Począwszy od twórczości Mikołaja Reja, obserwujemy, iż konflikty społeczne były w renesansie jednym z głównych tematów literatury.
- W przypadku Mikołaja Reja mowa o utworze pt. Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Rozmowa między tymi reprezentantami różnych stanów obnaża ich wady społeczne. Widać także, że niechęć i konflikty stanów możnych: szlachty i kleru odbijają się na stanie najniższym: chłopstwie.
- Innym dziełem podejmującym temat konfliktów społecznych jest antysielanka Mikołaja Szymona Szymonowica pt. Żeńcy. Widać tam niezadowolenie chłopów odrabiających pańszczyznę, okrucieństwa dozorującego Starosty, sprzeczność interesów obu stron: chłopów (Oluchna, Pietrucha) i ziemiaństwa reprezentowanego przez Starostę.
- Nad niesprawiedliwością społeczną prowadzi także rozważania Andrzej Frycz Modrzewski w księdze II O prawach (O naprawie Rzeczypospolitej). W rozdziale III opisuje przypadek mężobójstwa dokonanego przez szlachcica i plebejusza (mieszczanina). Inna kara przypada szlachcicowi, inna człowiekowi niższego stanu. Różnica jest drastyczna, bo szlachcic żyje w zdrowiu, a plebejuszowi „głowę ucinają”. Andrzej Frycz Modrzewski protestuje przeciwko tak jawnej niesprawiedliwości społecznej, nazywa ów precedens „potwornym dziwem”, woła o równość stanów wobec prawa.
Zobacz: