Termin romantyzm pochodzi od słowa „romanca” – oznaczającego podania, legendy i baśnie ludów romańskich. Tak nazywano w średniowieczu narody tubylcze zamieszkujące prowincje rzymskie, czyli w przeważającej liczbie ludy germańskie i galicyjskie. Romance, czyli opowieści o awanturniczych czynach dawnych bohaterów, były pisane prozą bądź wierszem, najczęściej w językach narodowych. Do tego właśnie dziedzictwa kulturowego nawiązali romantycy w XIX wieku – odwoływali się do ludowości, wskrzesili świat i postacie dawnych bajań. Wszystko to, co nawiązywało do poetyki awanturniczej powieści (romansu), uznano za romantyczne i uczyniono podstawą nowej poetyki i wrażliwości. Wkrótce nazwa „romantyzm” ogarnęła całą formację kulturową epoki, przenikając do filozofii i estetyki, obejmując także inne dziedziny sztuki: malarstwo, rzeźbę, architekturę, muzykę, a nawet modę.
Jako prąd umysłowy i literacki romantyzm dominował w Europie od lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX wieku, jednak jego granice w zależności od kraju wyznaczają inne fakty. Podobnie o jego specyfice narodowej zadecydowała sytuacja społeczna i polityczna, a także doświadczenie historyczne różnych narodów. Stąd mówi się o romantyzmie polskim, francuskim, angielskim, rosyjskim czy niemieckim. W Polsce za datę rozpoczęcia romantyzmu uznaje się najczęściej wydanie Ballad i romansów Adama Mickiewicza w 1822 roku, za zamykającą zaś rok 1863 – wybuch powstania styczniowego.
Zapamiętaj!
- Romantyzm to termin niejednolity – o jego specyfice zadecydowało doświadczenie każdego narodu. O jedności romantyzmu europejskiego zadecydowały wielkie wydarzenia historyczne: rewolucja francuska i wojny napoleońskie, a także kryzys światopoglądu racjonalistycznego i rozwój filozofii idealistycznej.
Zauważ!
Współcześnie słowo „romantyk” ma dwa znaczenia. Jest to albo twórca epoki romantyzmu, bądź człowiek – marzyciel, idealista, który w swoim postępowaniu kieruje się w przeważającej części uczuciem i intuicją, a nie rozumem.
Zobacz: