Zasadniczą cechą powieści historycznej jest czas akcji przedstawianych wydarzeń – musi być to epoka, która jest już dla pisarza historią, zamkniętym okresem dziejów. Druga sprawa to zasada, że prawda historyczna funkcjonuje jako tło powieści, teren, na którym obserwujemy fikcyjne dzieje najczęściej wymyślonych postaci.

 

Jak powieść historyczna rozwijała się w Polsce?

  • Przed romantyzmem

    Czasy stanisławowskie – to doba pierwszej powieści nowożytnej i pierwszych prób tworzenia powieści historycznej. Przykładem mogą być:

    • Franciszek Salezy Jezierski: Rzepicha matka królów, Gaworek
    • Julian Ursyn Niemcewicz: Jan z Tęczyna

  • Romantyzm

    W kwestii powieści historycznej, romantyzm przyniósł dwie poważne koncepcje:

  • Walterskotowska koncepcja powieści historycznej. Od 1820 r. zapanowała i u nas moda na Waltera Scotta (pisarz angielski).
    • Powieść walterskotowska to romans historyczny.
    • Wydarzenia przeszłości są tu tylko tłem (autor nie przejmuje się zbytnio historyczną zgodnością szczegółów).
    • Pierwszoplanowa oś – to intryga miłosna głównego bohatera.
    • Cechy tej powieści to: szybka, dynamiczna akcja, porwania, tajemnice, nocna sceneria, wróżby, przeczucia.
    • Tu historia włączona jest w obręb fabuły, nie odwrotnie.
    • Pisali powieści historyczne:
      • Zygmunt Krasiński (Agaj-Han),
      • Henryk Rzewuski (Pamiątki Soplicy),
      • Zygmunt Kaczkowski.
  • Dokumentarna koncepcja powieści historycznej.
    • Jej twórcą i głównym realizatorem był Józef Ignacy Kraszewski.
    • Technika tej powieści polegała na tym, że jej pisanie poprzedzała żmudna praca badawcza pisarza.
    • Dokument i prawda historyczna zajmowały tu pierwsze miejsce – pierwiastek fikcyjny został ograniczony.

  • Pozytywizm

    Powieści historyczne pozytywizmu kojarzą się z nazwiskiem Sienkiewicza, choć warto pamiętać także o Faraonie Bolesława Prusa.
    Henryk Sienkiewicz napisał następujące powieści historyczne:

    • Krzyżacy (średniowiecze)
    • Quo vadis (Rzym – czasy Nerona)
    • Trylogia (XVII w. – powstanie Chmielnickiego na Ukrainie, potop szwedzki i wojna z Turcją)

 

Jaki typ powieści historycznej zaprezentował Sienkiewicz?

  • Jest to połączenie szybkiej, pełnej intryg (i koniecznie wątku romansowego!) powieści walterskotowskiej z typem dokumentarnej powieści Józef Ignacy Kraszewskiego.
  • Sienkiewicz tak konstruował powieść, by w pierwszym planie mieściła się prywatna intryga postaci, by miały miejsce miłość, porwania, ucieczki, pojedynki.
  • Z drugiej strony każdą powieść poprzedzał żmudnym badaniem dokumentów i bardzo dbał o dokładną zgodność historyczną.
  • Czyli: walterskotyzm + dokumentaryzm dały w konsekwencji tak świetny efekt.

Późniejsi twórcy powieści historycznej:

  • Stefan Żeromski – Popioły
  • Teodor Parnicki – Srebrne orły
  • Zofia Kossak–Szczucka – Krzyżowcy
  • Karol Bunsch – Dzikowy skarb

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

POWIEŚĆ HISTORYCZNA

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c139-realizm/historyzm-w-malarstwie-i-architekturze-epoki