Przeczytajcie uważnie dwa poniższe teksty, ponieważ są inspiracją dla kolejnych pytań testu.
Państwo Chopinowie zajęli w stolicy duże mieszkanie w skrzydle Pałacu Saskiego, na placu o tej samej nazwie. Pani Chopinowa grywała czasem chłopcom z internatu do tańca. Pewnego wieczoru, po takim graniu, gdy już wszyscy udali się na spoczynek, przerażona pokojówka Zuska zawołała: Proszę państwa, po salonie jakieś duchy chodzą… Gdy państwo Chopinowie weszli tu, na wysokim taborecie w nocnej koszuli siedział przy fortepianie Frycek i grał te same melodie, które przed kilkoma godzinami płynęły spod palców matki. Gniewna zmarszczka zniknęła z czoła pana Mikołaja. Pani Justyna wierzyć swoim oczom i uszom nie mogła. (…) Ale prawdziwe życie było dopiero na wsi. Żelazowa Wola na Mazowszu, Poturzyn koło Chełma Lubelskiego, Antonin w Poznańskiem, Szafarnia na Kujawach – to miejsca, w których najbardziej lubił Frycek spędzać wakacje. (…) Ale najbardziej lubił Frycek wiejskie kapele. W połowie melodii zrywa się, biegnie w stronę domu, żeby tylko prędzej dopaść do fortepianu. Kładzie ręce na klawiszach i usłyszanego na wsi kujawiaka gra tak, jak on go rozumie i czuje. Dlatego w każdym niemal mazurku Chopina dźwięczy wspomnienie polskiej ludowej melodii lub tańca.
(M. Horodyska „Śladami Chopina”)
Byłem u Ciebie w te dni przedostatnie
Nie docieczonego wątku –
– Pełne, jak Mit,
Blade, jak świt… (…)
Byłem u Ciebie w te dni Fryderyku!
Którego ręka… dla swojej białości
Alabastrowej – i wzięcia – i szyku –
I chwiejnych dotknięć jak strusiowe pióro –
Mięszała mi się w oczach z klawiaturą
Z słoniowej kości…
I byłeś jako owa postać, którą
Z marmurów łona,
Niźli je kuto,
Odejma dłuto
Geniuszu wiecznego Pigmaliona!
(C. K. Norwid „Fortepian Chopina”)
1. Serce Chopina znajduje się obecnie w: (1p.)
A. Krakowie
B. Warszawie
C. Poznaniu
D. Gdańsku
2. Dokończ zdania: (6p.)
A. Fryderyk Chopin żył w wieku……….
B. Miastem, w którym zmarł kompozytor jest………..
C. Warszawskie mieszkanie państwa Chopinów mieściło się w……..
D. Ulubionymi miejscami, w których mały Frycek spędzał wakacje, były…..
E. Miejscem narodzin wielkiego kompozytora była…………
F. Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina odbywają się w………..
3. Co przemawia za tym, że Chopin najbardziej lubił polskie ludowe melodie? (1p.)
4. Dopisz peryfrazę: (1p.)
Fryderyk Chopin –………………
5. Z którą z niżej wymienionych osób Chopin nie mógłby się spotkać? Podkreśl prawidłową odpowiedź: (1p.)
A. George Sand
B. Feliks Mendelssohn-Bartholdy
C. Adam Mickiewicz
D. Jan Sebastian Bach
E. Cyprian Kamil Norwid
6. Wpisz prawidłowe informacje, odnoszące się do każdego z tekstów: (6p.)
proza
liryka zwrotu do adresata
didaskalia,
iryka pośrednia
narrator trzecioosobowy,
wiersz rymowany,
epika
dramat
narrator pierwszoosobowy
„ja” liryczne
mówi w pierwszej osobie
wiersz wolny
A. M. Horodyska, „Śladami Chopina”……………………………….
B. C. K. Norwid, „Fortepian Chopina”………………………………
7. Autorka książki o Chopinie opowiada o latach jego dzieciństwa, zaś romantyczny poeta wspomina schyłek życia kompozytora i wysławia potęgę jego geniuszu. Porównuje go do dzieła sztuki Pigmaliona, który był: (1p.)
A. Przewoźnikiem zmarłych przez Styks do krainy zmarłych
B. Królem Cypru, który zakochał się w wykonanym przez siebie posągu kobiety
C. Psem trzygłowym, stróżem bram Hadesu
D. Ateńskim budowniczym, który zbudował Minosowi Labirynt
8. Wskaż w wierszu C. K. Norwida te wersy, które mogą wskazywać na zły stan zdrowia Chopina. Następnie, posługując się przymiotnikami, określ nastrój utworu. (4p.)
9. Wyobraź sobie, że jesteś wybitnym pianistą, jednym z uczestników Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego. W imieniu swoim oraz organizatorów konkursu zredaguj dwa zaproszenia na koncert: (5p.)
A. nieoficjalne (dla rodziny lub osoby bliskiej),
B. oficjalne (np. dla profesora Akademii Muzycznej).
10. W którym szeregu (wybierz z poniższych) ukryły się synonimy, a w którym antonimy? (2p.)
A. góra, góral, góralka, górować
B. liceum, muzeum, akwarium, audytorium
C. popłatny, intratny, rentowny, lukratywny
D. sympatyczny, antypatyczny, pesymistyczny, optymistyczny
11. Z ilu głosek i liter składa się wyraz: „dżuma”? (1p.)
12. Podkreśl skróty, które zostały napisane błędnie. Wszystkie skróty napisz poprawnie: (3p.)
A. numer – nr
B. ciąg dalszy nastąpi – cedn
C. magister – mgr
D. tak zwany – tzw.
E. doktor – dor
F. na przykład – np.
G. według – wdg
H. godzina – godz.
13. Połącz ze sobą fragmenty cytatów, a następnie określ, skąd pochodzą: (4p.)
A. Tak musisz dręczyć się wiek wiekiem,
sprawiedliwe zrządzenia boże!
B. Kiedy ranne wstają zorze,
Tobie ziemia, Tobie morze,
C. A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.
D. Nam strzelać nie kazano. – Wstąpiłem na działo
I spojrzałem na pole; dwieście harmat grzmiało.
E. Bo kto nie był ni razu człowiekiem,
Temu człowiek nic nie pomoże.
F. Tobie śpiewa żywioł wszelki,
Bądź pochwalon, Boże wielki!
G. Artyleryi ruskiej ciągną się szeregi,
Prosto, długo, daleko, jako morza brzegi;
H. Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep najpłodniejszy w hesperyjskim sadzie.
14. Podkreśl właściwą odpowiedź: „TAK” lub „NIE”. (5p.)
A. W zdaniu: Na stole stał pęknięty, stary dzbanek, pozbawiony uch – wyraz „uch” ma poprawną formę gramatyczną. TAK NIE
B. W zdaniu: Złożę papiery do dwóch liceów – wyraz „liceów” ma poprawną formę. TAK NIE
C. W zdaniu: W torebce zabrakło pieniędzy – podmiotem jest wyraz „torebce”. TAK NIE
D. W wyrazach kompetencje, kontrolować, kombinator nie ma błędów ortograficznych. TAK NIE
E. Wypowiedzenie: Sprzedaż poza kolejnością dla matek z dziećmi – jest zdaniem pojedynczym. TAK NIE
15. Dokończ wyrazy: (4p.)
kwiet… kwiaci…
kwiat… kwiat…
16. Które z poniższych terminów określają bliżej słowo: „epika”? (6p.)
wers, podmiot liryczny, fabuła, wątek, akt, scena, rym, akcja, zdarzenie, didaskalia, narracja, powieść
17. W poniższych związkach i przysłowiach podkreśl tylko te wyrazy, które mają je uzupełnić: (7p.)
A. Gdzie kucharek (pięć, sześć, siedem, osiem), tam nie ma co jeść.
B. Baba z (piekła, domu, wozu, konia), koniom lżej.
C. Gdyby kózka nie (biegała, skakała, chodziła, mówiła), to by nóżki nie złamała.
D. (Złymi, dobrymi, pięknymi, wartościowymi) chęciami piekło jest wybrukowane.
E. Biednemu zawsze (wichura, wiatr, burza, deszcz) w oczy.
F. Cicho jak (makiem, owsem, prosem, koniczyną) zasiał.
G. Siedzi jak na (polskim, greckim, tureckim, włoskim) kazaniu.
18. Od czasownika niedokonanego gotować utwórz jak najwięcej czasowników dokonanych. (6p.)
19. Przeczytaj poniższy zapis wypowiedzi mówionej. Do podanego dialogu dodaj wymyślone elementy pozajęzykowe (kto z kim rozmawia, gdzie się znajdują). Potem przekształć całość na relację z rozmowy (wypowiedź pisaną). (4p.)
O, mrówka // O, jak sobie idzie // Patrz, jaki ciężar dźwiga // A ja mam w domu mrówkę // Najpierw była taka, potem taka, a teraz jest taaaka // Bujasz, chyba na filmie widziałeś taaaką mrówkę // Nie, ale mam psa, który wabi się Mrówka // Nazwałeś swojego psa Mrówka? // Tak, bo to nie pies, ale suczka // Aaa, to fajnie.
20. Obejrzyj reprodukcję obrazu Bruegla, pt. „Upadek Ikara”, a następnie odpowiedz na pytanie: które z poniższych zdań fałszywie interpretuje reakcję otoczenia na nieszczęście Ikara? (1p.)
A. Każdy jest zajęty swoją pracą.
B. Każdy troszczy się tylko o siebie.
C. Ludzie są obojętni na cudze nieszczęście.
D. Nikt nie zauważył dramatu chłopca.
E. Każdy pragnie pomóc tonącemu.
F. Brak im wyczulenia na cudzą krzywdę.
21. Do każdego z rzeczowników dopisz po jednym epitecie, wybranym spośród podanych: surowy, dobroduszny, ciepły, wysmukły, interesujący, wiosenny, cichy. (6p.)
A. wygląd
B. uśmiech
C. książka
D. wiatr
E. śmiech
F. jajko
22. Do każdego rzeczownika dopisz rzeczownik bliskoznaczny, zaczynający się od słówka „nie”: (4p.)
A. kłótnia
B. wahanie
C. wróg
D. kłamstwo
23. Przed Tobą – wystąpienie przewodniczącego samorządu na uroczystości rozpoczęcia nowego roku szkolnego. Kolejne części uzupełnij własnymi zdaniami: (10p.)
(Grzecznościowy zwrot do zebranych)…
Pierwszy dzień nowego szkolnego roku jest dla nas wszystkich szczególny, a z pewnością najważniejszy dla tych, którzy dziś…
Dziś przypadł mi w udziale zaszczyt gorącego pozdrowienia wszystkich pierwszoklasistów. Witajcie! Serdecznie witam też…
Ogarnia nas uczucie prawdziwej radości …
Postaramy się, drodzy nauczyciele,…
(Życzenia dla pedagogów)…
(Życzenia dla młodzieży)…
24. Wskaż zaimki i spójniki, wpisując literę (A) lub (B) w miejsca zakropkowane: (A. zaimek, B. spójnik) (6p.)
kto…, nasz…, tak…, i…, lub…, tyle…, nic…, albo…, więc…, oraz…, on…, wy…
25. Na podstawie poniższego tekstu przygotuj drzewo genealogiczne całej rodziny: (4p.)
Domańscy są dużą rodziną. Mama Joli, Agata (z domu Pniewska) i Tymoteusz mają, oprócz Joli, jeszcze troje dzieci: Martę, Marysię i Tomaszka. Rodzice Agaty i Tymoteusza są już w podeszłym wieku. Małgorzata, babcia Joli (ze strony matki) przyjaźni się bardzo z Elwirą – babcią ze strony ojca. Obaj dziadkowie: Wincenty (ze strony matki) i Roman (ze strony ojca) często razem łowią ryby na Mazurach. Z czwórki dzieci Agaty jedno jest już dorosłe. To Marysia Łobucińska, która pracuje wraz z mężem, Stasiem, w sklepie obuwniczym. Ich córeczka Hania ma dopiero 2 latka.
Odpowiedzi
1. B
Wyjaśnienia nie znajdziecie w tekstach, ale myślę, że każdy kulturalny i oczytany Victor zna tę odpowiedź. Serce Fryderyka Franciszka Chopina spoczywa w warszawskim kościele Św. Krzyża, mimo że sam kompozytor po wielu latach pobytu w tym mieście opuścił je w 1830 roku i osiedlił się w Paryżu. Zadanie wymaga od Was wiedzy na temat wielkich osobistości sztuki, interesowania się naszą kulturą. Jak i gdzie przyswajać tego typu wiedzę? Wystarczy tylko przeglądać… szkolne podręczniki do muzyki, plastyki, historii. Znajdziecie wiele informacji, ciekawostek z życia wielkich polityków, kompozytorów, plastyków.
2. A. Fryderyk Chopin żył w wieku XIX. B. Miastem, w którym zmarł kompozytor, jest Paryż. C. Warszawskie mieszkanie państwa Chopinów mieściło się w Pałacu Saskim. D. Ulubionymi miejscami, w których mały Frycek spędzał wakacje, były Żelazowa Wola, Poturzyn, Antonin, Szafarnia. E. Miejscem narodzin wielkiego kompozytora była Żelazowa Wola. F. Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina odbywają się w Warszawie.
A teraz – kilka zagadek biograficznych. Odpowiedzi na niektóre pytania można znaleźć w naszym tekście wstępnym. Reszta wymaga wiedzy, umiejętności kojarzenia faktów. Warto pamiętać, że lata życia kompozytora, 1810-49, (tylko 39 lat!) przypadły na wiek XIX (nie XX!). Urodził się w Żelazowej Woli, ale kształcił się w Szkole Głównej Muzyki już w Warszawie. Koncertował w całej Europie, a tworzył przeważnie muzykę fortepianową.
3. W odpowiedzi należy uwzględnić przeczytany fragment:
Ale najbardziej lubił Frycek wiejskie kapele. W połowie melodii zrywa się, biegnie w stronę domu, żeby tylko prędzej dopaść do fortepianu. Kładzie ręce na klawiszach i usłyszanego na wsi kujawiaka gra tak, jak on go rozumie i czuje. Dlatego w każdym niemal mazurku Chopina dźwięczy wspomnienie polskiej ludowej melodii lub tańca.
4. Fryderyk Chopin – najwybitniejszy polski kompozytor, znakomity pianista.
Należy dopisać tylko jedną, ale pewnie przyszły Wam na myśl jeszcze inne określenia. Wszystko zależy od twórczej inwencji i wyobraźni. Peryfraza to inaczej omówienie, np. zamiast użyć słowa telewizor, można posłużyć się ładniej brzmiącym określeniem okno na świat, szklany ekran, z kolei zamiast wyrazu pies – najlepszy przyjaciel człowieka.
5. D
Chopin przyjaźnił się z George Sand i odbył z nią podróż na Majorkę, do Marsylii i Genui. Utrzymywał też kontakty z kołami europejskiej awangardy kulturalnej i polską emigracją, więc mógłby spotkać się z Feliksem Mendelssohnem, Adamem Mickiewiczem i Cyprianem Kamilem Norwidem. Nie mógłby natomiast spotkać się z Bachem. Dlaczego? Ten znakomity kompozytor i organista żył w wieku XVII w Niemczech (Chopin w wieku XIX).
6. A. M. Horodyska „Śladami Chopina”: proza, epika, narrator trzecioosobowy; B. C. K. Norwid „Fortepian Chopina”: liryka zwrotu do adresata, „ja” liryczne mówi w pierwszej osobie, wiersz rymowany
Dla odmiany – teoria literatury, pojęcia związane z rodzajami i gatunkami literackimi. Istnieją trzy rodzaje literackie: epika, liryka, dramat. Narracja, narrator, wątek, akcja – to terminy zarezerwowane dla epiki, z kolei: podmiot liryczny, adresat liryczny, liryka bezpośrednia, pośrednia – są pojęciami odnoszącymi się do liryki. Przy dramacie spotkamy: didaskalia, monologi, dialogi, akty, sceny i odsłony.
7. B
Doskonale! Według mitologii greckiej rzeźbiarz Pigmalion (albo jak wolicie Pygmalion) zakochał się w wykonanym przez siebie posągu kobiety. Na jego prośbę Afrodyta zmieniła posąg w żywą kobietę, która otrzymała imię Galatea. W utworze Norwida odwołanie do Pigmaliona sygnalizuje, że geniusz artysty zdolny jest rozpoznać i ujawnić ideał piękna tkwiący w każdej rzeczywistości. Natomiast Charon – to przewoźnik dusz zmarłych (A). Ateński budowniczy Labiryntu to sławny Dedal, ojciec Ikara, a dziwaczny pies, stróż Hadesu to Cerber. Do wiedzy mitologicznej nawiązuje wiele egzaminacyjnych poleceń, więc tych z Was, którzy zdążyli już zapomnieć o mitach (np. o Demeter i Korze, Dedalu i Ikarze, Syzyfie, Prometeuszu), zachęcam do przeczytania „Mitologii” J. Parandowskiego.
8.
Którego ręka… dla swojej białości
Alabastrowej – i wzięcia – i szyku –
I chwiejnych dotknięć jak strusiowe pióro –
Mięszała mi się w oczach z klawiaturą
Z słoniowej kości…
Nastrój fragmentu: poważny, smutny, melancholijny.
„Wypełniające się” dni Chopina autor przedstawił raczej w tonacji elegii, czyli smutku, a nawet żałoby. Końcowe strofy wiersza ukazują moment zniszczenia fortepianu geniusza w czasie powstania styczniowego (19 września 1863 roku). Alabastrowa ręka, chwiejna, której barwy nie można odróżnić od bieli klawiatury. Oto moment, jaki zapamiętał Norwid, podczas wizyty u umierającego Chopina.
9.
A. Serdecznie zapraszam Kochanego Wujka na swój koncert, który odbędzie się w dniu 9. 07. 1999 r. w sali Filharmonii Narodowej w Warszawie. Marysia Jaworska
B. W imieniu własnym oraz organizatorów Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego mam zaszczyt zaprosić Szanownego Pana Profesora Ignacego Skrzypka na swój koncert, który odbędzie się w dniu 9. 07.1999 r. w sali Filharmonii Narodowej w Warszawie. Maria Jaworska
Formuły i style zaproszeń bywają różne, a zależy to od przyjętych wzorców, okazji, z jakiej zaproszenie wysyłamy oraz osoby, do której wysyłamy. Jeśli piszecie tekst mniej oficjalny, rodzinny lub przyjacielski, można użyć określeń „Miło mi zaprosić”, „Cieszę się, że mogę zaprosić”, „Serdecznie zapraszam”, „Z uczuciem prawdziwej radości zapraszam”. Jeśli wybieracie wersję oficjalną, zaproszenie musi mieć charakter poważny i elegancki.
10. C. synonimy, D. antonimy
Antonimy to wyrazy przeciwstawne, np. dobro – zło, piękno – brzydota, zaś synonimy – to słowa bliskoznaczne, np. wesoły, radosny. Znajomość różnych odcieni znaczeniowych wyrazów wzbogaca Wasze słownictwo, a to ważne, szczególnie podczas tworzenia wypracowań.
11. Dżuma – 5 liter i 4 głoski
W tym roku zdobędziecie więcej wiadomości z fonetyki, a na razie – warto wiedzieć, że litera to nie to samo co głoska. Litera to najmniejszy znak graficzny, np. d, ż, u, m, a. Z kolei głoska – to najmniejszy dźwięk mówiony, więc jedną głoską mogą być dwie litery, np. dż, sz, dź. Wśród głosek rozróżniamy spółgłoski i samogłoski.
12.
A. numer – nr
B. ciąg dalszy nastąpi – cdn.
C. magister – mgr
D. tak zwany – tzw.
E. doktor – dr
F. na przykład – np.
G. według – wg
H. godzina – godz.
Skrótowce to wyrazy zapisane w wersji skróconej. Te, które składają się z zespolenia spółgłosek (lub grup spółgłoskowych), występujących na początku wyrazów, czytamy zawsze jako pełne wyrazy i piszemy małą literą, stawiając po nich kropkę, nawet w środku zdania, np. br. (bieżącego roku), wf. (wychowanie fizyczne). Gdy jednak drugi wyraz rozpoczyna się od samogłoski, to takie skrótowce mają kropkę po skrócie każdego wyrazu, np. m.in. (między innymi), o.o. (ograniczona odpowiedzialność, np. spółka z o.o.). Po skrócie stawiamy kropkę, jeśli zostaje odrzucona końcowa część wyrazu, np. ob., red., a nie stawiamy, gdy występuje w nim końcowa część wyrazu, np. mgr, dr. Warto przypomnieć, że szczególną grupą skrótów są skróty matematyczne, fizyczne, będące np. znakami miar. Po nich w większości nie stawiamy kropek, np. cm (centymetr), kg (kilogram), mm (milimetr), sek (sekunda), a także zł (złoty) i gr (grosz).
13.
A + E
Tak musisz dręczyć się wiek wiekiem,
sprawiedliwe zrządzenia boże!
Bo kto nie był ni razu człowiekiem,
Temu człowiek nic nie pomoże.
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II
B+F
Kiedy ranne wstają zorze,
Tobie ziemia, Tobie morze,
Tobie śpiewa żywioł wszelki,
Bądź pochwalon, Boże wielki!
Franciszek Karpiński „Pieśń poranna”
C+H
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep najpłodniejszy w hesperyjskim sadzie.
Jan Kochanowski „Na lipę”
D+G
Nam strzelać nie kazano. – Wstąpiłem na działo
I spojrzałem na pole; dwieście harmat grzmiało.
Artyleryi ruskiej ciągną się szeregi,
Prosto, długo, daleko, jako morza brzegi;
Adam Mickiewicz „Reduta Ordona”
Testy sprawdzające znajomość utworów pojawiają się często na klasówkach i egzaminach. My – postaramy się przypominać i popularyzować te najbardziej znane cytaty, a warto z nich korzystać także podczas tworzenia wypracowań.
14.
A. W zdaniu: Na stole stał pęknięty, stary dzbanek, pozbawiony uch wyraz „uch” ma poprawną formę gramatyczną. TAK NIE
B. W zdaniu: Złożę papiery do dwóch liceów wyraz „liceów” ma poprawną formę. TAK NIE
C. W zdaniu: W torebce zabrakło pieniędzy podmiotem jest wyraz „torebce”. TAK NIE
D. W wyrazach: kompetencje, kontrolować, kombinator nie ma błędów ortograficznych. TAK NIE
E. Wypowiedzenie: Sprzedaż poza kolejnością dla matek z dziećmi jest zdaniem pojedynczym. TAK NIE
Wyjaśnijmy trudności. My mamy uszy, oczywiście do słuchania, natomiast dzbanek – ucha i odmiana tych dwóch słówek jest zupełnie różna. Zobaczcie: M. (kto? co?) ucha (albo uszy traktowane jako narząd słuchu), D. (kogo? czego?) uch (ale uszu), C. (komu? czemu?) uchom (lub uszom), B. (kogo? co?) ucha (albo uszy), N. (z kim? z czym?) z uchami (lub uszami), Msc. (o kim? o czym?) o uchach (albo uszach). Wołamy: Ale ucha! (lub uszy). W podobny sposób odmieniamy rzeczownik: oko w liczbie mnogiej. Mamy przecież oczy (do patrzenia) i oka (w sieci lub rosole). W zdaniu (B) słowo liceów zostało użyte poprawnie, bowiem rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na -um odmieniają się tylko (!) w liczbie mnogiej. Oczywiście w zdaniu (C) podmiotem logicznym był wyraz pieniędzy (pytamy tu: kogo? czego?), a w torebce – określa nam miejsce (spytamy więc: gdzie? okolicznik miejsca). Problem mogło Wam sprawić wypowiedzenie (E), które zdaniem być nie może, bo nie ma czasownika w formie osobowej, czyli orzeczenia (miejcie w pamięci prawdę, że bez orzeczenia nie ma zdania!).
15. kwiat
kwietnik kwiaciarnia kwiatek kwiatuszek
Tworzenie rodzin wyrazów pokrewnych (mających ten sam rdzeń) zaczynamy od wyrazu rdzennego, który zawsze znajduje się na górze wykresu. Pamiętajmy, że nowe słowa budujemy, dodając formant do podstawy słowotwórczej, np. kwiat + ek = kwiatek, kwiat + uszek = kwiatuszek. Często ulegają wówczas wymianom samogłoski lub spółgłoski w rdzeniu wyrazu, np. kwiat – kwiaciarnia (t:ć).
16. fabuła, wątek, akcja, zdarzenie, narracja, powieść
Powyższe terminy są związane z epiką, bowiem: fabuła – określa nam cały zasób zdarzeń utworu, wątek – to ciąg zdarzeń, osnutych wokół jednej lub kilku postaci, akcja – to również ciąg zdarzeń, prowadzących do określonego celu. Zdarzenie jest w tym szeregu pojęciem wąskim, obejmującym jeden określony moment w życiu bohatera. Narracja jest podstawową formą wypowiedzi w utworach epickich (pamiętajmy o narratorze – opowiadaczu). Powieść – to już gatunek epicki, a cechuje go wielowątkowość, bogactwo fabuły. Akt, didaskalia (tekst poboczny), scena – to pojęcia towarzyszące dramatowi, natomiast wers (jedna linijka wiersza), podmiot liryczny (inaczej „ja” mówiące w wierszu), rym – odnoszą się do liryki.
17. A. Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść. B. Baba z wozu, koniom lżej. C. Gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała. D. Dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane. E. Biednemu zawsze wiatr w oczy. F. Cicho jak makiem zasiał. G. Siedzi jak na tureckim kazaniu.
Myślę, że wszyscy rozwiązali zagadkę bez problemu, a w kolejnych testach znajdziecie zapewne jeszcze więcej tego typu poleceń. Sprawdzają Waszą znajomość frazeologii, która często jest obecna na egzaminach. Ale nie obawiajcie się – wiedzę na ten temat będziemy w kolejnych testach przypominać i utrwalać.
18. przygotować, zagotować, przegotować, wygotować, ugotować
Okazuje się, że wiele jest w naszym języku czasowników dokonanych, czyli takich, których czynność trwania została ukończona. Łatwo też przerobić czasownik niedokonany w dokonany, używając odpowiednich przedrostków.
19. Malutki Nemeczek i starszy od niego Robert usiedli pod drzewem. Nagle młodszy zauważył w trawie mrówkę, dźwigającą wielki ciężar. Natychmiast pochwalił się koledze, że w domu też ma mrówkę. Dodał, że jego mrówka najpierw była malutka, potem zrobiła się większa, a po
tem olbrzymia. Oburzony Robert stwierdził, że kolega zmyśla. Okazało się jednak, że mówi prawdę, a w domu ma suczkę o imieniu Mrówka.
Nasze polecenie wymaga twórczego myślenia. Przedstawiłam tylko jedno z możliwych rozwiązań, których z pewnością znaleźliście więcej. Wszystko zależy od pomysłowości, wyobraźni. Językiem mówionym posługujesz się, gdy rozmawiasz z kimś, opowiadasz o czymś, co przeżyłeś. Ten język jest swobodniejszy, używasz często równoważników zdań, urywasz zdania, opuszczasz wyrazy. Twoim słowom towarzyszą gesty i miny, które również niosą informacje. Język pisany przeznaczony jest dla odbiorcy, który nie uczestniczy w rozmowie, nie widzi Ciebie. Musi więc być dokładny i poprawny stylistycznie. Zdania powinny zawierać pełną informację, a słowa zastąpić gesty.
20. E. każdy pragnie pomóc tonącemu
Tak! Pasterz spokojnie pasie swoje stado, obojętny na los innych jest także oracz. W morzu, w oddali, maleńka chłopięca nóżka. Nikt nie dostrzegł Ikara, który tak pragnął wzlecieć ku gwiazdom. Pamiętajmy, że mit o wielkim marzycielu jest inspiracją nie tylko dla Breugla, współcześni poeci także (np. Ernest Bryll i Tadeusz Różewicz) starają się docenić postawę Dedala.
21. A. wygląd dobroduszny, B. uśmiech ciepły, C. książka interesująca, D. wiatr wiosenny, E. śmiech cichy, F. jajko surowe
Dopisywanie epitetów (określeń rzeczownika) jest czynnością bardzo łatwą. Gorzej, gdy nie wiemy, jaki to środek artystyczny i nie ma podanych przykładów. O epitecie pamiętajcie szczególnie podczas analizy wiersza!
22. A. niezgoda, B. niepewność, C. nieprzyjaciel, D. nieprawda
Dla odmiany zasady pisowni „nie” z rzeczownikami. Już wszyscy wiedzą, że piszemy łącznie, np. niewdzięczność, nieszczęście, niepamięć, niekorzyść, niesmak.
23. Szanowni Nauczyciele i Wychowawcy! Koleżanki i Koledzy!
Pierwszy dzień nowego roku szkolnego jest dla nas wszystkich szczególny, a z pewnością najważniejszy dla tych, który po raz pierwszy przestąpili mury szkoły.
Dziś przypadł mi w udziale zaszczyt gorącego pozdrowienia wszystkich pierwszoklasistów. Witajcie! Serdecznie witam też całą zgromadzoną tu młodzież, nauczycieli i grono pedagogów.
Ogarnia nas uczucie prawdziwej radości ze spotkania naszych wychowawców, koleżanek i kolegów.
Postaramy się, drodzy nauczyciele, w tym roku szkolnym uczyć jak najlepiej i nie przysparzać Wam żadnych zmartwień ani kłopotów.
Z okazji nowego roku szkolnego w imieniu całej młodzieży pragnę przekazać naszym nauczycielom najserdeczniejsze życzenia pomyślności w życiu osobistym, a także satysfakcji w pracy z nami.
Wam, koleżanki i koledzy, życzę natomiast sukcesów w nauce, a także zdobycia wielu nowych przyjaciół.
To jedna z wersji przemówienia, utrzymana w nastroju patetycznym, wzniosłym, pełna frazesów (tego, niestety, nie da się nam uniknąć). Praca nie musi być bardzo długa, choć, jak wszędzie, wymagany jest wstęp (okolicznościowe zwroty do słuchaczy, wyjaśnienie celu przemówienia, podkreślenie wagi uroczystości), rozwinięcie (zależne od tematu) i zakończenie (zapewnienie o zachowaniu w pamięci, życzenia, pozdrowienia lub pożegnania).
24. kto (A), nasz (A), tak (A) i (B), lub (B), tyle (A), nic (A), albo (B), więc (B), oraz (B), on (A), wy (A)
Często mylą się Wam te krótkie słówka, należy pamiętać, że zaimki zastępują odpowiednie części mowy, np. o zaimek rzeczowny spytamy kto? co?, o przymiotny pytamy tak jak o przymiotnik: jaki? który?, a o przysłowny – tak jak o przysłówek: jak? (np. tak). Zaimków liczebnych jest niewiele i można je łatwo zapamiętać (tyle, ile, ileś). Zadaniem spójników jest „spajanie”, a więc łączenie poszczególnych zdań składowych w zdaniu złożonym.
25.
A teraz obliczamy:
99 – 98 celująca
97 – 86 bardzo dobra
85 – 74 dobra
73 – 55 dostateczna
54 – 37 dopuszczająca
36 – 0 niedostateczna
Zobacz: