Jakie wypracowanie musielibyście napisać, gdyby książka faktycznie była motywem egzaminacyjnym?
Próbujemy wyprorokować możliwe tematy.
Opowiadanie
Możesz być np. poproszony o rozwinięcie lub przekształcenie jakiejś książkowej przygody w opowiadanie.
Przykład:
W kilka dni później widziano Skawińskiego na pokładzie statku, idącego z Aspinwall do New Yorku (…). Napisz opowiadanie, w którym dopiszesz dalsze losy polskiego emigranta – bohatera utworu Henryka Sienkiewicza pt. Latarnik.
Wszystko zależy od Waszej wyobraźni. Los Skawińskiego w Waszych rękach (a raczej głowach). Możecie go w końcu czymś uszczęśliwić albo utrzymać mit o nieszczęśliwych Polakach na emigracji. Kto dobrze pamięta lekturę, ma szansę wpleść w fabułę opowiadania wątek książki ściskanej za pazuchą.
Sprawozdanie
Z jakiejś książkowej akcji (przychodzi na myśl np. najbardziej lekturowa akcja pod Arsenałem). Kłopot może pojawić się, jeśli trzeba będzie relacjonować wydarzenia z pamięci. Myślę jednak, że przy tego typu pytaniu autorzy testu każą Wam się oprzeć na tekście dołączonym do arkusza. Bardziej prawdopodobny jest też temat, który miałby się opierać na fikcyjnym zdarzeniu, np.:
Na dachu Twojej szkoły wylądował pojazd kosmiczny z Małym Księciem na pokładzie. Napisz sprawozdanie z tego niezwykłego spotkania.
Wywiad
Z ulubionym pisarzem albo bohaterem literackim. Wywiad jest łatwą formą wypowiedzi. Trzeba tylko pamiętać o formule zadawania pytań i odpowiadania na nie.
Rozprawka
Bardzo ważna forma wypowiedzi. Tematów można wymyśleć bardzo wiele. Tu uwaga! Książkowe rozprawki dość często pojawiają się w tematach maturalnych. Od licealistów wymaga się podania wielu przykładów. Wy możecie zostać poproszeni o wskazanie tylko jednej pozycji, która odpowie na problem postawiony w rozprawce. Przykład:
Jaki utwór preferujesz jako czytelnik: taki, który kopiuje rzeczywistość, czy taki, który kreuje nowe światy? Odpowiadając na pytanie, wykorzystaj w funkcji argumentacyjnej wybrany tekst.
Najpierw musicie poszukać przykładów książek, które opisują rzeczywistość (np. młodzieżówki Małgorzaty Musierowicz, lektury pozytywistyczne, książki historyczne), i książek, które stwarzają nowe światy (w tej chwili najłatwiej przywołać Władcę Pierścieni Tolkiena albo którąś z części sagi o wiedźminie Sapkowskiego). Potem wybieracie jedną z opcji i uzasadniacie wybór.
Charakterystyka
Czy masz swojego ulubionego bohatera książkowego? Radzimy się zastanowić, bo takie pytanie może się pojawić. Możecie też być poproszeni o wskazanie bohatera, któremu książka w jakiś sposób odmieniła życie. Ściągawki do takiego tematu szukajcie w motywie egzaminacyjnym.
Artykuł, reportaż
Z planu filmowego ulubionej lektury. To może być dość ciekawe zadanie. I wcale niełatwe. Musisz wczuć się w rolę dziennikarza, który przez kilka godzin/ dni /tygodni przypatrywał się pracy reżysera, aktorów, statystów. Na dodatek trzeba oprzeć się też na wybranych wątkach ulubionej książki. Nie piszcie wszystkiego. Wystarczy parę ciekawych epizodów, np. pożar na planie Quo vadis, chrypka któregoś z aktorów, próby rozzłoszczenia lwa cyrkowego.
Recenzja
Ulubionej albo nielubianej książki. Temat mógłby być np. sformułowany tak:
Książka – rozpaczy mojej winna,
Rozkoszy, smutku i zachwytu.
Do jakiej książki w Twoim życiu pasują powyższe słowa Juliana Tuwima?
Jaka książka Cię poruszyła, wobec której lektury nie pozostałeś obojętny? Pisz konkretnie i krótko. Wskaż jedną książkę i ją zaprezentuj. Taki temat można też napisać w formie rozprawki. Musiałbyś wtedy przytoczyć argumenty uzasadniające Twój wybór.
Plan
Na lekcjach sporządzacie plan na podstawie treści jakiejś lektury. Niewykluczone, że moglibyście zostać poproszeni o to samo na egzaminie. Lektur obowiązkowych macie tak naprawdę niewiele, ale autorzy testu mogą użyć pewnego wybiegu, np. każą napisać plan wybranej noweli, opowiadania, satyry, bajki. Powieści możemy raczej wykluczyć – zabrakłoby czasu na sporządzenie planu z obszernej fabuły.
Notatka
Z treści dołączonego tekstu albo lektury obowiązkowej. Może pojawić się też notatka-życiorys jakiegoś prozaika czy poety. W takim przypadku powinien być dołączony tekst źródłowy.
Dedykacja
Bardzo prawdopodobna forma użytkowa wyjątkowo współgrająca z tematem: książka. Może to być dedykacja, którą sami wpisujecie w ofiarowywanej komuś książce albo trudniej – zmyślona dedykacja, którą wpisał Wam np. ulubiony pisarz.
Podanie
O przyjęcie książki do druku. Właśnie napisałeś książkę i chcesz namówić wydawnictwo do wydania jej. Musisz przekonać wydawców, że Twoja książka okaże się absolutnym bestsellerem.
Pamiętnik
Pisany przez bohatera powieści albo średniowiecznego mnicha przepisującego znakomite dzieło. Pamiętnik to łatwiutka forma, musicie tylko zadbać o ciekawe przedstawienie opisywanych zdarzeń.
List
Do pisarza, ulubionego bohatera. Raczej nie powinniście mieć problemów. W liście do postaci literackiej odwołujcie się do fabuły wskazanej czy wybranej lektury.
Dedykacja
Bardzo prawdopodobna forma użytkowa wyjątkowo współgrająca z tematem: książka. Może to być dedykacja, którą sami wpisujecie w ofiarowywanej komuś książce albo trudniej – zmyślona dedykacja, którą wpisał Wam np. ulubiony pisarz.
Podanie
O przyjęcie książki do druku. Właśnie napisałeś książkę i chcesz namówić wydawnictwo do wydania jej. Musisz przekonać wydawców, że Twoja książka okaże się absolutnym bestsellerem.
Pamiętnik
Pisany przez bohatera powieści albo średniowiecznego mnicha przepisującego znakomite dzieło. Pamiętnik to łatwiutka forma, musicie tylko zadbać o ciekawe przedstawienie opisywanych zdarzeń.
List
Do pisarza, ulubionego bohatera. Raczej nie powinniście mieć problemów. W liście do postaci literackiej odwołujcie się do fabuły wskazanej czy wybranej lektury.
Opis
Opis książki raczej nie pojawi się na egzaminie – byłoby to zbyt proste zadanie. Ale mogłaby pojawić się prośba o opisanie jakiegoś obrazu z książką w tle. Przykład:
Opisz autora przywołanej we fragmencie poematu książki.
Masz opisać autora, którego opisuje Tuwim w przytoczonym fragmencie Kwiatów polskich. Chyba zidentyfikowaliście go bez trudu – to Leopold Staff. W pytaniu tego typu nie chodzi o sprawdzenie Waszej wiedzy na temat życia, twórczości ani tym bardziej wyglądu poety. Macie podany tekst, który zawiera informacje potrzebne do opisu. Niby taki krótki fragment, a tyle się można z niego dowiedzieć o Staffie:
- to poeta, a nie prozaik – autor Wyboru poezji,
- mamy niemal portret poety z profilu: wysokie czoło, broda, oczy patrzące w dół, dłoń trzyma na książce swego autorstwa,
- widzimy otoczenie poety: wazon z kwiatami, który jest tu symbolem poezji Staffa.
Przepis
Na udaną książkę albo na… kartę papirusową. Oto jeden z przykładów zadania egzaminacyjnego:
Na podstawie informacji przekazanych przez Pliniusza Starszego ułóż przepis na książkę sporządzoną z papirusu.
Bez karty papirusowej trudno wyobrazić sobie ludzką cywilizację, a tym bardziej historię. Papirus rośnie na bagnach Egiptu albo na stojących wodach Nilu. Papier z papirusu wyrabia się w ten sposób, że dzieli się igłą łodygę na cieniutkie, ale jak najszersze paski włókna. Najlepsze są te, które pochodzą z samego środka łodygi. Każdy gatunek bywa sklejany na desce zwilżonej wodą nilową; woda ta, pełna mułu, służy za spoiwo. Najpierw przykłada się do deski wyprostowane paski o długości łodygi papirusowej (…), następnie prowadzi się na krzyż paski poprzeczne. Potem ściska się arkusze w prasach, suszy na słońcu i łączy jeden z drugim, poczynając od najlepszych, a kończąc na najgorszych. W jednym zwoju nie ma nigdy więcej jak dwadzieścia arkuszy.
Szorstką powierzchnię papirusu wygładza się kłem albo muszlą (…). Do klejenia używa się kleju zwyczajnego, z najdelikatniejszej mąki zalanej wrzącą wodą (…). Potem rozpłaszcza się papirus młotkiem i smaruje klejem jeszcze raz, a jeśli powstaną zmarszczki, znów się rozprostowuje i rozklepuje (…).
Pliniusz Starszy Historia naturalna, ks. XIII (I wiek n.e.)
Nie zapomnijcie, że przepis składa się z listy surowców i sposobu wykonania. W tekście znajdziecie wszystkie potrzebne informacje.
Ogłoszenie
O spotkaniu wielbicieli powieści science fiction, Klubu Czytelnika itp.
Zaproszenie
Na spotkanie z pisarzem, wydawcą albo nawet całkiem nierealnie – z bohaterem lektury. Nie zapomnijcie: 5 palców = 5 elementów zaproszenia (kto, kogo, na co, kiedy, gdzie).
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c313-jak-napisac-wypracowanie/piszemy-wypracowanie-egzaminacyjne-na-co-uwazac
Jakich przeżyć wewnętrznych dostarczyły ci przeczytane niedawno utwory literackie?
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c313-jak-napisac-wypracowanie/piszemy-wypracowanie-egzaminacyjne-na-co-uwazac