Nie jest to słowo jednoznaczne. Granica – to pojęcie, które możemy rozpatrywać w kilku warstwach.

  • W świetle problematyki społeczno-politycznej. Ta interpretacja jest najprostsza: ludzi warstw wyższych i z nizin społecznych dzieli granica nie do przebycia. Najlepszym symbolem tego podziału jest kamienica Kolichowskiej – materialnie podzielona w poprzek. Na górze żyją ludzie „lepsi” – na dole biedota w rodzaju Justyny. „Dla jednych jest to sufit, dla drugich podłoga” – oto definicja społecznej granicy, zawarta w powieści.
  • W świetle problematyki psychologicznej – granica jest pytaniem o możliwości poznania świata i siebie przez człowieka. Jest to granica między tym, co subiektywne (co my sądzimy o sobie), a tym, co obiektywne (co sądzą o nas inni). Gdzie winna się mieścić ta granica, aby móc siebie i innych prawidłowo określić?
  • Granica odporności moralnej. Zenon przekroczył granicę, której nie można przekraczać bez konsekwencji. Chodzi nie tylko o romans z Justyną – chodzi także o zdradę młodzieńczych ideałów, o wydany rozkaz strzelania do robotników. Gdzie jest granica, której przekroczyć już nie można? – pyta autorka. Dzieje głównego bohatera wskazują, iż przekroczył on tę granicę, co mogło pociągnąć za sobą tylko tragiczne skutki.
  • W świetle problematyki filozoficznej. W tym zakresie pyta Nałkowska o granicę poznania rzeczywistości przez człowieka. Gdzie jest granica między tym, co subiektywne a obiektywne? Jakie są nasze możliwości poznania świata? Jak to się dzieje, że własne morale maleje, a konformizm i uległości wzrastają – i gdzie tkwi nieprzekraczalna granica tego procesu?

 

Co znajdziemy w Granicy?

  • Bohatera-karierowicza (odwrotność idealnego Judyma). Zenon Ziembiewicz nie jest może czarnym charakterem, zbrodniarzem ani przestępcą, ale jest świetnym przykładem bohatera ulegającego rzeczywistości, zapominającego o ideałach młodości.
  • Obraz rzeczywistości drugiej Rzeczypospolitej.
  • Refleksje o starości i starzejącej się kobiecie.
  • Dość drastyczne rozwiązania: zemsta przy użyciu kwasu i samobójstwo trudno nazwać beznamiętnym finałem.
  • Znów motyw dworku szlacheckiego. Tym razem mickiewiczowski blask sielanki zakłóca postawa dziedzica Ziembiewicza z jego pociągiem do płci pięknej niższych warstw.

Uwaga
W dwudziestoleciu nad duszą i psychiką kobiety zastanowi się:

Zobacz:

Granica – Zofia Nałkowska

Główny bohater Granicy – Zenon Ziembiewicz

Granica w pytaniach i odpowiedziach

Jakie interpretacje Ferdydurke Witolda Gombrowicza możesz zaprezentować?