Pochodzenie języka polskiego
Na kształtowanie się różnych języków miały wpływ takie czynniki, jak
- rozpad wielkich wspólnot,
- wędrówki ludów,
- uwarunkowania geograficzne (np. góry czy bagna oddzielające tereny różnych plemion).
Etapy kształtowania się polszczyzny
- Język praindoeuropejski, którym posługiwała się wspólnota praindoeuropejska, żyjąca ok. 3000 lat p.n.e. nad dolną Wołgą. Z czasem nastąpił jej rozpad, a wędrujące plemiona, szukające lepszych warunków życia, zasiedliły Europę i część Azji. Właśnie pochodzenie od jakiegoś wspólnego prajęzyka tłumaczy podobieństwa między niektórymi wyrazami polskimi i np. angielskimi czy niemieckimi (por. woda, water, wasser), a nawet formami z łaciny, greki czy języków Indii.
- Język prasłowiański, którego używała wspólnota prasłowiańska, istniejąca między III w. p.n.e. a III w. n.e. Później miał miejsce kilkusetletni okres wędrówek, a w jego wyniku wyodrębniały się pomniejsze grupy językowe.
- Kształtowanie się państwa polskiego (od ok. IX wieku).
Miejsce polszczyzny wśród języków słowiańskich
W wyniku rozpadu wspólnoty prasłowiańskiej powstały trzy wyraźne grupy:
- języki wschodniosłowiańskie: rosyjski, białoruski, ukraiński,
- języki południowosłowiańskie: bułgarski, serbski, chorwacki, słoweński, macedoński,
- języki zachodniosłowiańskie: polski, czeski, słowacki, górnołużycki, dolnołużycki, dialekty połabskie i pomorskie (dziś już nieistniejące).
Uwaga
- Ważnymi dla powstania języka polskiego wydarzeniami były zjednoczenie plemion przez Mieszka I oraz przyjęcie chrześcijaństwa (966 r.). Scalanie plemion w jedno państwo było długotrwałym procesem i wiązało się z ujednoliceniem gwar, jakimi te grupy etniczne wcześniej się porozumiewały. Zdaniem językoznawców największe podobieństwa były między językami Polan, Ślężan i Wiślan i właśnie te gwary są uznawane za „właściwą pierwotną Polskę językową”. Początkowo polski pozostawał długo językiem mówionym, polszczyzna literacka zaczęła się kształtować dopiero w XV wieku.
- Wciąż widoczne są podobieństwa pomiędzy językami wywodzącymi się z prasłowiańskiego, co tłumaczy pewną łatwość porozumiewania się z przedstawicielami innych narodów słowiańskich (najwięcej wspólnego ma polski z językami Czechów czy Słowaków).
Zobacz:
1. Do jakiej grupy językowej należy język polski? Wymień języki najbliżej z nim spokrewnione.