Co powinno się znaleźć w opisie przeżyć wewnętrznych?
- Przyczyna przeżyć (np. spotkanie z kimś, znalezienie czegoś).
- Opis przejawów zewnętrznych (zmiany w wyrazie twarzy, gestykulacji, zmiany w wyglądzie).
- Określenie stanu psychicznego (radość, strach).
Jakie przeżycia wewnętrzne zwykle opisujemy?
- obawę, strach, przerażenie
- tęsknotę, smutek, melancholię, żal
- radość, szczęście
- podziw, zachwyt
- złość
Na co zwracamy uwagę, gdy tworzymy opis?
- Na wyraz twarzy postaci.
- Na ich spojrzenia, gesty.
- Na sposób, w jaki mówią.
- Na nazywanie ich uczuć.
Kiedy opisujesz przeżycia wewnętrzne?
Wtedy gdy chcesz przedstawić, co czuła opisywana przez Ciebie osoba.
Może:
- bała się
- cieszyła
- była zdumiona
- zaskoczona
- rozzłoszczona
Oczywiście, Ty także możesz być tą opisywaną osobą.
Jakie uczucia można opisywać?
Jeśli bohaterem jesteś Ty:
- Uczucia, których doznałeś w czasie jakiejś przygody (np. górskiej wycieczki, wakacyjnego pobytu nad morzem lub nietypowego zdarzenia w szkole).
- Uczucia, których doznałeś, obcując z dziełem sztuki (np. oglądając obraz).
- Uczucia, których doznałeś jako uczestnik imprezy kulturalnej (np. będąc widzem na przedstawieniu teatralnym, koncercie).
- Uczucia, których doznałeś jako uczestnik imprezy sportowej (będąc kibicem na meczu, rajdzie).
- Nastrój wywołany przez zmieniające się pory roku, pogodę, zjawiska przyrodnicze (np. zachód słońca, deszcz, przelot ptaków).
Jeśli bohaterem jest ktoś inny:
- Uczucia łączące kochających się ludzi (np. zakochaną parę, matkę i dziecko).
- Uczucia bohaterów literackich w ważnych momentach ich życia (np. Ani Shirley w chwili przybycia na Zielone Wzgórze).
Rozpoznaj uczucia
Po mimice, wyrazie twarzy
- oblał się rumieńcem ze wstydu
- zmarszczył czoło
- podniósł brwi
Po gestach
- ręce trzęsły mu się ze strachu
- wzruszył lekceważąco ramionami
- poruszał nerwowo palcami
- zacisnął pięści z wściekłości
Po spojrzeniu
- ze zdumienia zrobił wielkie oczy
- oczy stanęły mu w słup
- zmrużył oczy z wściekłości
Po sile i barwie głosu
- podniesiony głos zdradzał jego oburzenie
- odezwał się nieśmiało
- krzyknął z wściekłości
- mruczał niezadowolony
Umiejętności opisania przeżyć wewnętrznych wymaga się od Was w szkole i na sprawdzianie.
ktoś (coś) budzi, wywołuje, rodzi
- radość
- złość
- entuzjazm
ogarnia mnie, dręczy, nęka
- smutek
- melancholia
- przygnębienie
- lęk
- rozczarowanie
- radość
- panika
- tęsknota
wybuchnąłem
- złością
- gniewem
doznałem
- rozczarowania
- przykrości
przezwyciężyłem, opanowałem, tłumiłem, hamowałem w sobie
- strach
- niepokój
- gniew
okazuję komuś
- zazdrość
- podziw
dzielę się z kimś
- radością
niepokojem
strachem
budził się we mnie, odczuwałem
- smutek
- rozrzewnienie
- strach
- złość
narastał/ła we mnie
- lęk
- tęsknota
- radość
Możesz użyć sformułowań
- Ogarnęło go zwątpienie, przygnębienie…
- Podziałało to na niego przygnębiająco
- Pogrążył się w smutku, żalu, melancholii
- Stłumił strach, ból, smutek
- Ucieszył się = uradował się = wstąpiła w niego wielka radość
- Wprawiło go to w osłupienie = zdziwiło go to = zdumiało go to = zaskoczyło go
- Przeraził się = przestraszył się = poczuł lęk = ogarnął go strach
Nie zapominaj o…
- Przymiotnikach: przygnębiający, smutny, melancholijny, tęskny, żałosny
- Przysłówkach: strasznie, przerażająco, okropnie, ciemno
- Czasownikach nazywających stany uczuciowe, np. przeraził się, przestraszył się, poczuł lęk oraz o naszych reakcjach na różne sytuacje, np. odskoczył ze strachu, wrzasnął, zasłonił twarz
Jakie sytuacje skłaniają do eksponowania przeżyć wewnętrznych?
- kontakt z dziełami plastycznymi, np. zwiedzanie wystawy, oglądanie pięknej rzeźby, obrazu
- słuchanie muzyki, np. z płyty albo udział w koncercie
- oglądanie pięknych pejzaży
- czytanie poruszającej książki, wiersza
- spektakl teatralny, film
- kibicowanie ukochanej drużynie
- wspomnienia, np. wywołane oglądaniem zdjęć
- sytuacja zagrożenia, w której wywołane zostały ekstremalne uczucia
Przykładowy opis przeżyć wewnętrznych
Jej wzrok padł na wiszące nad biurkiem zdjęcie. Przedstawiało ją szczęśliwą, roześmianą, na tle gór. Patrzyła radośnie i bez lęku w obiektyw – pamięta dobrze, kto robił jej to zdjęcie. Ktoś, kto dawał jej to poczucie bezpieczeństwa i tę radość. W tle majaczyły szczyty…
Pamiętała tamten nastrój: radość, szczęście, beztroskę i… odwagę, bo bez lęku wtedy patrzyła w przyszłość, gotowa pokonywać wszelkie przeszkody.
Teraz siedziała za biurkiem, skulona, przygaszona, jakby nie ta sama. A gdy wzrok padł na zdjęcie, całkowicie się rozkleiła. – To, co było, już nie wróci – myślała. Przez głowę przelatywały jej tysiące ponurych myśli.
Próbowała jeszcze walczyć ze sobą, by siostra w drugim pokoju nie usłyszała płaczu. Ale w końcu dała za wygraną, rozpłakała się.
Gdy Magda weszła do pokoju, poczuła się jeszcze gorzej.
Upokorzona, przyłapana na gorącym uczynku, zawstydzona, odruchowo wycofywała się w kąt. Wzbierała w niej straszna złość.
Gdy za plecami poczuła chłodną, twardą ścianę, to jakby dodało jej odwagi, i powiedziała: – Chcę zostać sama! Wyjdź stąd, Magdo!
Zobacz: