Sprawdź swoją wiedzę z oświecenia
1. Nazwa oświecenie nawiązuje do:
a) faktu, że poszukiwano jasnych stron życia
b) faktu, że uczeni pragnęli odkryć sposób oświetlenia mieszkań
c) filozofii epoki, która doceniła światło umysłu i blask wiedzy
d) nagłego olśnienia jednego z ważnych uczonych
2. Który zbiór terminów prawidłowo określa epokę?
a) empiryzm, racjonalizm, konceptyzm, klasycyzm, krytycyzm
b) krytycyzm, racjonalizm, deizm, humanizm, sentymentalizm
c) racjonalizm, deizm, ateizm, wolterianizm, mistycyzm
d) empiryzm, klasycyzm, krytycyzm, sensualizm, racjonalizm
3. Który z myślicieli oświecenia wymyślił pojęcie tabula rasa i co ono znaczy?
a) Wolter – chodzi o rasy ludzkie i wzajemną tolerancję
b) Denis Diderot – autor teorii o przeznaczeniu, los dopiero zapisze tablicę ludzkiego losu
c) John Locke – czysta tablica – taki rodzi się ludzki umysł, dopiero doświadczenie zapisuje na nim fakty
d) Jean Jacques Rousseau – postulat wychowania dziecka blisko natury.
4. Autorem sentencji: Nienawidzę tego, co mówisz, ale oddałabym życie, abyś mógł mówić to, co mówisz jest:
a) Wolter
b) Denis Diderot
c) John Locke
d) Rousseau
5. Nowoczesne dzieło naukowe, najważniejsze w epoce to:
a) Polskie pismo – Zabawy przyjemne i pożyteczne
b) Bajki La Fonatine’a
c) Wielka Encyklopedia Francuska
d) Fircyk w zalotach Franciszka Zabłockiego
6. Deizm to pogląd:
a) negujący istnienie Boga i jakichkolwiek sił nadprzyrodzonych
b) zakładający, że źródłem wiedzy są wrażenia zmysłowe będące odbiciem rzeczywistości
c) uznający Boga za przyczynę świata i źródło nakazów moralnych, ale odrzucający jego dalszą interwencję w bieg zdarzeń i życie ludzkie
d) zakładający istnienie boskiej Opatrzności, która “czuwa” nad biegiem wypadków historycznych i jednostkowym ludzkim losem
7. Która z definicji wolterianizmu jest prawdziwa?
a) wolterianizm to postawa zachowująca respekt wobec najwyższych autorytetów: króla, kościoła, religii i filozofii.
b) wolterianizm to krytyczna postawa wobec rzeczywistości, manifestująca wolnomyślicielstwo, tolerancję wobec różnorodności poglądów, racjonalizm.
c) wolterianizm to rodzaj sposobu dyskusji, prowadzonej przez zadawanie pytań adwersarzowi
d) wolterianizm to zbiór dzieł Woltera
8. Wskaż prawidłowy zbiór zasad określających klasycyzm:
a) nawiązanie do starożytnych wzorów, poszukiwanie ładu i doskonałości, pomysłowość w dążeniu do zaskakiwania odbiorcy
b) odwołanie się do antycznych gatunków, dopuszczenie do grona tematów sztuki zjawisk nadprzyrodzonych, cierpienia i bólu
c) odwołanie się do starożytnych wzorców i gatunków, poszukiwanie ładu i harmonii, docenienie roli rozumu
d) odwołanie się do średniowiecznych wartości, antycznych gatunków i starożytnych norm piękna
9. Które z wymienionych cech charakteryzują bajkę jako gatunek literacki?
a) zwięzłość i fantastyczny bohater
b) pogłębiona charakterystyka postaci
c) alegoryzacja treści i zwięzłość
d) rozbudowane tło zdarzeń
10. Daniel Defoe napisał w XVIII wieku Robinsona Crusoe Od tej pory terminu „robinsonada” używa się do nazwania:
a) motywu samotności człowieka w literaturze i sztuce
b) malarstwa ukazującego pejzaże wysp
c) poezji o dalekomorskich podróżach
d) motywu rozbitka radzącego sobie na bezludnej wyspie
11. Przeczytaj poniższy tekst:
Jeśli renesans nazywamy złotym wiekiem literatury polskiej, to krótki, ale intensywny okres oświecenia jest pod wieloma względami ogniwem łączącym to, zdawałoby się zagubione dziedzictwo z literaturą epoki współczesnej. Odrodzenie kulturalne zbiegło się z panowaniem ostatniego króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego i z tej to przyczyny mówimy o okresie stanisławowskim. W rzeczywistości jednak sytuacja kraju była już taka, że ludzie oświecenia ze swoimi szerokimi poglądami i śmiałymi ideami nie byli w stanie zmienić wypadków.
(Czesław Miłosz Historia literatury polskiej)
1. A. Czesław Miłosz pisząc o wypadkach, których nie byli w stanie zmienić reformatorzy oświecenia ma na myśli:
a) rozbudowę Warszawy i otwarcie pierwszego Teatru Narodowego
b) nadchodzące wydarzenia historii: rozbiory Polski
c) nadejście nowej epoki – romantyzmu
d) wydarzenia współczesne, nawiązujące do renesansu
11. B. Miłosz uznaje dorobek oświecenia polskiego za:
a) pomost pomiędzy renesansem a epoką współczesną
b) zagubione ogniwo w ewolucji polskiej kultury
c) złoty wiek literatury polskiej
d) zagubione ogniwo łączące renesans i barok
12. Które z wymienionych przedsięwzięć zainicjował król Stanisław August Poniatowski?
a) założenie Collegium Nobilium
b) założenie teatru publicznego
c) powołanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk
d) założenie kawiarni przy Krakowskim Przedmieściu
13. Które z wydarzeń w dziedzinie kultury (i tylko kultury!) uznasz za typowe dla polskiego oświecenia:
a) powstanie Teatru Wielkiego, obiady czwartkowe, powstanie Komisji Edukacji Narodowej,
b) powstanie Teatru Wielkiego, działalność Sejmu Wielkiego, powołanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk,
c) powołanie Komisji Edukacji Narodowej, rozwój prasy, Konstytucja 3 Maja,
d) powstanie Teatru Wielkiego, obiady czwartkowe, moda na salony literackie.
14. Książę Biskup Warmiński zwany też księciem poetów to:
a) Magnat Adam Czartoryski
b) Ignacy Krasicki
c) Julian Ursyn Niemcewicz
d) To dwie różne osoby
15. Która notatka o Ignacym Krasickim nie jest prawdziwa?
a) Urodził się w Dubiecku nad Sanem, jako biskup mieszkał w Lidzbarku Warmińskim, jest autorem pierwszej polskiej powieści pt. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Bajek i Satyr, współtwórca Monitora i przyjacielem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
b) Urodził się w Dubiecku nad Sanem, przeznaczony od dziecka do stanu duchownego, napisał pierwszą powieść polską, liczne bajki i satyry, mieszkał w Lidzbarku Warmińskim, był ówczesnym wzorem człowieka – galanta.
c) Książę Biskup Warmiński, duchowny, lecz wybitny poeta i literat, ówczesny wzór epoki – ideał erudyty – galanta, miłośnik pięknych ogrodów, urodził się w Dubiecku nad Sanem, zmarł w Berlinie.
d) Urodził się w Dubiecku nad Sanem, zmarł w Berlinie, dostojnik Kościoła, biskup, poeta, działacz polityczny, autor bajek, satyr, pierwszej komedii politycznej propagującej ideały Sejmu Wielkiego.
16. Przeczytaj fragment bajki Ignacego Krasickiego:
Był młody, który życie wstrzemięźliwe pędził;
Był stary, który nigdy nie łajał, nie zrzędził;
Był bogacz, który zbiorów potrzebnym udzielał
Był autor, co się z cudzej sławy rozweselał…
Jakie cechy ludzkie w sposób „odwrócony” wylicza poeta?
Odp. ……………………..
17. Jak nazwiesz zabieg powtarzania na początku wersów słowa Był… we fragmencie bajki z punktu 16.
a) anaforą
b) typowym dla bajki sformułowaniem
c) metaforą
d) hiperbola
18. Napisz zaproszenie dla rodziców na królewski obiad czwartkowy, na którym zaprezentujesz własny utwór (gatunek dowolny, ale zgodny z duchem epoki).
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Sprawdź, czy powyższe zaproszenie zawiera:
- informacje kiedy, gdzie i o której godzinie odbędzie się impreza?
- Czy podany jest jej temat?
- Czy zgodnie z poleceniem, autor poinformował o prezentacji własnego utworu?
Jeśli tak – pełna punktacja.
19. Ignacy Krasicki sam tak zdefiniował bajkę:
Bajka częstokroć sens moralny mieści
Stąd Ezop bajarz sprawiedliwie słynie.
Źle czyni który gardzi przypowieści:
Smaczny to owoc, choć w podłej łupinie
(Myszeida)
19. A. W którym wersie poeta wskazuje istotę bajki?
Odp. ……………………..
19. B. Dlaczego wspomina Ezopa?
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………
19. C Jakiego zabiegu poetyckiego użył poeta w ostatnim wersie?
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………
20. Epoka staropolska zaprasza! Ułóż plan podróży po epokach – polskim renesansie, baroku i oświeceniu.
Odpowiedzi
1. c),
2. d),
3. c),
4. a),
5. c),
6. c),
7. b),
8. c),
9. c),
10. d),
11. A. b),
11. B. a),
12. b),
13. d);
14. b),
15. d);
16. hulanki młodych, zrzędliwość starszych, skąpstwo bogaczy, zazdrość o sławę twórców.
17. a),
18. Przykład:
Zaproszenie
Mam zaszczyt i przyjemność zaprosić dostojnych Marię i Antoniego Kwoków na uroczysty obiad czwartkowy, na którym gospodarzem będzie miłościwie nam panujący król Stanisław August Poniatowski. Ja sam będę miał możliwość z całą pokorą przestawić swój najnowszy utwór: satyrę pt. Internetu Świat Zepsuty. Obiad odbędzie się w Łazienkach w Pałacu na Wodzie, w najbliższy czwartek, o godzinie 18. Mile widziane stroje wieczorowe.
Wasz syn Maciej Kwok
19. A. W pierwszym
19. B. Bo to starożytny słynny twórca bajek
19. C. Przenośni – owoc w podłej łupinie to myśl bajki zawarta w krótkim i pozornie błahym wierszyku.
20.
- Co zarekomendujesz?
- Na jakie spotkania zaprosisz podróżników?
- Który odcinek wyprawy lubisz najbardziej?
Przykład
Biuro podróży Retro zaprasza do niezwykłej podroży w czasie i przestrzeni. Wycieczka objazdowa, z najlepszymi (możliwie!) hotelami, spotkaniami i atrakcjami.
To będą trzy dni niezapomnianych wrażeń!
Dzień I
Renesansowy Kraków.
Na własne oczy ujrzycie Akademię Krakowską, dwór królewski, akurat może odbędzie się uroczystość zawieszenia dzwonu Zygmunta.
Konferencja prasowa Mikołaja Kopernika, który właśnie wstrzymał Słońce ruszył Ziemię.
Spotkanie literackie z Janem Kochanowskim. Uwaga – nocleg pod słynną lipą!
Dzień II
Sarmacka Polska baroku wita!
Z bezpiecznej odległości będziemy obserwować bitwy Polaków ze Szwedami, Turkami i powstanie kozackie też!
Możecie stać się świadkami przenosin stolicy z Krakowa do Warszawy!
Możecie stać się świadkami sejmu elekcyjnego, wybór króla to przygoda!
Spotkanie literackie z Janem Andrzejem Morsztynem
Nocleg w prawdziwym dworze szlacheckim, kolacja w karczmie Pyszne Jadło!
Dzień III
Wycieczka po oświeceniowej Warszawie.
Obejrzymy królewskie Łazienki i nowiutki Teatr Wielki.
Relacja na żywo z obrad Sejmu Wielkiego – będziemy świadkami uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Spotkanie literackie z Ignacym Krasickim.
Audiencja u Króla Stasia na Zamku Królewskim!
Obiad – oczywiście czwartkowy!
Powrót do domu o przewidzianej godzinie!
Zobacz: