Opowieść wigilijna
Wypracowanie egzaminacyjne
„Pieniądze szczęścia nie dają”, ale mogą służyć dobru – skomentuj to powiedzonko w oparciu o „Opowieść wigilijną” i inny znany ci tekst kultury. Napisz, jakie wartości przeciwstawisz bogactwu.
Notatka wstępna
Forma pracy – rozprawka.
Stawiamy tezę, że pieniądze szczęścia nie dają. Jednak słusznie użyte mogą przyczynić się do dobra – to fakt. Nie należy popełnić tu błędu i opisywać, ile fajnych rzeczy można by sobie kupić za pieniążki, nic nie robić, a opływać w dostatki, bo nie o to chodzi, chociaż pokusa jest wiadoma. Raczej pokażemy, jak mogą pomóc w nieszczęściu, komu, dlaczego.
Tezę trzeba poprzeć argumentami
Jakimi przykładami?
- Ebenezer Scrooge – kiedy uczynił pieniądze celem swojego życia, nie był szczęśliwy. Odeszła od niego ukochana, nie założył rodziny, stał się samotnym skąpcem. Tak żył, że gdyby umarł, nikt by go nie pożegnał żalem – co udowodnił mu Duch Przyszłych Wigilii. Ale gdy doznał przemiany – zaczął dzięki pieniądzom pomagać ludziom, uczynił wiele dobrego. Najlepszym przykładem może być pomoc choremu chłopcu – Timowi, trudno o lepiej użyte pieniądze jak w walce z chorobą czy głodem. Każdy znany Ci literacki przykład pieniędzy użytych na leczenie chorych dzieci może zostać przywołany – nawet z literatury młodzieżowej (jeśli pamiętacie jest taki motyw w Szaleństwach panny Ewy Kornela Makuszyńskiego – też nawrócony stary ponurak pomaga wyleczyć chorą na gruźlicę Zosię).
- Pan z II części Dziadów i biedne dzieci z nowel pozytywistów – Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza. Pan z Dziadów był takim chciwcem i skąpcem, że zgotował sobie straszny los – mękę po śmierci i taką, z której nie można go wybawić. Wokół niego było tyle biedy – mógł swoimi pieniędzmi pomóc dzieciom wiejskim, uratować lud od głodu, pomóc w wykształceniu. Takiemu Antkowi z noweli Prusa czy Jankowi Muzykantowi Sienkiewicza zabrakło czyjejś opieki, mecenasa, wsparcia finansowego.
- Siłaczka z opowiadania Stefana Żeromskiego. Oto dobry przykład – posiadane pieniądze przyniosły Obareckiemu wygodne życie, ale czy szczęście? Pozostał samotny, bez rodziny, z wyrzutami sumienia. Tymczasem jak bardzo mogły pomóc te pieniądze choćby Stasi – jej samej, bo umarła z biedy i niedożywienia, ale i dzieciom, które uczyła.
- Dobrym przykładem może być morały baśni lub przygody postaci takich jak Janosik czy Robin Hood. Dobry zbójnik to ten, który zabiera bogactwo bogatym, a rozdaje biednym – bo tu są potrzebne. Podobną postawę przyjmują niektórzy święci – najlepszy przykład to święty Franciszek z Asyżu.
- Przykład ze współczesnego świata – działanie fundacji i wolontariuszy, takich jak Jurek Owsiak, fundacja Bez barier, Wspólna droga – to są instytucje, które pozyskują pieniądze od firm, by przeznaczać je na ratowanie zdrowia, pomoc w edukacji, pomoc w życiu niepełnosprawnym…
Wniosek
Pieniądze nie bronią przed samotnością, brakiem rodziny, starością. Same w sobie dadzą posiadaczowi przyjemność, ale nie prawdziwie szczęście. Natomiast poświęcone dla dobra potrzebujących: chorych, głodnych, nieszczęśliwych ludzi (a także zwierząt) – mogą okazać się prawdziwą wartością.
Opowieść wigilijna – praca z tekstem
Harpagon:
[…] Zmysły tracę, nie wiem gdzie jestem, kto jestem, co robię. Och, moje kochane złoto! Moje biedne złoto! Mój drogi przyjacielu! Wydarto mi ciebie; odkąd mi ciebie wydarto, straciłem mą podporę, pociechę, radość: wszystko skończone dla mnie, nie mam co robić na świecie. Bez ciebie żyć mi niepodobna. Stało się; już nie mogę, umieram, już umarłem, pogrzebano mnie! Czyż nikt się nie znajdzie kto by mnie wskrzesił oddając mi moje drogie pieniądze lub wskazując kto je ukradł? […] Pójdę sprowadzić sąd, cały dom każę wziąć na tortury: sługi, służące, syna, córkę, siebie samego! […] dalej, prędko, komisarzy, policji, straże, sędziów, kleszczy, szubienice, katów! Wszystkich każę powywieszać, a jeśli nie odnajdę swego skarbu, sam się powieszę…
Molier – Skąpiec, Akt IV, scena 7
Reakcja Harpagona – głównego bohatera, tytułowego Skąpca na znikniecie szkatułki ze skarbem.
Pytania:
1. Do kogo zwraca się Harpagon słowami: „mój przyjacielu!”. Jak nazwiesz taki zabieg?
2. Czym były dla bohatera jego pieniądze? Podaj cztery wartości:
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
3. Reakcja na utracone pieniądze podobna jest do reakcji utraty czego? Dlaczego Molier tak kształtuje swojego bohatera?
4. Czy Harpagon należy do bohaterów, którym pieniądze zapewniły szczęście?
5. W czym przypomina Harpagon Scrooge’a?
Odpowiedzi:
1. Do złota, które utracił. Ten zabieg to personifikacja.
2. przyjacielem, podporą, radością, pociechą.
3. Ta reakcja przypomina reakcję na utratę najważniejszej rzeczy lub osoby w życiu. Tracąc pieniądze, Harpagon traci sens życia – zachowuje się, jakby mu wymarła rodzina, nie chce dalej żyć. Takie zachowanie ośmiesza go i uwypukla jego głupotę.
4. Nie – przyniosły mu obsesję, graniczącą z chorobą potrzebę posiadania. Harpagon stał się niewolnikiem swojego skarbu, a skarb uczynił sensem życia. Trudno to nazwać szczęściem…
5. Jest podobny do Scrooge’a na etapie, gdy bohater Dickensowski uważa pieniądze za najwyższą wartość. Obaj pomylili skarb z sensem i prawdziwymi wartościami,jakimi są przyjaźń, miłość i rodzina.
Opowieść wigilijna – krótka wypowiedź pisemna
Jaką pocztówkę na święta do swojego dobrodzieja mógł napisać Tim, gdy już wyzdrowiał i być może uczył się w jakiejś odległej szkole? Sformułuj takie świąteczne życzenia.
Adres:
Szanowny Pan Ebenezer Scrooge, Londyn
Kochany Dobrodzieju!
Najlepsze, najszczersze życzenia szczęśliwych i spokojnych świąt Bożego Narodzenia przesyła wdzięczny Tim. Bardzo dziękuję za świąteczną paczkę i cudowny prezent.
U mnie wszystko dobrze, jestem zdrowy, pilnie się uczę. Nigdy nie zapomnę, że zawdzięczam to Panu. Los z pewnością wynagrodzi Pan dobre uczynki i wielkie serce.
Kochający Tim
PS Dołączam podziękowania od moich bliskich za wsparcie przy opłacie szkoły. Zawsze będziemy Pana dłużnikami.
Zasada prawidłowych życzeń czy też pozdrowień:
- Kto (Tim).
- Do kogo (Adresat).
- Co (życzenia i podziękowania).
- Co robi (Przesyła).
- Konieczne – adresat i okazja życzeń.
- Niekonieczne – post scriptum.
Uwaga! Czy święta Bożego Narodzenia, a także wszelkie określenia adresata napisałeś wielką literą? W karcie z życzeniami tak trzeba!
Zobacz:
Przedstaw kolejne zjawy pojawiające się w domu Scrooge’a (Opowieść wigilijna)