Oświeceniowe idee wspierać miało wiele instytucji publicznych, których powstawanie popierali światli obywatele włącznie z samym królem. Najważniejsze związane są z edukacją.
- To czas powstania pierwszego, jak byśmy dziś powiedzieli, ministerstwa oświaty – Komisji Edukacji Narodowej. Miała ona zająć się wykorzystaniem olbrzymiego majątku skasowanego zakonu jezuitów dla stworzenia nowatorskiego systemu szkolnictwa, w którym kształcić się będą obywatele nowoczesnego społeczeństwa, zyskując wiedzę o naturze świata.
- Powszechny dostęp do edukacji zapewnić miały
- na nowo opracowane podręczniki (ich koncepcją i wydawaniem zajęło się Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, pokazujące oświeconą wiedzę o świecie;
- nowoczesne szkoły (Collegium Nobilium, Szkoła Rycerska)
- oraz pierwsze biblioteki publiczne.
- Za instytucję wspierającą dzieło reform można uznać także Teatr Narodowy.
Czasy oświecenia to zatem nie tylko okres teoretycznych rozważań o cechach narodu i postulatów zmian mentalności szlacheckiej, lecz przede wszystkim gorączkowych reform, mających przekształcić Polaków w naród tworzący państwo nowoczesne, silne, mogące stawić czoło wrogom. Jak wiemy, ogromna część tych reform miała szansę zostać wprowadzona w życie na mocy Konstytucji 3 maja. Niestety, do jej uchwalenia doszło za późno, kiedy Polska była już zbyt osłabiona i wydana na łup zaborców.
Zobacz:
Dokonaj podsumowania reformatorskich dokonań polskiego oświecenia
32. Wymień „reduty oświecenia” – najważniejsze instytucje kulturalne, stowarzyszenia i szkoły.