Rastignac i Raskolnikow – charakterystyka porównawcza.
Zdawać by się mogło, że niewiele ich łączy. Tu Paryż, tam Petersburg. Tu pęd do kariery, tam filozoficzne odrzucenie norm społecznych. Tu spryt, tam bunt. W rzeczywistości jednak obu panów łączy całkiem sporo.
Obaj są przystojnymi, dość wysokimi brunetami o jasnej, bladej karnacji. Na początku powieści strój codzienny Rastignaca to znoszone ubranie kiepskiego gatunku. Strój Raskolnikowa jest podobny, lecz zdaje się jeszcze bardziej znoszony. Zarówno Dostojewski, jak i Balzak kładą spory nacisk na pochodzenie społeczne swych bohaterów. Obaj młodzieńcy wywodzą się ze zubożałych, bardzo podupadłych rodów szlacheckich. W przeciwieństwie do Raskolnikowa Rastignac ma jednak bogatych i ustosunkowanych krewnych w stolicy. Do wielkich miast obydwaj przyjeżdżają, by studiować. Obydwaj też wybierają prawo. Dla zubożałego szlachcica jest to w XIX w. kierunek dający największe szanse na wybicie się, zrobienie kariery, otwierający drogę do wyższych urzędów i sporych dochodów. Raskolnikow i Rastignac są więc jednocześnie ofiarami ubożenia szlachty i jednymi z pierwszych przedstawicieli rodzącej się nowej grupy społecznej – inteligencji.
Ich usposobienie w początkach pobytu w stolicach także wydaje się podobne. Obaj są idealistami. Ich idealizm wywodzi się ze światopoglądu romantycznego. Obaj wierzą w możliwość wybicia się dzięki własnej wartości i rozumowi. Mają podstawy, by tak sądzić – są wybitnie uzdolnieni i niezwykle inteligentni. Cóż z tego jednak, gdy brakuje im środków finansowych. Ich rozczarowanie co do możliwości zrobienia kariery dzięki pracy i rozumowi ma właśnie podłoże ekonomiczne. Okazuje się, że nawet wspaniałe zdolności niewiele znaczą w porównaniu z potęgą pieniędzy i znajomości. Obaj więc decydują się je zdobyć. I tu ich drogi zaczynają się rozchodzić.
Rastignacowi pomagają koneksje ciotki. Jej list polecający otwiera mu drogę na paryskie salony. Z początku jest olśniony tym, co poznaje. Po jakimś czasie jednak orientuje się, że nawet wielki świat po bliższym poznaniu nie wygląda zbyt różowo. Poznając jego brudne tajemnice, Rastignac rozpoczyna swoją grę ze złem. W dodatku na horyzoncie pojawia się przestępca Vautrin, który oferuje mu nieograniczone możliwości w zamian za współpracę. Rastignac i jemu nie potrafi zdecydowanie odmówić… Raskolnikow z kolei szuka początkowo oparcia we własnym intelekcie. Buduje mroczną filozofię, w myśl której jednostce wybitnej nic i nikt nie może stanąć na drodze. Zagłębiając się w myślowe konstrukcje, dochodzi do projektu popełnienia zbrodni. Tu pojawia się istotna różnica w stosunku do bohatera Balzaca. Raskolnikow bowiem, choć zabrzmieć to może dziwnie, pozostaje idealistą. Głęboko i prawdziwie wierzy w swoją koncepcję – jest autentycznie przekonany, że mordując lichwiarkę, robi coś w rodzaju dobrego uczynku. Rastignac, choć nikogo nie zabija, jest znacznie większym oportunistą – godzi się na kolejne dwuznaczne moralnie kroki, jego wybory są konformistyczne i połowiczne. Nie zmienia to jednak faktu, że „pozycje wyjściowe” obu bohaterów są uderzająco podobne. Dopiero później ich losy potoczą się zupełnie inaczej.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-z-literatury-xx-wieku-c234-praca-domowa-w-liceum/dokonaj-charakterystyki-rodiona-raskolnikowa
Przedstaw postać Raskolnikowa – bohatera powieści Dostojewskiego Zbrodnia i kara
Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski. Na czym polega uniwersalna wymowa powieści?
Co to znaczy, że Zbrodnia i kara jest dziełem realizmu psychologicznego?