Henryk Sienkiewicz 1905

Powszechnie wiadomo, że za Quo vadis. A właściwie za „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”, „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu”.

Nie daj się zagiąć!
EPOS – inaczej epopeja, obszerna opowieść o bohaterach ludowych, postaciach legendarnych lub historycznych. Wydarzenia rozgrywają się zazwyczaj na tle ważnych historycznych przemian (wojny, powstania). Znane eposy:

  • Iliada i Odyseja Homera,
  • Pieśń o Rolandzie,
  • Pan Tadeusz Adama Mickiewicza.

Władysław Reymont 1924

Za Chłopów, powieść epicką uznaną za arcydzieło.

Podstawowe wiadomości:
Reymont był powieściopisarzem (m.in. Ziemia obiecana – adaptacja filmowa Andrzeja Wajdy) i nowelistą.

Nie daj się zagiąć!
ADAPTACJA – może być nie tylko filmowa, to (ogólnie) przystosowanie utworu literackiego do innej postaci przekazu (adaptacja telewizyjna, teatralna).

Zabłyśnij!

  • O Noblu Reymonta wiele plotkowano. Pojawiały się głosy, że właściwie nagroda należała się Żeromskiemu.
  • Reymont pochowany jest na Powązkach w Warszawie. Jego serce wmurowano w filar kościoła Świętego Krzyża w Warszawie.

Czesław Miłosz 1980

Za całokształt twórczości.
Zabłyśnij!

  • Czesław Miłosz nie tylko tworzy poezję. Jest również powieściopisarzem, eseistą, tłumaczem, historykiem literatury.
  • Miłosz często nawiązuje do historii, przypomina, że lubi się ona powtarzać, jest nauczycielką życia. Jest moralistą.

Nie daj się zagiąć!
MORALISTA – myśliciel, człowiek głoszący surową moralność, potępiający nietolerancję, przemoc, głupotę, bezkarność, brak odpowiedzialności.

Rzuć cytatem!

  • Historia magistra vita est – (łacińskie przysłowie) – historia jest nauczycielką życia.
  • Piękny jest rozum ludzki i niezwyciężony.
    Ani krata, ani drut, ni oddanie książek na przemiał,
    Ani wyrok banicji nie mogą nic przeciw niemu.
    On ustanawia w języku powszechne idee
    I prowadzi nam rękę, więc piszemy z wielkiej litery
    Prawda i Sprawiedliwość,
    a z małej kłamstwo i krzywda.
    (fragment wiersza Miłosza Zaklęcie)

Wisława Szymborska 1996

Najbardziej znane wiersze:

  • Nic dwa razy (posłużył jako słowa do piosenki Kory),
  • Kot w pustym mieszkaniu,
  • Wołanie do Yeti,
  • Muzeum.

Zabłyśnij!

  • Szymborską często porównuje się z Herbertem (precyzja słowa, tematyka).
  • Osoba niezwykle skromna, unikająca rozgłosu. Pisze wiele, publikuje bardzo mało – w poezji dąży do doskonałości.
  • Tematyka poezji – człowiek i sens jego istnienia.
  • Szymborska jest również felietonistką. W Życiu Literackim ukazywały się jej Lektury nadobowiązkowe – felietony, w których mówiła o literaturze przystępniej niż to robi się w szkole.

Nie daj się zagiąć!
Felieton – gatunek prasowy swobodny stylistycznie i kompozycyjnie. Nie ma gotowej recepty na felieton, najważniejszy jest w nim autor, który przedstawia swoje poglądy, komentuje aktualne wydarzenia.

Rzuć cytatem!

Tyle wiemy o sobie,
ile nas sprawdzono.
(Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej)

Uwaga!
Nobla – już nie w dziedzinie literatury oczywiście – otrzymało jeszcze dwoje Polaków:

  • Maria Skłodowska–Curie 1903 – w dziedzinie fizyki
  • Lech Wałęsa 1983 – Pokojowa Nagroda Nobla