Faraon Bolesława Prusa
Gdzie i kiedy rozpoczyna się akcja Faraona?
W starożytnym Egipcie, w XI w. przed Chrystusem, za rządów dwudziestej dynastii, w 33. roku panowania Ramzesa XII.
W jaki sposób miody władca chce rządzić Egiptem?
Pragnie odbudować jego potęgę dzięki zwycięskim wojnom, wzmocnić pozycję faraonów, a ograniczyć władzę kapłanów. Jest wrażliwy na cierpienie ludu i dlatego chciałby poprawić jego sytuację.
Kim jest Beroes i jaki ma wpływ na politykę Egiptu?
To wielki, uczony kapłan chaldejski. Wiedzą przewyższa kapłanów egipskich, zna przyszłość i dlatego odradza wojnę z Asyrią przez najbliższych dziesięć lat. Przekazuje tę wiadomość Herhorowi, Mefresowi i Pentuerowi w czasie potajemnego spotkania, podsłuchanego przez kapłana Samentu. Po spotkaniu z Beroesem kapłani potajemnie przygotowują traktat pokojowy z Asyrią.
Jaką rolę odgrywa w państwie arcykapłan Herhor?
Jest ministrem wojny, najbliższym i zaufanym doradcą starego faraona, człowiekiem mądrym i przebiegłym. To głównie on przyczyni się do tego, że próba obalenia władzy kapłańskiej przez Ramzesa XIII zakończy się klęską. Po śmierci młodego władcy Herhor ożenił się z królową Nikotris, matką Ramzesa, i wstąpił na tron. Dzięki niemu zapanował w państwie pokój – zawarto traktat z Asyrią – i dobrobyt. Zrealizował plany młodego faraona: poprawił los chłopów, wprowadzając wypoczynek co siódmy dzień. Herhor to postać niejednoznaczna, bo jego działania są efektem nie tylko troski o dobro państwa, ale także osobistych ambicji.
Jakim wartościom podporządkował swoje życie kapłan Menes?
Menes kontynuuje najlepsze tradycje kapłanów uczonych. Całkowicie poświęcił się nauce, ma wiadomości wyprzedzające epokę – wie, że Ziemia jest kulą. Nie dba o dobra materialne, żyje w bardzo skromnych warunkach.
Kim jest Pentuer i jaką rolę odegrał w życiu Ramzesa?
Pentuer to kapłan, jedna z wyjątkowych postaci w tym środowisku. Nie ma ambicji osobistych, nie pragnie władzy. Poznał nędzę ludu i pragnie ulżyć jego doli. Ma nadzieję, że do swoich planów przekona młodego władcę. W świątyni Hator, gdzie Ramzes przygotowywał się do rządzenia państwem, Pentuer, wykorzystując pomysłową inscenizację, pokazał mu „choroby” Egiptu, do których należą fatalne skutki wojen, nadmierny rozrost klasy urzędniczej, bieda chłopów, lichwa Fenicjan. Był życzliwy Ramzesowi. Pentuer obronił także Sarę przed gniewem chłopów i poradził, jak uchronić przed więzieniem niewinnych ludzi.
Jak doszło do spotkania Ramzesa z Samentu i co z tego wynikło?
Kapłan został przyjęty przez Ramzesa za radą Fenicjan, którzy, w przeciwieństwie do Egipcjan, czcili gorliwie boga Seta. To jego właśnie sługą był Samentu. Zaproponował on faraonowi pomoc w dotarciu do Labiryntu i w zdobyciu zgromadzonych tam skarbów. Samentu udało się dotrzeć na miejsce, ale został odkryty przez kapłana Mefresa i Lykona. Jedyną ucieczką przed zemstą dozorców Labiryntu było samobójstwo – wypicie trucizny. Klęska kapłana miała także wpływ na niepowodzenie planów Ramzesa.
Jakie znaczenie miały dla Ramzesa skarby Labiryntu?
Ogromne! Skarb faraonów świecił pustkami, władca był zadłużony u kapłanów i Fenicjan, a tymczasem potrzebował odpowiednich środków na realizację swoich planów. Faraon próbował zdobyć skarby legalnie, ale zgromadzenie dziewięćdziesięciu jeden przedstawicieli różnych klas Egiptu odmówiło otwarcia Labiryntu; tylko ośmiu głosowało za jego otwarciem.
Jaki wpływ miała wiedza Menesa na finał konfliktu między faraonem a kapłanami?
Menes zarówno Ramzesowi, jak i Herhorowi posłał wiadomość o spodziewanym całkowitym zaćmieniu Słońca. Młody władca, który nie cenił nauki, zlekceważył informację. Arcykapłan natomiast wynagrodził uczonego, a wiedzę wykorzystał, gdy wzburzony lud szturmował świątynię. Poplecznicy kapłańscy spowodowali, że atak nastąpił tuż przed zaćmieniem. Herhor zwrócił się o pomoc do boga Ozyrysa, a potężny głos z nieba – kapłani znali się na takich sztuczkach! – oznajmił, iż bóg odwraca swoje oblicze od bluźnierców. Przerażeni ludzie odstąpili od bram świątyni.
Kim byt demoniczny Lykon?
Grekiem, śpiewakiem w fenickiej świątyni, sobowtórem Ramzesa zakochanym w pięknej Kamie. Prześladował ją swoją zazdrością, próbował zabić młodego faraona. Za namową podłej Kamy zamordował synka Ramzesa i Sary, przy czym podejrzenie padło na faraona. Podobnie jak Mefres zginął z rąk dozorców Labiryntu, ale wcześniej zadał śmiertelny cios Ramzesowi.
Dlaczego łatwo dano wiarę temu, że faraon popadł w obłęd?
Poza podobieństwem Lykona do Ramzesa istotne było to, że obłąkany był rodzony brat faraona. Nawet matka dała się początkowo zwieść pozorom.
Czy Fenicjanie byli przyjaciółmi Ramzesa?
Nie! Mieli własne cele. Pożyczali faraonowi pieniądze na bardzo wysoki procent, aby go od siebie uzależnić. Pragnęli nie dopuścić do traktatu pokojowego między Egiptem a Asyrią i ograniczyć władzę kapłanów, którzy chcieli unieważnić fenickie wierzytelności. Dlatego zdradzili Ramzesowi tajemnicę wizyty Beroesa, zachęcali go do rozprawy z kapłanami. Fenicki książę Hiram dostarczył dowodów ich zdrady. Narzędziem w ręku Fenicjan była Kama.
Jaki był wpływ Kamy na Ramzesa i jego życie?
Fatalny! Ramzes z miłości do niej sprzyjał interesom Fenicjan, a zazdrość o posła asyryjskiego Sargona, który zalecał się do Kamy, wzmogła jego pragnienie rozprawienia się z Asyrią. Kama zdradziła faraonowi, że prawdziwe imię jego synka jest żydowskie, czym ściągnęła na Sarę gniew Ramzesa. Próbowała uciec z Lykonem, namówiwszy go wcześniej do zbrodni – zamordowania dziecka Sary. Za sprzeniewierzenie się swojej kapłańskiej funkcji została zarażona trądem.
Co można powiedzieć o związku Ramzesa z Sarą?
Sara była dziewczyną żydowską, do której z powodu jej pochodzenia Egipcjanie odnosili się niechętnie. Ramzesa raziło, że otacza się wyłącznie swymi rodakami. Ale spośród kobiet z otoczenia faraona ona jedna naprawdę go kochała. Kapłani kazali jej w tajemnicy przed Ramzesem nadać synkowi imię Izaak, aby został w przyszłości królem żydowskim. Stało się to przyczyną gniewu faraona, upokorzenia i odsunięcia Sary. Mimo to dziewczyna nie przestała go kochać, o czym świadczy fakt, że wzięła na siebie winę za śmierć dziecka, aby chronić ukochanego. Zmarła na skutek tragicznych przeżyć.
Zobacz:
Prawda historyczna i fikcja literacka w Faraonie Bolesława Prusa
Czy młody idealista może być dobrym władcą? Rozważ problem w oparciu o Faraona Bolesława Prusa.