiego, dotyczą spraw ludzkich, spraw, które nie zależą od daty, epoki czy mody. Są to np cechy takie jak: chciwość, chytrość, głupota, obłuda. Są to też pojęcia ogólne, takie jak dobro i zło.

Przypomnę niektóre sceny z „Bajek”. Oto w bajce „Malarze” artysta, który ukazuje prawdę – zarabia mało i nie jest ceniony. Drugi, który „upiększa” ludzkie twarze, czyli posługuje się fałszem, narzeka nie na los. W „Filozofie” jest mowa o człowieku, który głosi swoje tezy ateistyczne i ideały, lecz w chwili choroby porzuca je i zwraca się do Boga. Bohaterowie Krasickiego to np dewotka, która modląc się bije służącą za małe przewinienie, szczur, który reprezentuje pychę, próżność i zarozumialstwo, i inne postacie. Bajka „Jagnię i wilcy” ukazuje, że na świecie panuje prawo siły. Inne utwory ośmie­szają głupotę, pychę, fanatyzm religijny. Czy są to cechy i pojęcia, które dziś już nie istnieją? Niestety! Nadal pokutuje fałszywa wiara, okrucieństwo, zmienność ideałów, zazdrość. Nie należy jednak popadać w pesymizm. Ponie­waż bajki zbudowane są na zasadzie przeciwieństw, zawierają także wizję odmiennego, dobrego świata. Możemy znaleźć w „Bajkach” mądrość, dobro, przyjaźń, rozwagę. Reprezentują je takie postacie jak: Mądry lub Piotr – uczciwy malarz, czy stary czyżyk Te pozytywne pojęcia także istnieją jeszcze dziś i stanowią wzór postępowania. Ignacy Krasicki ostrzega nas jednak przed przesadą, zarówno w dobrym jak w złym. Oto bajki: „Groch przy dro­dze” czy „Rolnik” – przesada bohaterów doprowadza ich do klęski. Autor naucza nas wprost:

Niech się miary trzymają i starty, i młodzi
i ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi.
(Groch przy drodze)

Nauka ta nadal jest prawdziwa. W aktualności „Bajek”, w tym, że współ­czesny czytelnik także może się z nich czegoś nauczyć, że razem z autorem może wyśmiać zło – upatruję największą ich wartość.

Zobacz:

 

Bajki Krasickiego – przegląd

Sformułuj morały bajek Ignacego Krasickiego. Jaką wartość mają we współczesnej rzeczywistości?

Kim są bohaterowie bajek Ignacego Krasickiego? Na jakiej zasadzie są dobierani w pary? Omów kompozycję bajek.