Herakles był półbogiem. Synem Zeusa – spłodzonym z królową Alkmeną. Naturalne więc, że przez całe życie nienawidziła go i prześladowała prawowita żona Zeusa – Hera (zwłaszcza że podstępem nakarmiono Heraklesa pokarmem Hery, w wyniku czego stał się nieśmiertelny).
- Miał nadludzką moc. Jako niemowlę udusił dwa węże nadesłane przez Herę.
- Jego siła przysporzyła mu wiele sławy, ale i niemało kłopotów. Był bowiem bardzo gwałtowny i często wpadał w gniew – nie panował wówczas nad sobą i wyrządzał krzywdę nawet tym, których kochał.
- W młodości w gniewie zabił swojego nauczyciela muzyki (Herakles nie był zbyt cierpliwym uczniem) – rzucił w niego kitarą. To zabójstwo nie uszło mu na sucho – za karę musiał pasać w górach trzodę.
- Kiedy dorósł, ruszył na pomoc okupowanym Tebom, przyczynił się do zwycięstwa nad najeźdźcą i w nagrodę poślubił Megarę, córkę władcy. Niestety, po kilku latach Herakles, w przypływie szału zesłanego przez Herę, zabił Megarę, a wraz z nią własne dzieci. Aby oczyścić się z grzechu, wyruszył do wyroczni delfickiej. Ta nakazała mu wykonanie 12 prac zleconych przez króla mykeńskiego Eurysteusza.
Dwanaście prac Heraklesa wykonanych na polecenie króla Eurysteusza:
- zabicie lwa z Nemei,
- zgładzenie hydry lernejskiej, dziewięciogłowego węża wodnego,
- sprowadzenie łani kerynejskiej o złotym porożu i spiżowych racicach,
- upolowanie wielkiego dzika, który pojawił się w okolicach Erymantos w Arkadii,
- oczyszczenie niesprzątanej od 30 lat stajni Augiasza, króla Elidy,
- wytępienie koło miasta Stymfalos zagrażających ludziom ptaków o dziobach i piórach z żelaza,
- ujarzmienie byka z Krety,
- uprowadzenie cudownych klaczy króla Diomedesa,
- zdobycie pasa Hipolity – królowej Amazonek,
- uprowadzenie wołów Geryona,
- dostarczenie złotych jabłek z sadu pilnowanego przez Hesperydy,
- porwanie z podziemi psa Cerbera.
Nie oznaczało to jeszcze końca jego przygód. Przypomnijmy tu historię z Dejanirą. Herakles poślubił piękną królewnę (oczywiście, pokonując rywali). Szczęście ich zmącił centaur Nessos, który porwał Dejanirę i chciał ją zgwałcić. Herakles zdążył go ustrzelić. Umierający, niby skruszony Nessos, zdradził Dejanirze sposób na utrzymanie wiecznej miłości męża: przepis na miksturę z jego krwi i nasienia, którą trzeba nasączyć koszulę Heraklesa. Naiwna Dejanira uczyniła to, lecz koszula okazała się jadem, wżarła się w ciało jej małżonka, powodując nieopisane męki herosa do tego stopnia, że rzucił się w ogień. Przerażona Dejanira popełniła samobójstwo. Heraklesa uwolnili od mąk bogowie i obdarzyli go nieśmiertelnością. Z tej historii pozostała ,,paląca koszula Dejaniry” – symbol okrutnych tortur i męki, którą przywoływał w wierszu Słowacki, oczywiście, jako przenośnię.
Nawiązania literackie do mitu
Herakles jest postacią o niezwykle barwnej biografii, pełnej przedziwnych przygód, co dostrzegli producenci seriali filmowych. W efekcie można oglądać na ekranach TV dzieje Heraklesa dzielone na odcinki. Ale na pewno nie tylko z tego źródła znamy jego dzieje. Do tej postaci – dzielnej, silnej, godnej podziwu – nawiązywali nasi wielcy wieszczowie:
Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze,
Ten młody zdusi Centaury,
Piekłu ofiarę wydrze,
Do nieba pójdzie po laury.
Tak pisał w Odzie do młodości Adam Mickiewicz, a wiele pokoleń uczyło się powyższych strof na pamięć.
Zrzuć do ostatka te płachty ohydne,
Tę – Dejaniry palącą koszulę:
A wstań jak wielkie posągi bezwstydne,
Naga – w styksowym wykąpana mule,
Tak z kolei woła do ojczyzny Juliusz Słowacki (Grób Agamemnona), odwołując się do innego epizodu z dziejów Heraklesa.
Zobacz:
Wymień słynne mity greckie, które poznałeś, i krótko je scharakteryzuj
Ile było prac Heraklesa? Dlaczego jest on tak ważną postacią w mitologii?