Jak napisać list
…list do postaci rzeczywistej (np. przyjaciela, pisarza, piosenkarza)
Kto jest nadawcą?
Ty – uczeń, mieszkaniec miasta lub wsi. Podajesz o sobie prawdziwe informacje.
Kto jest adresatem?
Może być nim Twój rówieśnik z innego kraju, kolega z klasy, koleżanka poznana na wakacjach. Pisarz lub piosenkarz, którego twórczością fascynujesz się.
Co powinien zawierać list?
Wyjaśnienie przyczyny napisania listu (długa rozłąka, chęć wyjaśnienia czegoś, przeproszenia za coś, w przypadku listu do znanej osoby prośba o autograf, recenzję Twoich wierszy czy opowiadania). Często treść listu jest określona w temacie wypracowania (autocharakterystyka, recenzja filmu, książki, relacja z wycieczki).
…list do postaci fikcyjnej (np. do bohatera literackiego)
Kto jest nadawcą?
Również Ty – uczeń, nastolatek XXI wieku, Ziemianin.
Kto jest adresatem?
Istota pozaziemska, bohater literacki lub filmowy, zwierzę.
Co powinien zawierać list?
O tym decyduje temat wypracowania. W liście do kosmity opisujesz siebie i planetę, na której mieszkasz, zapraszasz go do odwiedzenia Ziemi. W liście do bohatera literackiego lub filmowego nawiązujesz do jego przeżyć opisanych w powieści lub przedstawionych w filmie. Możesz wyrazić poparcie dla jego decyzji lub zaprotestować przeciwko czemuś.
Kraków, 25 września
Drogi Mały Książę!
(fragment wstępu)
Nie wiem, czy ten list dotrze do Ciebie. Chciałabym, abyś wiedział, że odkąd poznałam Twoją historię, moje życie zupełnie się zmieniło. Zaczęłam zwracać uwagę na rzeczy, które dotąd były nieistotne.
(fragment rozwinięcia)
Jestem romantyczną piętnastolatką. Stronię od ludzi i najchętniej czas spędzam wśród książek. Jednak żadna książka nie zrobiła na mnie takiego wrażenia jak opowieść o Tobie, Mały Książę.
(fragment zakończenia)
Z nadzieją i niecierpliwością czekam na Twoją odpowiedź. Przesyłam pozdrowienia dla Róży i baranka.
Weronika
PS Do listu dołączam moje opowiadanie. Gdyby Ci się spodobało, proszę, napisz do mnie o tym.
…list w imieniu bohatera literackiego
Kto jest nadawcą?
Tym razem nie Ty, ale bohater literacki – Jacek Soplica, Mały Książę, Odyseusz, Marcin Borowicz lub inny.
Kto jest adresatem?
Inna postać literacka (np. Tadeusz Soplica, Róża, Penelopa, Andrzej Radek) lub postać, z którą bohater w powieści nie miał kontaktu (np. Ty, bohater innej lektury).
Co powinien zawierać list?
To, co wybrana przez Ciebie postać literacka (czyli nadawca) chciałaby przekazać adresatowi. Jacek Soplica może do syna napisać o swojej przeszłości. Mały Książę mógłby w liście do Róży wyrażać troskę o jej zdrowie i zapewniać o swym szybkim powrocie na planetę. Odyseusz może zapewniać Penelopę o swojej miłości do niej.
Zanim zaczniesz pisać, zastanów się…
- Jakie były relacje między bohaterami?
- Co bohaterowie wiedzieli o sobie nawzajem?
Tego nie możesz zmienić. Taki list to oryginalna, ale wcale niełatwa forma wykazania się wiedzą o lekturze. Pofantazjować możesz tylko wtedy, gdy zdecydujesz, że adresatem listu będzie postać z innej lektury lub Ty sam.
Przykład:
Odyseusz w liście do Penelopy:
- Nieustannie marzę o powrocie do mojej ukochanej Itaki i do Ciebie, Najdroższa Żono.
To prawda: Odys tęsknił za ojczyzną i za żoną.
- Odys w liście do Don Kichota:
Przemierzyłem wiele mil morskich, ale słyszałem, Rycerzu, że i Twoja wyprawa była niezwykła.
To, oczywiście, wymysł – Odys nic nie słyszał o Don Kichocie.
Ważne! Stylizacja
Pisząc list w imieniu Jacka Soplicy, piszesz tak, jak mógłby to napisać Jacek. Bez obaw – nie musisz pisać trzynastozgłoskowcem – tego nikt od Ciebie nie oczekuje. Chodzi o to, żebyś nie używał słów współczesnych, młodzieżowych, a za to starał się stosować archaizmy.
- Dobry przykład
Jacek Soplica do Tadeusza:
Z ciężkim sercem i boleścią wyznaję swe winy, których przyznam, niemało ciąży na mym sumieniu. Bóg mi świadkiem, na drogę hańby i krzywdy wstąpiłem, bom był nieświadom tego, co czynię.
- Zły przykład
Jacek Soplica do Tadeusza:
Słuchaj, synu. To naprawdę nie moja wina, że tak narozrabiałem. Do głowy mi jakieś głupoty przyszły i nagle tak dziwnie się porobiło.
Uwaga! Wyjątek wśród listów!
List otwarty
Tematyka: polityka, życie społeczne lub kulturalne.
Kto jest nadawcą?
Ty lub zbiorowość, do której należysz (klasa, samorząd szkolny, mieszkańcy bloku, miasta, członkowie klubu).
Kto jest adresatem?
Osoba publiczna (np. dyrektor szkoły, przedstawiciel władz, redaktor gazety) lub instytucja (sejm, kuratorium).
Po co się go pisze?
List otwarty jest przeznaczony do rozpowszechniania w szerokich kręgach czytelników. Nadawcy zależy na tym, aby jak najwięcej osób poznało jego opinię na dany temat. Miejsce publikacji: gazety i czasopisma (także gazetka szkolna).
Przykład listu otwartego i listu do bohatera
Kraków, 25 września 2002
List otwarty w sprawie decyzji Pana Dyrektora Jana Kowalskiego
Szanowny Panie Dyrektorze!
My, uczniowie klasy IIId, protestujemy przeciwko Pana decyzji. Na apelu, który odbył się 19 września, zapowiedział Pan, że nasza klasa nie pojedzie w tym roku na wycieczkę szkolną. Powodem tej, jak Pan stwierdził, „sprawiedliwej decyzji” jest nieodpowiednie zachowanie naszej klasy na majowej wycieczce. Otóż taka ocena naszej klasy wydaje nam się rażąco niesprawiedliwa. Pragniemy zwrócić Pana uwagę, iż uczniowie, którzy znacząco przyczynili się do pogorszenia opinii naszej klasy, zostali karnie przeniesieni do równoległych klas. Poza tym wydaje nam się, że stosowanie odpowiedzialności zbiorowej za występki kilku jednostek nie jest właściwą metodą pedagogiczną i nie spotka się z akceptacją żadnego z uczniów naszego gimnazjum. Mamy nadzieję, że zmieni Pan swoją decyzję i obdarzy naszą klasę zaufaniem.
Oburzeni uczniowie klasy IIId
(podpisy 25 osób)
Zwróć uwagę!
Listy zawieraj¹ te same elementy. Nie może ich zabraknąć także w liście który napiszesz na teście egzaminacyjnym.
- MiejscowoϾ, data
- Nagłówek (zwrot do adresata, informacja o otwartym charakterze listu)
- Wstęp (przyczyna napisania listu)
- Rozwinięcie (w jednym liście opis przeżyć i autocharakterystyka, w drugim protest)
- Zakończenie (nadzieja na pozytywne rozpatrzenie prośby, pozdrowienia)
- Podpis
- Postscriptum (informacja o za³¹czonym opowiadaniu)
Przykładowe tematy (takie mogą pojawić się na egzaminie)
1. Napisz list do wybranego bohatera literackiego.
2. Tego filmu nigdy nie zapomnę – list z elementami recenzji.
3. To ja! – list do rówieśnika z innego kraju.
4. Tak dłużej być nie może! – list otwarty do prezydenta państwa.
5. List do istoty pozaziemskiej o nas, ludziach.
6. Jestem pod wrażeniem Pana/ Pani ostatniej książki – list do ulubionego pisarza.
7. Byłem w… – w liście do kolegi opisz swoją wizytę w Soplicowie lub innym literackim miejscu.
Wypracowanie w formie listu może pojawić się na egzaminie, jeśli motywem przewodnim testu humanistycznego będzie:
- Miłość
Możesz zostać poproszony o napisanie listu w imieniu jednego z kochanków – wymyślonego przez Ciebie lub literackiego (na bazie przytoczonych tekstów źródłowych i Twojej znajomości lekturszkolnych)
- Przyjaźń
Będziesz musiał napisać list do przyjaciela z lektury lub filmu lub do rzeczywistej osoby.
- Podróż
W liście przedstawisz (zrelacjonujesz) swoje przeżycia w podróży.
- Wyobraźnia, fantazja
Możesz napisać list do fantastycznej, wymyślonej przez Ciebie postaci.
Pamiętaj!
W liście obowiązuje Cię stosowanie zwrotów grzecznościowych.
Wielką literą piszemy zaimki i rzeczowniki odnoszące się do adresata, np. Twój, Ciebie, Wam, Pan, Twoja Mama.
Zobacz: