Działanie czy kontemplowanie świata. Które z zachowań i postaw bohaterów są ci bliższe. Dlaczego.

Temat bardzo przyjemny, daje duży wybór, zauważmy, że nie dzieła będziemy wymieniać, nie poglądy pisarzy, lecz postawy bohaterów literackich.

Wstęp

Teza własna, odpowiedź na pytanie tematu. Praca będzie uzasadniać poglądy autora.
Dwie tezy:

  1. działanie, bo…
  2. kontemplacja, bo…

Praca byłaby dwuczęściowa – obie części dowodzące tezy. Poglądy własne – dopiero w zakończeniu – jako wynik porównania.

Lista lektur

  • Sofokles – Antygona
  • Szekspir – Hamlet
  • Goethe – Faust
  • S. Wyspiański – Wesele
  • Mickiewicz – Dziady, Konrad Wallenrod
  • Słowacki – Kordian
  • Żeromski – Ludzie bezdomni
  • Leśmian – Dziewczyna
  • Nałkowska – Granica
  • Mrożek – Tango
  • G. Grass – Blaszany bębenek
  • Różewicz – Kartoteka

 

Konspekt

Uwaga!
Temat przeciwstawia aktywność, działanie – kontemplacji, nie zaś gnuśnej bierności. Postawa kontemplacji, to odrzucenie czynu, ale obserwacja, analiza, refleksja. Trzeba tu troszeczkę uważać, aby nie popaść w przeciwstawienia typu: jeden walczy o naprawę świata, drugi mu się poddał – jak choćby Zbyszek Dulski albo Ziembiewicz. Przegrana to co innego niż kontemplacja. Niemniej bierną postawę dekadentów możemy uznać za swoisty program, za ideową postawę wobec świata, w pewnej mierze też bohaterów antyteatru – Kartoteki Różewicza czy dramatów Becketta. Jak widać postaci działających, aktywnych jest więcej: wszyscy idealiści, uparcie broniący swoich zasad (Antygona, Judym, Artur), bohaterowie romantyczni itd… Cóż – bohater był do niedawna głównym motorem akcji, jego działanie stanowiło o dynamice utworu. Dopiero antybohater pokazał, że wcale tak być nie musi. Jak ich dobrać? Znów bowiem kluczem są prezentacje bohaterów literackich. Chyba tak, żeby zestawienia obejmowały jak najwięcej możliwych wariantów. Np.:

  • Hamlet (on woli kontemplować!) – bohater romantyczny (człowiek czynu) – dekadent (kontempluje) – Artur z Tanga. Zauważ, że aktywny bohater wcale nie zawsze wygrywa!
  • Pochwała aktywności: Faust Goethego, Antygona Sofoklesa, Judym Żeromskiego, bohaterowie Dziewczyny Bolesława Leśmiana

Programowa bezczynność: Oskar Matzerath z Blaszanego bębenka (na widok świata dorosłych decyduje się przestać rosnąć), Bohater Kartoteki Różewicza (po katastrofie II wojny przyjmuje pozycję horyzontalną), dekadent (bierny z założenia).

Przypuszczalnie osoby decydujące się na taki temat głosić będą pochwałę aktywności, warto jednak pamiętać, że teoria o bezradności jednostki ludzkiej, o tym, że lepiej przybrać pozycję widza też ma swoje argumenty. Wyrafinowanych kontemplujących szukać należy wśród filozofów i artystów. Do nich należy Petroniusz (Quo vadis) czy Poeta (Wesele), czy doktor Schuman z Lalki.

Zakończenie:

  • ,,Mój bohater” – próba skonstruowania abstrakcyjnej postaci literackiej i jej postawy wobec świata według własnych wymagań.
  • Jeśli powyższe rozważania potraktować jak konkurs… Kto z bohaterów zasługuje na pierwsze miejsce w twojej hierarchii
  • Cytatem Żeromskiego:
    ,,Wszelkie słowo w istocie swej jest czcze i próżne. Nawet słowo najgenialniejszych poetów. (…) Wielkimi są tylko czyny (…) Toteż życie bez wielkiego czynu jest nędzą i głupstwem. Takież życie przepędza kuna, pies, motyl”.
    Ludzie bezdomni