Czym jest imiesłowowy równoważnik zdania?
Czasem jest tak, że zdanie podrzędne zamiast normalnego orzeczenia (myślał, pisał, wiał) ma imiesłów (myśląc, pisząc, wiejąc). Wtedy właśnie mamy do czynienia z imiesłowowym równoważnikiem zdania podrzędnego.
imiesłowowy równoważnik zdanie nadrzędne
zdania podrzędnego ↓
. ↓ Janek zapomniał o bożym świecie.
. Myśląc o Joasi,
imiesłowowy równoważnik zdanie nadrzędne
zdania podrzędnego ↓
↓ zapłakał rzewnie.
. Sprawdziwszy stan konta,
imiesłowowy równoważnik zdanie nadrzędne
zdania podrzędnego. ↓
↓ wpadł do dziury przy drodze.
. Biegnąc do domu,
imiesłowowy równoważnik zdania współrzędne względem siebie współrzędne
zdania podrzędnego i nadrzędne względem imiesłowowego równoważnika zdania
. ↓
. ↓ Marcin podarł go i wyrzucił do kosza.
. Napisawszy list,
Uwaga!
- Mówiąc o imiesłowowym równoważniku zdania, mamy na myśli tylko
- imiesłowy przysłówkowe uprzednie (usłyszawszy, wykrzyczawszy) lub współczesne (pisząc, krzycząc).
- W testach z imiesłowowymi równoważnikami zdań możemy spotkać się w sposób następujący:
- albo musimy rozpoznać je w zdaniu złożonym i zrobić odpowiedni wykres,
- albo ocenić jego poprawność.
Jak rozpoznać tę poprawność lub niepoprawność?
Używając imiesłowów, często robimy błędy. Aby wypowiedzenie było poprawne, czynności wyrażone imiesłowem i orzeczeniem w zdaniu nadrzędnym muszą odnosić się do tego samego podmiotu, w przeciwnym razie wypowiedzenie nie jest poprawne.
Pamiętaj!
Dla obu zdań – i podrzędnego, i nadrzędnego – wykonawcą imiesłowu i wykonawcą orzeczenia musi być ta sama osoba.
A.
Anka rozważa swoje szanse i równocześnie gotuje barszcz.
Zdanie złożone współrzędnie
Anka, rozważając swoje szanse, równocześnie gotuje barszcz.
imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego
Anka rozważa i Anka gotuje. Jest OK – i tu, i tu Anka jest podmiotem.
B.
Kiedy spacerowałem, potwornie grzało słońce.
Spacerując, odczuwałem potworne gorąco słońca.
imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego
Ja spaceruję. Ja odczuwam. Jest OK – i tu, i tu ja jest podmiotem.
C.
Gdy się opalałem, pogryzły mnie komary.
Opalając się, zostałem pogryziony przez komary.
imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego
Ja się opalałem. Ja zostałem pogryziony. OK – i tu, i tu ja jest podmiotem.
D.
Kiedy przeczytałem o Robinsonie, współczułem mu.
Przeczytawszy o Robinsonie, współczułem mu.
imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego
Ja przeczytałem. Ja współczułem. OK – i tu, i tu ja jest podmiotem.
E.
Kiedy korzystałem z komputera, zepsuł się.
Korzystając z komputera, zepsuł się!
Ja korzystałem z komputera, on się zepsuł. Błąd! Dwa różne podmioty
Uwaga!
- Imiesłowowe równoważniki zdania możemy przekształcać w zdania, jeśli imiesłów zastąpimy osobową formą czasownika i wprowadzimy jeden ze spójników podrzędności:
ponieważ, dlatego, że, bo, kiedy np. Kacper i Igor zmęczyli się, wchodząc na Giewont.
wypowiedzenie złożone z imiesłowowym równoważnikiem zdania Kacper i Igor zmęczyli się, kiedy wchodzili na Giewont.
zdanie złożone podrzędnie z podrzędnym okolicznikowym czasu.
- Imiesłowowe równoważniki zdania zawsze oddzielamy przecinkiem od zdania składowego.
- Zamieniając zdania złożone na konstrukcje z imiesłowowym równoważnikiem, przeważnie używamy
- imiesłowów współczesnych (jeśli dwie czynności przebiegają w tym samym czasie)
Sprzątając pokój słuchałem muzyki. (w tym samym czasie)
albo - imiesłowów przysłówkowych uprzednich (jeśli jedna z nich jest wcześniejsza)
Napisawszy list, poszedłem na pocztę. (najpierw napisałem list, potem poszedłem na pocztę)
- imiesłowów współczesnych (jeśli dwie czynności przebiegają w tym samym czasie)
Zadanie:
Podane zdania złożone przekształć na wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania.
a) Kiedy wracałem z teatru, spotkałem sąsiadkę.
b) Skończył odrabiać pracę domową i uśmiechnął się z zadowoleniem.
c) Zwierzęta przeczuwały nadchodzącą burzę i schowały się w swoich kryjówkach.
a) Wracając z teatru spotkałem sąsiadkę.
b) Skończywszy odrabiać pracę domową, uśmiechnął się z zadowoleniem.
c) Przeczuwając nadchodzącą burzę, zwierzęta schowały się w swoich kryjówkach.
Zobacz:
20. Wskaż i popraw zdania, w których imiesłowowy równoważnik został użyty błędnie: