Opowieść wigilijna na lekcji

Czas i miejsce akcji

XIX wiek, Wigilia Bożego Narodzenia.
To mogło wydarzyć się tylko w Wigilię!
To najbardziej niezwykła noc w roku. Zwierzęta mogą mówić ludzkim głosem, marzenie wypowiedziane w taką noc musi się spełnić. Przed rozpoczęciem wieczerzy wigilijnej trzeba zakończyć spory, spłacić długi. Panuje radosne oczekiwanie na coś niezwykłego. W Wigilię nie można być samotnym, to najbardziej rodzinny dzień w ciągu całego roku.
Według ludowych wierzeń w tę noc duchy nawiązują kontakt ze światem żywych – to przekonanie wykorzystał Dickens w swej opowieści.

Ile dni trwa akcja?
Duch Marleya zapowiedział Scrooge’owi, że duchy będą pojawiać się przez trzy kolejne noce. Gdyby tak faktycznie było, akcja trwałaby cztery dni (właściwie noce – noc Marleya i trzy noce duchów). Ale gdy Scrooge budzi się po wizycie ostatniego ducha, z radością zauważa, że jest Boże Narodzenie! A więc minęła tylko jedna noc. Cóż, duchy potrafią takie rzeczy…

Miejsce akcji
Londyn, a także rodzinne miasteczko Scrooge’a, osady górników, latarnia morska, statek.

Gatunek literacki

Dickens nazwał swój utwór opowieścią (w dosłownym tłumaczeniu – pieśń, kolęda). Ale można go również określić jako przypowieść (parabolę) – bo przedstawieni bohaterowie są wzorcowi, stanowią uniwersalne przykłady zachowań (Scrooge – skąpiec, Bob Cratchit – poczciwy biedak, Fred – optymista).

 

Wydarzenia w skrócie

Wigilijny dzień

• a) wizyta Freda w kantorze Scrooge’a
• b) radość Boba Cratchita z powodu zbliżającego się świątecznego wieczoru
• c) wizyta kwestarzy, niegrzeczna reakcja Scrooge’a
• d) odpędzenie kolędnika

Powrót do domu

• a) przerażający wizerunek Marleya na kołatce domu Scrooge’a
• b) pojawienie się ducha Marleya
• c) ostrzeżenie ducha, zapowiedź wizyty kolejnych duchów

Wizyta Ducha Wigilijnej Przeszłości

Wędrówka w przeszłość z Duchem Wigilijnej Przeszłości

• a) wizyta w szkole Scrooge’a
• b) spotkanie z siostrą Fanny
• c) wizyta w sklepie, w którym Scrooge odbywał praktyki
• d) rozstanie z narzeczoną
• e) widok narzeczonej po latach jako szczęśliwej żony i matki

Wędrówka z Duchem Tegorocznego Bożego Narodzenia

• a) wędrówka po ulicach Londynu, świąteczne zakupy mieszkańców
• b) dom Boba Cratchita
• c) lot nad osadami górników i statkiem
• d) zabawy w domu Freda
• e) rozstanie z duchem, przerażający widok dwojga potwornych dzieci– Ciemnoty i Nędzy

Wędrówka z Duchem Przyszłych Wigilii

• a) wizyta na londyńskiej giełdzie
• b) widok posługaczki, praczki i przedsiębiorcy pogrzebowego dzielących łupy po nieboszczyku
• c) rodzina Boba Cratchita opłakująca śmierć małego Tima
• d) wizyta na cmentarzu przy grobowcu Scrooge’a
• e) przerażenie Scrooge’a, szczera obietnica poprawy zachowania

Zmiana w zachowaniu Scrooge’a, wielka radość z powodu otrzymania szansy poprawy

• a) kupienie dla rodziny Cratchitów ogromnego indyka
• b) spacer po Londynie, serdeczne rozmowy z ludźmi, rozdawanie jałmużny żebrakom
• c) podwyższenie pensji Bobowi

Jakie znaczenie ma noc wigilijna dla wymowy powieści?

Noc wigilijna jest zdecydowanie najbardziej magiczna spośród wszystkich nocy. Pierwszeństwo mają takie wartości jak miłość, rodzina, dobroć. Kariera, pieniądze, władza – to się nie liczy. Ludzie samotni właśnie w Wigilię najmocniej odczuwają swoją samotność. To czas wspomnień, okazywania sobie życzliwości. Jeśli Scrooge miał się zmienić, mogło to nastąpić tylko w Wigilię.

 

Treść utworu (streszczenie)

Ebenezer Scrooge po śmierci swego wspólnika Jakuba Marleya nadal prowadzi spółkę „Scrooge i Marley”, nie zmieniając jej nazwy, by nie stracić klientów. Siedem lat po śmierci przyjaciela w wigilię Bożego Narodzenia siedzi do późna w kantorze i arogancko zbywa swego siostrzeńca, życzliwego i radosnego Freda, który przychodzi złożyć mu życzenia i zaprosić na świąteczny obiad. Zbywa też ludzi z towarzystwa dobroczynnego i stanowczo odmawia im świątecznego datku, mimo iż jest bardzo zamożnym człowiekiem. Pomocnikowi wypomina, że Boże Narodzenie będzie dniem wolnym i chce potrącić mu za ten dzień wynagrodzenie, żąda również wcześniejszego przyjścia do pracy po świętach.

Po powrocie do domu zaczyna doświadczać dziwnych rzeczy – w jego mieszkaniu pojawia się duch zmarłego wspólnika i, ciągnąc za sobą ciężkie łańcuchy, opowiada o swym strasznym losie, jaki spotkał go po śmierci za zajmowanie się jedynie sprawami sklepu i niewrażliwość na losy innych. Zapowiada nadejście innych duchów.

Następuje zaburzenie czasu i o pierwszej w nocy pojawia się pierwsza z zapowiadanych zjaw – duch wigilijnej przeszłości. Przypomina skąpcowi rodzinną wieś, samotną wigilię i cudowne chwile spędzane w domu z siostrą, a potem ze znajomymi, wreszcie rozstanie z narzeczoną, która zostawiła go, bo zaniedbywał miłość na rzecz pieniędzy; widmo pokazuje też obecny stosunek kobiety do Scrooge’a: w jej domu mówi się o nim… Szczur.

Druga zjawa jest duchem tegorocznego Bożego Narodzenia i pokazuje wszystkie jego uroki: ubogą, ale cudowną ucztę w domu Cratchita i jego małżonki oraz dzieci; jednocześnie Scrooge dowiaduje się, że pogodny, grzeczny, ale słaby synek jego buchaltera, Tiny Tim, w przyszłe święta nie będzie już żył. Scrooge widzi też radosne wigilie prostych obcych ludzi: marynarzy, górników, wreszcie wigilijne przyjęcie w domu siostrzeńca Freda i los chorych, ubogich, mieszkańców przytułków.

Ostatni duch przyszłego Bożego Narodzenia pokazuje mu żałobę w domu Cratchita po śmierci chorego synka i samotną, upokarzającą śmierć samego Scrooge’a, opuszczonego przez wszystkich, umierającego wśród nieżyczliwych mu obcych ubogich ludzi, nienawidzących go i rozkradających jego rzeczy.

Poruszony wizytą zjaw skąpiec budzi się i orientuje, że nie zmarnował jeszcze tych świąt, które wskutek tajemniczych zaburzeń czasu nadal trwają. Nie marnuje więc ani chwili i postanawia, że jeszcze w to Boże Narodzenie musi odmienić swe życie. I odmienia!

 

Zasadniczy temat utworu: przemiana głównego bohatera

Charakterystyka Scrooge’a przed przemianą

Zamożny, stary kupiec o nieprzyjemnym wyglądzie i jeszcze bardziej odstręczającym sposobie bycia, starzec o ostrych rysach i długim nosie, pomarszczony, chód sztywny, oczy zaczerwienione, sine usta.

Chciwy, skąpy, skryty, przebiegły, „zamknięty w sobie i milczący jak ostryga”, nielubiany zarówno przez bliskich (żona jego pracownika), jak i obcych, stary kawaler, sobek, sknera, niewrażliwy na los innych, niepotrafiący ze swych pieniędzy korzystać ani wspierać nimi bliźnich.

Odmawia datku towarzystwu dobroczynnemu, którego przedstawiciele odwiedzają go przed świętami. Mało tego, własnemu pracownikowi wydziela głodową pensję, mimo iż wie, że Bobowi Cratchitowi nie wystarcza ona na wyżywienie rodziny i leczenie ciężko chorego synka. Żałuje pracownikowi nawet węgla na ogrzanie się w czasie pracy, Bob nie ma też wystarczającej ilości pieniędzy, by kupić sobie zimowe okrycie. Ebenezer Scrooge jest wobec swego pracownika nadmiernie surowy, tępi go za każde, minimalne nawet, spóźnienie, żałuje mu także dnia wolnego na święta.

Scrooge’a nie obchodzi nawet los siostrzeńca Freda – syna bliskiej niegdyś Ebenezerowi siostry. Fred ma troski materialne, bo prawdopodobnie popełnił mezalians. Scrooge nie rozumie ani jego decyzji o założeniu rodziny, ani radosnego usposobienia. Życzliwe gesty ze strony Freda i jego żony, takie jak życzenia i zaproszenie na świąteczny obiad, zdziwaczały wuj traktuje z wyniosłą pogardą – uważa, że biedak z małym stanem konta nie powinien w ogóle cieszyć się ze świąt. Zresztą, Scrooge w ogóle Boże Narodzenie uważa za głupotę i ekstrawagancję przynoszącą szkody w pracy. Nie świętuje, wigilię spędza sam, nie dba o uczucia rodzinne, szacunek pracownika ani o pamięć zmarłego przed siedmiu już laty wspólnika i przyjaciela, Jakuba.

Sam, skupiony jedynie na pracy i sprawach materialnych, także nie korzysta z życia, mieszka w ponurym, źle oświetlonym i źle ogrzanym domu, jada byle co.

Nie zna uczucia miłości, narzeczona zerwała z nim, gdy zaczął zbytnio skupiać się na sprawach materialnych, dla rodziny, znajomych, a tym bardziej dla obcych – nie ma serca. Nie dopuszcza do siebie myśli, że mógłby żyć inaczej.

Jednym zdaniem: Scrooge to skąpiec, sknera, niewrażliwy dziwak obojętny na los innych.

Charakterystyka Scrooge’a po przemianie

Starzec, przerażony pojawieniem się ducha wspólnika i trzech innych zjaw, postanawia się zmienić i odtąd zachowywać tak, by nie spełniła się wizja przyszłości pokazana mu przez ostatnie z widm (samotna śmierć w gronie nieżyczliwych, obcych ludzi, rozkradających jego majątek, radość innych z tego zgonu, powtarzanie złej opinii o sknerze nawet po jego zgonie, niechęć do udziału w jego pogrzebie – uczestnictwo brane pod uwagę jedynie z uwagi na stypę, pochówek w ubogiej odzieży, bo lepszą ukradziono, ograbienie mieszkania, radość dłużników).

Kupiec postanawia naprawić swoje życie, odtąd chce być inaczej postrzegany przez ludzi. Staje się człowiekiem uśmiechniętym, radosnym, hojnym i otwartym na potrzeby innych. Chętnie, jak nigdy, obchodzi Boże Narodzenie.

Pierwszym krokiem świadczącym o jego przemianie jest kupienie ogromnego indyka dla rodziny ubogiego pracownika oraz wysłanie go dorożką, by wynagrodzony sowicie posłaniec transportujący mięso nie zmęczył się. Kolejnymi krokami są: radosne witanie i pozdrawianie innych ludzi na świątecznym spacerze, hojny datek na cele dobroczynne, odwiedziny u siostrzeńca i jego żony oraz wspólny świąteczny obiad, a także podwyżka dla pracownika i wsparcie finansowe jego chorego synka, wreszcie zezwolenie Bobowi na godziwe ogrzewanie pomieszczenia, w którym pracuje.

Jednym zdaniem: Scrooge staje się dobroczyńcą, filantropem, hojnym, wrażliwym i bardzo hołdującym tradycji.

 

Przed wizytą duchów…

Ebenezer Scrooge jest paskudnym typem. Nieprzyzwoicie bogaty, wcale nie korzysta ze swoich pieniędzy. Dorobił się, wykorzystując ciężką sytuację innych (np. pożyczając pieniądze na bardzo wysoki procent). Robił to bez litości – nie odpuścił żadnemu dłużnikowi. Nie miał żadnych przyjaciół, jego wspólnik zmarł siedem lat wcześniej. Wszystkie dni Scrooge’a wyglądają tak samo – praca w kantorze, bardzo skromny posiłek, samotny wieczór w wielkim domu. Scrooge gardzi biednymi ludźmi, uważa, że lepiej by było, gdyby nie żyli.

Dlaczego Scrooge tak nienawidzi świąt?

• Bo w ten dzień pieniądze tracą swą moc. Liczy się miłość, rodzina. A tego Scrooge nie miał.
• Bo w dzieciństwie został bardzo skrzywdzony – ojciec go odrzucił. A czas świąt przypomina te bolesne chwile.
• Bo w czasie świąt ujawniają się takie uczucia, których Scrooge nie rozumiał – dobroć, radość, współczucie.

Po wizycie duchów…

Scrooge jest zupełnie inny. Pieniądze przeznacza na pomoc najuboższym, pokrywa koszt leczenia Małego Tima. Nawiązuje kontakt z siostrzeńcem, podwyższa pensję swemu pracownikowi. Jest życzliwy, szczęśliwy. Choć niektórzy uznają go za dziwaka.

Przemiana możliwa

Spowodował ją silny wstrząs psychiczny. Przyczyną wstrząsu psychicznego były:

• Spotkanie z duchami, ingerencja sił pozaziemskich w poukładane życie realistycznie nastawionego do życia skąpca, sknery.
• Przejęcie się tragicznym losem zmarłego wspólnika Marleya i strach przed takim samym okrutnym losem po śmierci.
• Zobaczenie wizji własnej śmierci – samotnej, niegodnej, przynoszącej radość innym.
• Możliwość oglądania reakcji innych na postępowanie Scrooge’a (tak go nienawidzili, że nawet jego śmierć nie skłoniła ich do współczucia).
• Wzruszenie wspomnieniami przeszłości (dawne radosne wigilie, z siostrą, z przyjaciółmi, wspomnienie narzeczonej).
• Wzruszenie losem dobrego niewinnego dziecka, któremu groziła śmierć.
• Atmosfera Bożego Narodzenia.

Czy Scrooge faktycznie zmienił się, czy tylko przestraszył?

Przestraszył się?

• Każdy by się przestraszył, gdyby go odwiedziły duchy. Zwłaszcza ostatni – mówiący o zbliżającej się śmierci. Pod wpływem takich przeżyć można obiecać wszystko.
• Nie mamy pewności, jak zachowywał się Scrooge w przyszłości. Może tylko na początku rozdawał pieniądze, a później znowu był skąpcem? Może zapomniał o swoich obietnicach i wrócił do dawnego trybu życia?
• Poranną radość Scrooge’a w dzień Bożego Narodzenia można rozumieć jak ulgę, a nie szczęście z powodu rozpoczęcia nowego życia. Scrooge był szczęśliwy, że żyje, a wizje duchów potraktował jako senny koszmar.

Zmienił się?

• Scrooge po wizycie duchów zachowuje się tak, jakby faktycznie postanowił się zmienić – staje się uprzejmy, życzliwy, i to nie tylko na pokaz.
• Zrozumiał, że każdy człowiek ma tylko jedną szansę na zmianę swego losu – on zrozumiał ostrzeżenie dane mu przez duchy i swojej szansy nie zmarnował.
• Przemiana Scrooge’a następowała stopniowo – już wędrówka z pierwszym duchem ujawnia, że Scrooge jest wrażliwym człowiekiem. Być może, zmieniłby się on nawet bez odwiedzin kolejnych duchów.
• Spełnianie dobrych uczynków traktuje jak przyjemność, a nie pokutę. Zupełnie nie przejmuje się tym, że swym dawnym znajomym może wydawać się śmieszny.

Czyli jedno i drugie. Gdyby nie strach, przemiana Scrooge’a nie dokonałaby się. Trzeba było solidnego wstrząsu, aby przemówić do tak zatwardziałego egoisty.

 

Co było główną winą Scrooge’a?

Możliwe wnioski

• Niewrażliwość na los bliskich nawet ludzi.
• Zamknięcie się na sprawy innych, odcięcie od świata, izolacja.
• Ograniczenie się do spraw materialnych, własnych interesów, spraw kantoru, zaniedbanie spraw duchowych.
• Egoizm.
• Brak kontaktu z rodziną.
• Brak pamięci o zmarłych (przyjaciel, siostra).
• Nieobchodzenie świąt Bożego Narodzenia, lekceważenie ich.

Uwaga! Utwór Dickensa ma charakter dydaktyczny, tzn. poucza czytelnika.

• Skłania go do godnego obchodzenia Bożego Narodzenia, a przede wszystkim do życia w zgodzie z innymi, wczuwania się w ich problemy i pomocy bliźnim.
• W utworze wyraźnie ujawnia się atmosfera Bożego Narodzenia – świąt rodzinnych, skłaniających do podsumowań, integrowania się z innymi, czynienia czegoś dla innych, nie tylko bliskich.

 

Kontrasty

Kontrast między bohaterami

Scrooge
Skąpy, zamknięty w sobie, gardzący ludźmi, cynicznie nastawiony do życia, myślący tylko o pieniądzach, samotny, bez przyjaciół.

Fred
Otoczony przyjaciółmi, pogodny, dusza towarzystwa, uprzejmy wobec wszystkich ludzi (stosunek do Boba), życzliwy nawet w stosunku do niemiłego Scrooge’a.

Scrooge
Bogaty, ale samotny. Nie ma powodów do zmartwień, jednak nigdy nie jest wesoły.

Bob Cratchit
Biedny, ale otoczony kochającymi go bliskimi. Musi utrzymać liczną rodzinę (w tym ciężko chorego syna), ale nie brak mu pogody ducha.

 

Skontrastowany jest także wygląd domów

• Scrooge’a
  Ogromny, pusty dom (schody są tak szerokie, że „dałoby się po nich wciągnąć karawan”). Pogrążony w ciemnościach, bo „ciemność jest tania” – Scrooge oszczędzał nawet na niezbędnym oświetleniu.
• Boba
  Małe, bardzo skromne mieszkanie w ubogiej dzielnicy Londynu. Czyste, ciepłe i przytulne.

Postacie drugoplanowe, które zostały skontrastowane z osobą Ebenezera Scrooge’a.

Fred – siostrzeniec Ebenezera, jedyny syn jego nieżyjącej siostry Fanny. Fred, mimo iż nie jest zamożny, jest szczęśliwy. Otoczony grupą przyjaciół, uważany za prawdziwą duszę towarzystwa. Wielokrotnie próbował namówić swojego wuja do zmiany zachowania. W Wigilię pojawia się w kantorze Scrooge’a, aby złożyć mu życzenia i zaprosić na świąteczny obiad. Scrooge odrzuca zaproszenie i drwi z dobrego humoru Freda.

Bob Cratchit – całkowite przeciwieństwo Scrooge’a. Nie uskarża się na swój los, choć z pewnością nie jest mu łatwo. Ze skromnej pensyjki musi utrzymać rodzinę. Ma ciężko chorego syna. Nie może zapewnić swoim bliskim takich świąt, o jakich by marzyli. Ale w domu Boba panuje miłość i atmosfera zupełnie odmienna od tej, która jest w zimnym, nieprzytulnym mieszkaniu Scrooge’a.

 

Duchy

Duch Jakuba Marleya
– zmarłego przed siedmiu laty wspólnika Scrooge’a. Skazany na wieczną tułaczkę za swój egoizm i skąpstwo.

• Wygląd ducha
  Blady, ma zmierzwione włosy, wieje od niego chłodem. I oczywiście przeraźliwie jęczy. Wlecze za sobą ciężki łańcuch. Ale ten łańcuch jest wykonany z metalowych kas, ksiąg, kluczy, sakiewek wypełnionych pieniędzmi.

• Powód wizyty
  Chciał ostrzec Scrooge’a i uchronić go przed pośmiertną męką. Jeżeli Scrooge nie zmieni swego postępowania, czeka go równie surowa kara jak Marleya: Przyszedłem, aby cię ostrzec i zawiadomić, że możesz jeszcze uniknąć swego losu.
  Zapowiada też Scrooge’owi wizytę trzech kolejnych duchów.

• Przebieg wizyty
  Przybycie ducha Marleya jest poprzedzone niesamowitymi znakami:
  • Kołatka na drzwiach nagle ożywa i zamienia się w twarz Marleya.
  • Scrooge’owi wydaje się, że widzi wjeżdżający po schodach karawan.
  • W piwnicy słychać łoskot turlających się beczek.
  • Wreszcie w pokoju Scrooge’a pojawia się zjawa.

• Reakcja Scrooge’a
  Scrooge jest przerażony. Wprawdzie próbuje bagatelizować sprawę i traktować ducha jak zwykłe przywidzenie, jednak jęki Marleya uświadamiają mu, że to nie żarty.

Duch Wigilijnej Przeszłości
– jest wyobrażeniem wszystkich Wigilii Scrooge’a.

• Wygląd ducha
  Karzeł lub dziwne dziecko. Cała postać ubrana jest na biało, suknia ozdobiona świeżymi kwiatami. Z głowy wytryska strumień światła. W ręce duch trzyma metalowe „gasidło” do świec. Gdyby je założył na głowę, dla Scrooge’a nie byłoby już ratunku.

• Powód wizyty
  Przypomina Scrooge’owi jego przeszłość – dzieciństwo, błędy popełniane wobec kochających go osób. Duch pokazał, jak Scrooge z miłego chłopca stał się samolubem. Jak pod wpływem nędzy i cierpienia zamienił się w żądnego władzy egoistę.

• Przebieg wizyty
  Wizyta w szkole Scrooge’a – widok samotnego chłopca cierpiącego z powodu odrzucenia przez ojca (wszyscy chłopcy wyjechali na święta do domów, on jeden musiał zostać, bo ojciec nie chciał się z nim widzieć).
  • Spotkanie z siostrą Fanny – jedyną osobą, która szczerze kochała Ebenezera.
  • Sklep, w którym praktykował młody Scrooge – życzliwy właściciel Fezzwig.
  • Rozstanie z narzeczoną – Bella zerwała z Ebenezerem, bo nie mogła znieść jego egoizmu.
  • Narzeczona po latach – jako szczęśliwa mężatka i matka.

• Reakcja Scrooge’a
  • Przypomina sobie chłopca – kolędnika, którego przegonił sprzed drzwi swojego kantoru. Teraz tego żałuje.
  • Żałuje, że tak źle traktował Freda – jedyne dziecko zmarłej siostry.
  • Przypomina sobie swojego pracownika Boba – chciałby teraz powiedzieć mu miłe słowo.
  • To najbardziej bolesne wspomnienie – Scrooge już wie, że odrzucił szczęście. Jest rozdrażniony. Ma dosyć tej przykrej wędrówki.

Duch Tegorocznego Bożego Narodzenia
– jest uosobieniem atmosfery świąt, pokoju i radości.

• Wygląd ducha
  To dobrotliwy olbrzym przystrojony gałęziami ostrokrzewu.

• Powód wizyty
  Próba uświadomienia Scrooge’owi, jak powinno się obchodzić święta oraz jak ważna jest rodzina i przyjaciele.

• Przebieg wizyty
  Wędrówka po ulicach Londynu – świąteczne zakupy mieszkańców, życzenia.
  • Dom Boba Cratchita – skromny obiad, ale ogromna miłość rodziny.
  • Lot nad osadami górników, latarnią morską, statkiem – wszędzie panuje świąteczna atmosfera.
  • Dom Freda – spotkanie przyjaciół, radosna zabawa.

• Reakcja Scrooge’a
  • Scrooge uświadamia sobie, jak wielką moc mają święta – godzą ludzi, nawet biedaków czynią szczęśliwymi.
  • Uwagę Scrooge’a zwrócił Mały Tim. Niestety, zdaniem ducha chłopiec nie dożyje następnych świąt.
  • Na Freda Scrooge patrzy z przyjemnością – przekonuje się, że ludzie byliby mu życzliwi, gdyby tylko zmienił swoje zachowanie.

Duch Przyszłych Wigilii
– prezentuje Scrooge’owi przyszłość, jaka go czeka, jeśli nie zmieni swego zachowania.

• Wygląd ducha
  Milcząca, przerażająca postać w czarnym płaszczu.

• Powód wizyty
  To ostateczny sposób, żeby wstrząsnąć Scrooge’em. Duch pokazuje mu odrażającą przyszłość – haniebną śmierć skąpca.

• Przebieg wizyty
  • Wizyta na londyńskiej giełdzie – tu często bywał Scrooge, ale tym razem nie ma go wśród zebranych.
  • Widok nieboszczyka na łożu – zawistni słudzy okradają go ze wszystkiego. Nikt nie opłakuje śmierci skąpca.
  • Najtragiczniejszy widok – skromny kondukt żałobny i płyta nagrobna, a na niej nazwisko Scrooge’a!

• Reakcja Scrooge’a
  Jest przerażony. Widzi reakcję ludzi na własną śmierć i zawiść, jaką wzbudza u innych. Już przed spotkaniem z ostatnim duchem był gotowy się zmienić, teraz jest tego stuprocentowo pewien. Błaga, aby duch dał mu szansę na poprawę:

Będę zawsze pamiętał o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. O wszystkich trzech duchach, które mnie nawiedziły, gdyż nie zapomnę otrzymanych od nich nauk.

 

Obyczaje świąteczne

W jaki sposób Anglicy obchodzili Boże Narodzenie w dziewiętnastym wieku?

• Wśród bogatszych mieszkańców przeprowadzana jest świąteczna kwesta – pieniądze przeznaczone są na pomoc najuboższym.
• Pracodawcy urządzają dla swych podwładnych świąteczny wieczór – tańce i poczęstunek (oczywiście Scrooge tego nie robi).
• Dzieci śpiewają przed drzwiami mieszkań kolędy – to sposób na zarobienie paru groszy lub otrzymanie łakoci.
• Potrawy bożonarodzeniowe: pieczony indyk (w uboższych rodzinach gęś), pieczone kasztany, bakalie, owoce, pudding.
• Domy i ulice przystrojone są jemiołą i gałązkami ostrokrzewu.
• Dużo muzyki, spotkania z przyjaciółmi, towarzyskie zabawy (ciuciubabka, fanty).
• Wszyscy starają się odświętnie ubrać.

Autor

Karol Dickens (1812-1870) – autor Dawida Copperfielda, Oliwera Twista, Małej Dorrit. Pisał o dzieciach pokrzywdzonych przez los, o ubogich mieszkańcach Anglii. Wychowywał się w bardzo trudnych warunkach, już w wieku 12 lat musiał ciężko pracować. Jako dorosły człowiek wiele podróżował, pisał reportaże, uczestniczył w życiu politycznym kraju. Jest uznawany za najwybitniejszego powieściopisarza angielskiego XIX wieku.

Praca domowa

Pieniądze szczęścia nie dają – na przykładzie Opowieści wigilijnej ustosunkuj się do tych słów.

Zobacz:

Inspirując się Opowieścią wigilijną, napisz współczesne ­opowiadanie.

Opowieść wigilijna na egzaminie

Opowieść wigilijna – Karol Dickens

Przedstaw kolejne zjawy pojawiające się w domu Scrooge’a (Opowieść wigilijna)

Opowieść wigilijna – pytania i odpowiedzi

Nakreśl sylwetkę Scrooge’a bohatera Opowieści wigilijnej