Utwór Zapolskiej śmiało można nazwać tragifarsą. Jest to gatunek, który łączy farsę – czyli szybką komedię o błahej treści – z istotną problematyką społeczną czy obyczajową, taką, która mogłaby być tematem tragedii.

Moralność pani Dulskiej obfituje także w chwyty komediowe. Można tu wyliczyć:

  • ukształtowanie postaci np. „niemy” Dulski, który przez cały czas trwania sztuki mówi tylko jedno zdanie, kontrast sióstr: hałaśliwa Hesia i cicha, zastraszona Mela, wreszcie dekadencko-filisterski typ Zbyszka;
  • komediowe sytuacje, jak choćby „sztuczne” spacery Dulskiego, który drepcząc po domu, przemierza urojone odległości (np. na kopiec Kościuszki) lub kradnie wydzielane przez żonę cygara.

Akcja dramatu przebiega szybko – można powiedzieć, że jest wartka i wzbudza ciekawość odbiorcy. Wszystko to dowodzi, że utwór spełnia wymogi tragifarsy. Nie można jednak pominąć faktu, że autorka zawiera w dramacie także konwencję naturalistyczną. Pomijając naturalistyczny wymiar scenerii i fabuły, wszystko tu jest prawdopodobne, nie mamy do czynienia ani z fantastyką, ani z symbolami, didaskalia zawierają dokładne wskazówki co do stroju, wyglądu i zachowań postaci, autorka podkreśla biologiczne motywacje postępowania ludzi, co jest charakterystyczne właśnie dla naturalizmu. Np. Zbyszek nosi „dziedzictwo” dulszczyzny, jego postępowanie i psychika są zdeterminowane prawami rządzącymi w tym środowisku.

Uwaga

W okresie Młodej Polski teatr przeżywał okres wielkiego rozkwitu. Głównie za sprawą Stanisława Wyspiańskiego, ale nie tylko. Warto wspomnieć o dramatopisarzu Janie Auguście Kisielewskim (jego najsłynniejsze dramaty to W sieci i Karykatury), który tworzył wedle konwencji naturalistycznej, ale dodawał do swych tekstów obfite didaskalia, wyraźnie sugerujące ich kształt sceniczny. Wydaje się, że autor najchętniej współpracowałby z reżyserem, lecz, przypomnijmy, jego rola dopiero zaczynała się kształtować, zatem didaskalia pozostały jedynie jako świadectwo możliwości takiej współpracy. Pomimo bowiem wielkiego zainteresowania nowymi teoriami, mimo wielu eksperymentów, publiczność wciąż oczekiwała widowisk tradycyjnych, niejednokrotnie schlebiających jej niezbyt wyrobionym gustom.

Zobacz:

Moralność pani Dulskiej – Gabriela Zapolska

Moralność pani Dulskiej w pytaniach i odpowiedziach

Jaką tematykę podejmuje Gabriela Zapolska w Moralności pani Dulskiej? Omawiając stosunki panujące w tej rodzinie, uzasadnij swoje zdanie.

Zaprezentuj obraz mieszczaństwa zawarty w dramatach Gabrieli Zapolskiej i prozie Tomasza Manna

Krytyka mieszczaństwa w Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej.

https://aleklasa.pl/liceum/c323-bohater-literacki/aniela-dulska-bohaterka-moralnosci-pani-dulskiej-gabrieli-zapolskiej