Czasy obfitujące w wydarzenia polityczne, próby reform i powoływania nowych instytucji. Efekt: oświecenie zaobfitowało bogatą publicystyką i… rozwojem prasy.
Rozwój prasy w oświeceniu
Wśród pism wydawanych wtedy należy wymienić:
- Monitor – powstały w 1765 roku na wzór angielskiego pisma Spectator. Przez dwadzieścia lat jego redaktorem był Franciszek Bohomolec. Monitor wychodził dwa razy w tygodniu, był główną trybuną propagowania reform, upowszechniał nowe formy publicystyczne: esej i felieton. Pisali w Monitorze: Krasicki, Bohomolec, Konarski, Naruszewicz – czyli największe siły reformatorskie i literackie epoki.
- Zabawy Przyjemne i Pożyteczne – pierwsze czasopismo literackie, organ słynnych obiadów czwartkowych wydawanych przez króla Stanisława Augusta.
- Gazeta Narodowa i Obca – wydawana w dobie Sejmu Czteroletniego, popierająca stronnictwo reformatorskie.
- Gazeta Warszawska – gazeta informacyjno-polityczna wydawana przez ks. Stefana Łuskinę – przeciwnika oświeceniowego światopoglądu i wroga masonerii.
Tak gwałtowny rozwój prasy zrodził potrzebę budowania „gabinetów lektury” – pierwszych czytelni, które stopniowo przeradzały się też w wypożyczalnie książek.
W jaki sposób dzieła publicystów docierały do publiczności?
Otóż nie tylko jako samodzielne wydawnictwa. Rozpowszechnianiu poglądów myślicieli oświeceniowych bardzo dopomógł rozwój prasy. Zaistniała także moda na kulturalne spotkania i publiczne odczyty. Po nich żywo dyskutowano nad wygłoszonymi przez publicystów postulatami.
Zobacz:
Wymień i scharakteryzuj twórczość pisarzy doby Sejmu Wielkiego