Obrona Sokratesa to przydatny tekst do następujących tematów:
- Jednostka i społeczeństwo
- Autorytet
- Literackie wizerunki nauczycieli
- Moralność, etyka
- Biografia wybitnej jednostki jako materiał literacki
- Wierność ideałom
- Wartości życia
- Człowiek wobec śmierci
- Gatunki literatury publicystycznej
- Literackie portrety wielkich mówców
- Problem poznania
- Koncepcje szczęścia
- Ironia, żart, szyderstwo
Wskazówki i komentarze
Jednostka i społeczeństwo
Przykład tematu:
Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw konflikt między wybitną jednostką a społeczeństwem. Dokonaj analizy porównawczej.
Podpowiadamy
Temat został zawężony do ukazania tylko jednego typu relacji między wybitną osobą a resztą społeczeństwa. Zauważ, że jeśli chodzi o dobór postaci, to można zarówno posłużyć się przykładami bohaterów literackich, jak i autentycznych postaci, byle tylko zostały upamiętnione w literaturze. Te ostatnie w dużo większym stopniu uwiarygodnią Twoją prezentację, a więc tym samym warto się do nich odwołać, tym bardziej że przykładów jest wiele.
Zauważ, że historia Sokratesa i jego proces przypomina pod wieloma względami historię Chrystusa. Nawet bohaterowie są w dużej mierze do siebie podobni: obydwaj byli wzorami ludzi poświęcających się głoszeniu prawd etycznych, obydwaj opanowali mistrzowsko sztukę prowadzenia rozmowy, obydwaj mieli odwagę krytykować władzę i zachowali czystość moralną do ostatniej chwili swego życia. Odrzuceni i znienawidzeni przez społeczeństwo za wierność przekonaniom zapłacili życiem. To mogłoby być ciekawe zestawienie.
Aby uniknąć jednostronnego potraktowania tematu, szukaj również innych przykładów postaci skłóconych ze światem. Ciekawym materiałem do tej prezentacji byłby bohater romantyczny, na przykład Giaur, Werter, Gustaw z IV cz. Dziadów lub inni. Zauważ zasadniczą różnicę między nimi a Sokratesem czy Chrystusem. Bohaterowie romantyczni popadali w konflikt ze światem, bo łamali jego prawa, negowali zasadność istnienia konwencji obyczajowych i społecznych, działali często poza normami moralnymi. Sokrates przeciwnie, walczył o ład społeczny, mówił o potrzebie pielęgnowania w sobie wyższych wartości moralnych. Wyciągnij z tego faktu odpowiedni wniosek. Zwróć uwagę na cenę, jaką płacą wszyscy za swoją niezależność.
Moralność, etyka
Przykład tematu:
Na podstawie utworów z dwóch wybranych epok literackich udowodnij, że temat cnoty jest wciąż ciekawym przedmiotem rozważań dla artystów i filozofów.
Podpowiadamy
Temat dotyczy podstawowego pojęcia z dziedziny etyki. Jako jeden z pierwszych mówił o niej właśnie Sokrates i w głównej mierze była ona tematem rozważań starożytnych filozofów. Musisz ograniczyć się do dwóch epok, a więc bez wątpienia wybierzesz starożytność. Omów w tym miejscu koncepcję sokratejską i w tym celu wykorzystaj właśnie Obronę Sokratesa. Przypomnij sobie, z czym filozof utożsamiał cnotę. Nawiąż również do kontynuatorów Sokratesa, przede wszystkim Platona, który mówił o czterech podstawowych cnotach – to mądrość, męstwo, umiarkowanie i sprawiedliwość. Zwróć uwagę, że koncepcja ta została przyjęta przez chrześcijaństwo.
Kluczowy punkt prezentacji to wybór drugiej epoki. Pamiętaj, że musisz umieć uzasadnić, czym kierowałeś się, dokonując właśnie takiego, a nie innego wyboru. Komisja często o to pyta. Więc może renesans, bo to kontynuacja antyku. Znajdziesz rozważania o cnocie u Reja i u Kochanowskiego. Nie zapomnij o Pieśni XII mistrza z Czarnolasu zwanej przecież Pieśnią o cnocie. Jeśli chcesz zbudować ambitniejszą prezentację, to zasadnym będzie przywołanie również Wykładu cnoty tegoż samego autora. Zaznacz w prezentacji wpływ myślenia starożytnych na twórców renesansu.
Inny pomysł na zestawienie to na przykład czasy współczesne. Wybierając dwie tak czasowo skrajne epoki, w sposób przekonujący udowodnisz, że temat cnoty jest nośny w literaturze, więc może warto? Gdzie szukać przykładów? Chyba najlepiej u Herberta, tym bardziej że związki poety z kulturą antyczną są bardzo silne. Głównym tekstem, do którego trzeba by się odwołać, jest wiersz Pan Cogito o cnocie. Sięgnij także do Przesłania Pana Cogito, wiersza Dlaczego klasycy. Tam też znajdziesz potrzebny materiał. A gdybyś chciał przy okazji udowodnić, że współcześni filozofowie nie zapominają także o refleksji nad wartością cnoty, to zacytuj Mini-eseje o maxi-sprawach Leszka Kołakowskiego.
Zobacz: